Ses çıkmadan konuşma fikri, ilk kez bu kadar ciddi biçimde tartışılıyor.
Bu konu, bir bilim kurgu senaryosundan değil; MIT (Massachusetts Institute of Technology) bünyesinde yürütülen ve kamuoyuna resmî olarak duyurulan yeni bir çalışmadan doğuyor. MIT Media Lab’da başlayan ve bugün kamuoyuna tanıtılan AlterEgo projesi, geliştiricileri tarafından “dünyanın ilk telepatiye yakın giyilebilir cihazı” olarak tanımlanıyor. Sistem, insanın yüksek sesle konuşmadan, konuşma niyeti sırasında oluşan sinyaller üzerinden makinelerle iletişim kurmasını hedefliyor.
Bu ifade ilk bakışta iddialı görünebilir. Ancak teknolojinin geldiği noktada asıl dikkat çekici olan, “telepati” kelimesinin artık tamamen hayal ürünü bir kavram olmaktan çıkıp, ölçülebilir biyolojik süreçlerle yan yana anılabilmesidir.
MIT’de başlayan bir araştırma
AlterEgo’nun temelleri, MIT Media Lab bünyesinde yürütülen akademik bir araştırmaya dayanıyor. Proje ilk kez 2018 yılında, hakemli bir bilimsel çalışma olarak literatüre girdi. O dönem için bu yaklaşım, daha çok deneysel bir insan–makine arayüzü olarak değerlendiriliyordu.
Zaman içinde iki önemli değişim yaşandı.
Yapay zekâ, insan bedeninden gelen sinyalleri çok daha iyi yorumlayabilir hâle geldi.
Aynı zamanda, makinelerle nasıl iletişim kuracağımıza dair beklentiler de tamamen değişti.
Bugün AlterEgo, bir laboratuvar deneyi olmaktan çıkıp, gerçek dünyaya temas eden bir teknoloji vizyonu olarak tartışılıyor.
İnsan konuşmadan önce ne yapar?
Projenin çıkış noktası oldukça temel ama etkisi büyük bir soruya dayanıyor:
İnsan bir kelimeyi söylemeden hemen önce, bedende ne olur?
Nörobilim uzun süredir şunu biliyor: Beyin, konuşma sırasında yüz, çene ve boğaz kaslarına çok düşük seviyeli elektriksel sinyaller gönderir. Bu sinyaller ses üretimine dönüşmeden önce, fiziksel olarak kaslarda ortaya çıkar.
AlterEgo, işte bu aşamaya odaklanıyor.
Düşünceye değil, düşüncenin iletişim niyetine dönüşmüş hâline.
Bu ayrım kritik. Çünkü burada okunan şey bir fikir, bir hayal ya da bilinçaltı değil; yalnızca kişinin söylemeyi bilinçli olarak seçtiği ifadeye ait kas sinyalleri.
Telepati ifadesi neden kullanılıyor?
AlterEgo ekibi, kendi resmî açıklamalarında özellikle şu vurguyu yapıyor:
“Cihaz düşünceleri asla okumaz.”
Bu ifade, sistemin neyi yapıp neyi yapmadığını açıkça gösteriyor. Ancak buna rağmen proje, “telepatiye yakın” olarak tanımlanıyor.
Bunun nedeni teknik değil, deneyimsel.
Dışarıdan bakıldığında kişi konuşmuyor, yazmıyor, bir ekrana dokunmuyor. Ancak iletişim kuruyor. İnsanlık tarihinde ilk kez, niyet ile eylem arasındaki mesafe bu kadar kısalıyor.
Bu nedenle “telepati” kelimesi, bilimsel değil ama durumu anlatan bir benzetme olarak öne çıkıyor.
Sessiz konuşmadan “Silent Sense” yaklaşımına
Bu tür sistemler uzun süredir “Silent Speech” başlığı altında araştırılıyor. Ancak AlterEgo ekibi, geliştirdikleri yaklaşımın klasik sessiz konuşma teknolojilerinin ötesine geçtiğini savunuyor.
Bu nedenle kullandıkları yeni kavram: Silent Sense.
Silent Sense, konuşmanın yalnızca dudak hareketlerini değil; çok düşük kas aktivitesini, hatta fiziksel hareket olmadan oluşan konuşma niyetini
algılayabilmeyi hedefliyor.
Bu, teknolojinin hassasiyet çıtasını bir adım daha yukarı taşıyor.
Nerelerde kullanılabilir?
AlterEgo’nun vaat ettiği alanlar yalnızca konfor odaklı değil.
Klavye kullanmadan yazmak, sessizce internette arama yapmak, uygulamalarla eller serbest etkileşim kurmak… gibi gündelik kullanım senaryoları var.
Ancak projenin en güçlü yönü, konuşma yetisini kaybetmiş bireyler için sunduğu potansiyel.
AlterEgo ekibi, bu teknolojiyi “sesini kaybetmiş olanlara yeniden bir ses kazandırma” hedefiyle geliştirdiklerini açıkça ifade ediyor. Bu da projeyi, salt bir tüketici teknolojisi olmaktan çıkarıp, toplumsal etkisi olan bir çalışma hâline getiriyor.
Neden işimdi?
Bu sorunun cevabı, teknoloji tarihinin genel yönelimiyle ilgili.
Klavyeler yavaş.
Dokunmatik ekranlar sınırlı.
Bugün teknoloji dünyası şu soruyu soruyor:
Bir sonraki arayüz ne olacak?
AlterEgo, bu soruya verilen cevaplardan biri. İnsan zihnini merkeze alan, ama zihni ihlal etmeyen bir yaklaşım.
Bu noktada etik soruların gündeme gelmesi kaçınılmaz. Düşünceye bu kadar yaklaşan bir teknoloji, doğal olarak bazı sınırları da tartışmaya açıyor. AlterEGo ekibi ise bu konuda net bir çerçeve çiziyor: Sistem pasif biçimde çalışıyor, yalnızca kullanıcının bilinçli olarak iletmek istediği sinyalleri algılıyor ve düşünce okuma gibi bir işlevi bulunmuyor.
AlterEgo, iletişimde yeni bir dönemin başlangıcına işaret ediyor. Ancak MIT’de başlayan bu çalışma, insan–makine iletişiminin geleceği adına güçlü bir yön gösteriyor.
Telepati değil belki. Ama iletişimi, bugüne kadar hiç olmadığı kadar sessiz, hızlı ve doğrudan hâle getiren bir yaklaşım.