Türkiye, enflasyonu kontrol altına almaya çalışırken hem jeopolitik risklerle hem de bütçe üzerindeki ağır yüklerle boğuşuyor. OVP’nin çizdiği yol haritası ve TCMB’nin faiz kararları önemli ipuçları veriyor ama rakamlarla hayat arasındaki mesafe giderek büyüyor.
OVP: Hedefler Kağıt Üzerinde
Orta Vadeli Program (OVP) ekonomiye üç yıllık bir çerçeve çiziyor. Programda 2025 için enflasyon hedefi %28,5, 2026’da %16, 2027’de %9, 2028’de %8. Büyüme hedefi 2025 için %3,3, sonraki yıllar için kademeli artış öngörülüyor. İşsizlik oranının ise 2025’te %8,5’e gerilemesi planlanıyor.
Ama gerçekler daha farklı. Ağustos itibarıyla enflasyon %32,9. Yani 2025 hedefi şimdiden aşılmış durumda. Kur tarafında da OVP 2025 için ortalama 39,63 TL öngörüyor. Bugün dolar 41 TL’nin üzerinde. Hedef ile piyasa arasındaki fark, programın gerçekçiliğini tartışmaya açıyor.
Bütçe Açığı: Depremin Gölgesinde
OVP, bütçe açığının milli gelire oranını 2025’te %3,6 olarak öngörüyor. Ancak Kahramanmaraş merkezli depremin toplam maliyeti resmi hesaplamalara göre 148,8 milyar dolar. Bu rakam yalnızca yeniden inşa değil, sosyal destek ve altyapı harcamalarını da kapsıyor.
Depremin maliyeti, zaten yüksek olan faiz giderleriyle birleşince bütçeyi ağır baskı altına aldı. 2023–2025 döneminde faiz ödemelerinin toplamının 2,99 trilyon TL’yi bulması bekleniyor. Yani devletin kasasından her geçen gün daha fazla kaynak yalnızca borç faizi için çıkıyor. Bu durum, eğitimden sağlığa kadar birçok kalemde harcama alanını daraltıyor.
TCMB: İndirim Var, Ama Sıkılık Devam
Merkez Bankası eylül toplantısında faizi %43’ten %40,5’e indirdi. Karar metninde “enflasyonun ana eğilimi yavaşladı” denirken, “fiyat istikrarı sağlanana kadar sıkı duruş sürecek” mesajı verildi.
Yani TCMB bir yandan ekonomiye nefes aldırmak için indirim yapıyor, öte yandan piyasaya “henüz gevşemedik” uyarısı gönderiyor. Ama vatandaş için tablo hâlâ ağır: markette, pazarda, kirada fiyatlar resmi hedeflerden çok daha hızlı artıyor.
Jeopolitik Fırtınalar
Türkiye’nin ekonomisi yalnızca içerideki kararlarla değil, dışarıdaki gelişmelerle de şekilleniyor. Suriye sınırındaki hareketlilik, Gazze’deki çatışmalar ve NATO–Rusya dengesi, savunma harcamalarını artırıyor. Bu da doğrudan bütçeye yansıyor.
Öte yandan Türkiye’nin arabuluculuk girişimleri — Somali–Etiyopya, Ortadoğu barışı ve Suriye sonrası süreç — diplomatik alanda yeni kapılar açıyor. Savunma sanayi ihracatındaki artış, ekonomiye gelir olarak dönebilecek potansiyel sunuyor.
Küresel Rüzgârlar
Küresel ekonomi de Türkiye için kolay bir zemin sunmuyor. IMF, 2025 için dünya büyümesini %3,3 olarak öngörüyor. Fed’in faiz indirimleri TL’ye kısmen destek sağlasa da, ABD’de yükselen korumacı söylemler ve ticaret savaşları dış ticareti tehdit ediyor. Avrupa’daki durgunluk ise ihracat kanallarını daraltıyor.
Halkın Gündelik Gerçeği
OVP rakamları ve TCMB açıklamaları teknik çerçeve sunuyor. Ama vatandaş için mesele daha basit: aldığı maaş pazarda, kirada, faturada eriyorsa hedeflerin bir anlamı olmuyor.
Emekli için pazar filesi, genç için kira, çalışan için fatura… Ekonominin enflasyonla mücadelesi yalnızca tablolarla değil, bu somut alanlarda hissedilmeli. Aksi halde OVP’nin “2027’de tek hane” mesajı inandırıcılığını kaybeder.
Sonuç olarak, Türkiye ekonomisi bugün bir denge arayışı içinde. OVP hedefleri yol haritası sunuyor, TCMB kararları bu yolda adım atıyor. Ama enflasyon ve kurda hedeflerle gerçekleşmeler arasındaki fark şimdiden büyüdü. Deprem maliyeti ve yüksek faiz yükü ise bütçeyi sıkıştırıyor.
Önümüzdeki dönemde başarı, yalnızca teknik hedeflerle değil; gerçekçi adımlar, mali disiplin ve halkın cebine yansıyacak kararlarla mümkün olacak. Çünkü ekonomiyi ayakta tutan yalnızca rakamlar değil, günlük hayatta hissedilen rahatlıktır.