– Ahirette hesaba çekilmeden evvel, (dünyada) kendinizi hesaba çekiniz.
(Tirmizi, Kıyame 25)
* * *
– Akıllı kimse, nefsini muhasebe eden ve ölümden sonrası için çalışandır. Aciz de, nefsini hevasının peşine takan ve Allah'tan (hayırlı) beklentide bulunan kimsedir.
(Kütübü Sitte, Mev'izeler, 5358. hadis)
* * *
Dünyada kendini hesaba çekmek, kişinin yaptığı her davranışı, söylediği her sözü, düşündüğü her şeyi; niçin yaptığını, doğru mu eğri mi ettiğini sorgulamasıdır. Buna nefis muhasebesi de denir.
Nefis muhasebesi, insanı hatalardan, yanlış adım ve kararlardan alıkoyduğu gibi; uygunsuz ve olumsuz netice veren eylemleri düzeltme, hayırlı hale getirme şansı da verir...
Kısacası insan, nefis muhasebesiyle, ahirette maruz kalabileceği bir cezayı ve azabı, dünyada düzeltip ortadan kaldırabilir. Mahşer meydanında hesaba çekilmesini gerektirecek suçlarını aff kapsamına aldırabilir. Bu, insanların pişmanlık yasasından yararlanması gibidir.
Nefis muhasebesi, her gün veya haftada bir veya ayda bir, yahut senede bir, insanın bir köşeye çekilip, yapıp ettiklerini tek tek inceleyip doğru ve yanlışlarını belirlemesi demek değildir. Nefis muhasebesini böyle yapmak mümkün olsa da, en doğru muhasebe şekli, her davranışı, her sözü, her eylemi, sıcağı sıcağına değerlendirmektir. Anlık muhasebe yapmaktır.
Dünyada kendini bu şekilde anlık muhasebeye tabi tutanları, Allah ahirette yeniden hesaba çekmiyecektir. Yahut kişinin kendini dünyada hesaba çekmesi oranında hesap vermesi, kendisine kolaylaştırılacaktır.
Kulun ahirette, Allah haklarından ilk hesaba çekileceği ibadetler ve ameller, namazları olacaktır. Bu sebeple, namaz konusunda müslümanlar, olabildiğince titiz olmalıdırlar. Namazın hesabını, önce kendileri kendilerine vermelidirler. Kaza borçları varsa, ince bir hesapla tüm borçlarını ödemeye çalışmalıdırlar.
Ahirette kul hakları konusunda ilk hesaba çekilecek suçlar ise, kan davalarıdır, cinayet dosyalarıdır.
Yeryüzünde ister tasarlanmış cinayet olsun, ister terörizm olsun, ister savaş olsun; akan her damla kan, ahirette, o kanı akıtanlardan, o kanın akıtılmasını planlayanlardan, kan akıtılmasına yardım ve yataklık edenlerden, tetiği çekenlerden öncelikle sorulacaktır. İlk önce bu kan davalarının dosyaları açılıp zalimlerle mazlumların hesaplaşması yapılacaktır.