Hizmet sektörü salgına rağmen yüzde 5,9 büyüdü
YAKLAŞIK 15 aydır devam eden pandemi sürecinde hizmet sektörü
kapsamında yer alan yeme-içme, eğlence, kültür, lokanta ve oteller, ulaştırma
ve eğitim sektörü önemli ölçüde zarar gördü. Faaliyetlerin büyük oranda
durması, talepteki düşüş, sabit maliyetlerin birikmesi ve girdi fiyatlarının
artması salgından etkilenen sektörleri zora soktu. Buna rağmen TÜİK tarafından
hafta başında açıklanan büyüme verilerine göre hizmet sektörünün 2021 yılı
birinci çeyreğinde bir önceki yıla göre büyümüş olması umut veriyor.
***
GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2021 yılı birinci
çeyreğinde bir önceki yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak; bilgi ve
iletişim faaliyetleri yüzde 18,1, diğer hizmet faaliyetleri yüzde 14,4, sanayi
yüzde 11,7, tarım yüzde 7,5, hizmetler yüzde 5,9, mesleki, idari ve destek
hizmet faaliyetleri yüzde 5,3, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal
hizmet faaliyetleri yüzde 3,7, finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 2,9,
inşaat yüzde 2,8 ve gayrimenkul faaliyetleri yüzde 2,4 arttı.
***
Sektörel açıdan bakıldığında salgın döneminde bazı faaliyet kollarının
ön plana çıktığı görülüyor. Pek çok işletmenin uzaktan çalışma modeline
geçmesi, eğitimin online olarak devam etmesi, e-ticaretin yaygınlaşması bilgi
ve iletişim sektörüne ciddi bir katkı sağladı. Ülkemizde şirketlerin teknoloji
altyapıları istenilen düzeyde olmadığı gibi dijitalleşme süreçleri de çok ağır
ilerliyor. Ancak salgın nedeniyle bu dönüşümün mecburen hızlandığını ve yaygınlaştığını
görüyoruz.
***
Sanayi sektöründeki yüzde 11,7’lik güçlü artış özellikle Mart ayı
istihdam verilerine de yansımıştı. Ancak bu durum büyüyen her sektör için
geçerli olmadı. Çünkü salgın döneminde birinci öncelik istihdam artışından
ziyade mevcut istihdamın korunması oldu. Bunun için de ücretsiz izin ve kısa
çalışma ödeneği gibi bir takım düzenlemeler yapıldı. İstihdam kaybını önleyen
bu uygulamalar ne yazık ki gelirlerde azalmaya neden oldu. Böylelikle
işgörenlerin milli gelirden aldıkları pay düştü. Verilere göre; işgücü
ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı geçen
yılın birinci çeyreğinde yüzde 39 iken bu oran 2021 yılında yüzde
35,5 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise yüzde
41,9'dan yüzde 45,8'e çıktı.
***
Sonuç olarak Türkiye ekonomisi 1. çeyrekte yüzde 7 büyüdü.
Kıyaslandığı dönem olan 2020 yılı birinci çeyreğinde ise yüzde 4,5’lik bir
büyüme gerçekleşmişti. Baz etkisinin düşük olduğu görülüyor. Ancak 2020 yılı
ikinci çeyreğinde Türkiye ekonomisi yüzde 10,3 daralmıştı. Bu nedenle 2021
Nisan, Mayıs ve Haziran aylarını kapsayan ikinci çeyrekte büyüme oranının çift
haneli seviyelerde gerçekleşmesi mümkün görünüyor. Bunun yanı sıra Nisan ve
Mayıs aylarında. vaka sayılarındaki artış nedeniyle 17 günlük tam kapanma
kararı alınması, döviz kurlarının yükselmesi, PMI endeksinin 50’nin altına
inmesi ve güven endekslerinin sınırlı da olsa düşmesi de 2.çeyrek büyüme
oranlarını olumsuz yönde etkileyebilir.
