Buazizi ile gelen demokrasi

09 Haziran 2014 10:18:00

Bilgisayar mühendisi seyyar satıcı, 17 Aralık'ta zabıtalara yakalandı. Buazizi'nin arabasına ve mallarına el koyan zabıta, Buazizi'e bir de tokat attı. Cenazesine katılanlar,"İntikamını alacağız. Bugün senin için ağlıyoruz, ölümüne sebep olanları da ağlatacağız." diye slogan attı. Bir tokat ve bir ölüm, 4. yılına giren Arap ayaklanmasını başlattı.Ak Parti eski milletvekili gazeteci-yazar Resul Tosun, Milat Gazetesi için hazırladığı Arap Baharı

YARGI ORGANI (100-121)

Anayasanın beşinci bölümünü oluşturan Yargı Organı bölümünün ilk kısmı bizdeki HSYK'nın muadili olan Yargı Yüksek Kurulu ile anayasa mahkemesiyle ilgilidir. Yargı adli, idari ve mali olmak üzere üç ana başlık halinde ele alınmıştır. Hakimler, Yargı Yüksek Kurulu'nun uygun görüşüne binaen başkanlık emriyle atanırlar.(103. Madde) Kanunun düzenlediği haller dışında ve Yargı Yüksek Kurulunun gerekçeli kararı olmaksızın hakimler, rızaları dışında nakledilmez ve azledilmezler, görevlerine engel olunmaz ve disiplin cezasına çarptırılmazlar. (104.madde ) Her şahsın makul bir süre içinde adil yargılanma hakkı ve tarafların yargı önünde eşitliği 105. Madde ile garanti altına alınmıştır. Kanun gizliliği öngörmedikçe mahkemelerin celseleri açıktır. Hüküm sadece açık celselerde açıklanır. 106. madde ile Yargı sürecine her türlü müdahale yasaklanmıştır. 107. madde ile özel ve istisnai madde ihdası yasaklanmış askeri mahkemeler sadece askeri suçlara bakabileceği belirtilmiştir. Ancak bu maddede sivillerin askeri mahkemelerde yargılanamayacağına dair bir ifade yoktur.

YARGI YÜKSEK KURULU

Bizdeki HSYK'ya tekabül eden bu kurul 109, 110 ve 111. maddelerle düzenlenmiştir. Yargı Yüksek Kurulu, Adli Yargı Kurulu, İdari Yargı Kurulu, Mali Yargı Kurulu ve Yargısal Kurullar Heyeti olmak üzere dört teşekkülden oluşur. Çoğunluğu seçilmişlerden oluşması esasına binaen, bu teşekküllerden her biri üçte ikisi çoğu seçilmiş hakimlerden geri kalanı atanmış hakimlerden

diğer üçte biri bağımsız uzmanlardan oluşur. Seçilmiş üyeler altı yıllığına bir dönem görev yaparlar.(109. madde) Yargı Yüksek Kurulu idari, mali ve kendi işlerini yürütme bağımsızlığına sahiptir. Bütçesinin teklifi Milletvekilleri Meclisinin ilgili komisyonunda hazırlanır ve görüşülür. (110.madde) Yargı Yüksek Kurulu yargının düzgün işlemesini ve bağımsızlığına saygıyı garanti eder. Yargısal Kurullar Heyeti reformlar teklif eder, yargıyla ilgili kendisine arz edilen kanun teklifleri hakkında zorunlu olarak görüş bildirir. Yargı Yüksek Kurulu her sene en geç Haziran ayına kadar bir yıllık rapor hazırlar ve onu cumhurbaşkanına ve Milletvekilleri Meclisi başkanına ve başbakana gönderir ve yayınlar. Milletvekilleri Meclisi yıllık raporu her yargı yılı açılışında Yargı Yüksek Kuruluyla diyalog için umumi bir celsede tartışır. (111.madde) 112. madde adli yargıyı, 113. Madde idari yargıyı, 114. Madde mali yargıyı düzenler.

ANAYASA MAHKEMESİ

Anayasanın 115. Maddesi Anayasa Mahkemesini düzenler. Madde şöyledir: "Anayasa Mahkemesi, uzmanlıkları yirmi seneden az olmayan, yeterlilik sahibi, dörtte üçü hukukçu, on iki üyeden oluşan bağımsız bir yargı heyetidir. Üyeleri Cumhurbaşkanı, Milletvekilleri Meclisi Başkanı, Başbakan ve Yargı Yüksek Kurulu'dan her biri, dörtte üçü hukuk uzmanı olmak üzere dörder aday tayin ederler. Tayinlerin süresi dokuz yıl olmak üzere bir dönem içindir. Anayasa mahkemesi üyelerinin üçte biri her üç senede bir yenilenir, mahkeme oluşumunda meydana gelecek boşalmalarda tayin eden merci ve uzmanlık şartlarına riayet

edilir. Mahkeme üyeleri kendi aralarından hukuk uzmanı olan bir başkan ve başkan vekili seçerler."(115.

madde)

BAĞIMSIZ ANAYASAL KURULLAR

Anayasanın altıncı bölümü bağımsız anayasal kurullarla ilgilidir. Beş anayasal kurum düzenlenmiştir. Bu kurulların misyonları 122. Maddede şöyle belirtilmiştir: "Bağımsız anayasal kurullar demokrasiyi desteklemek için çalışırlar. Devletin bütün kurumları bu kurulların çalışmasını kolaylaştırmakla yükümlüdürler. Bu kurullar tüzel kişilik, idari ve mali bağımsızlığa sahiptirler, Milletvekilleri Meclisi tarafından nitelikli çoğunlukla seçilirler, meclise yıllık rapor sunarlar ve her kurulun raporu kendisine mahsus umumi celsede tartışılır."( 122. madde)

SEÇİM KURULU

Bağımsız anayasal kurulların ilki bizdeki Yüksek Seçim Kuruluna tekabül eden "Seçim Kurulu" dur. 123. Madde ile düzenlenmiştir.

İŞİTSEL GÖRSEL İLETİŞİM KURULU

İkincisi bizdeki RTÜK'e tekabül eden "İşitsel Görsel İletişim Kurulu"dur, 124. Madde ile düzenlenmiştir. Amacı "İşitsel ve Görsel İletişim sektörünün tadili ve gelişimiyle görevlidir. İfade ve basın hürriyetini, bilgi edinme hakkını, nezih ve çoğulcu basın güvencesini sağlamaya özen gösterir."(124.madde)şeklinde özetlenmiştir.

İNSAN HAKLARI KURULU

Üçüncüsü İnsan Hakları Kurulu'dur. 125. Madde ile düzenlenmiştir. "İnsan hakları Kurulu hürriyetler ve insan haklarına

saygı gösterilmesini gözetir, güçlendirilmesi için çalışır, insan hakları manzumesinin geliştirilmesi için uygun gördüğü tekliflerde

bulunur, görev alanıyla ilgili kanun tekliflerinde kendisine danışılması zaruridir. Kurul, insan haklarının ihlali hallerinde ihlali giderir veya ilgili kurumlara havale işlemini gerçekleştirir. "(125.madde)

SÜRDÜRÜLEBELİR KALKINMA VE GELECEK NESİLLERİN HAKLARI KURULU

Dördüncüsü sürdürülebilir Kalkınma ve Gelecek Nesillerin Hakları Kurulu'dur. 126. madde ile düzenlenmiştir. Madde şöyledir: "Ekonomik, sosyal ve çevre meseleleriyle ilgili kanun tekliflerinde ve kalkınma planlarında Sürdürülebilir Kalkınma ve Gelecek Nesillerin Hakları Kurulu'na danışılması zaruridir. Kurul görevleriyle ilgili alanlara taalluk eden meselelerde görüş bildirebilir. Kurul şaibesiz ve yeterlik sahibi tarafsız ve bağımsız üyelerden oluşur, bir dönem görev yaparlar. Dönem süresi altı yıldır."(126. madde)

u00c2KİL HAKEMLİK (Ombudsmanlık) VE YOLSUZLUKLA MÜCADELE KURULU

Beşincisi u00c2kil Hakemlik ve YolsuzluklaMücadele Kurulu'dur 127. Madde ile düzenlenmiştir. Madde şöyledir: "u00c2kil Hakemlik ve Yolsuzlukla Mücadele Kurulu, akil hakemlik yolsuzluğu engelleme/ mücadele, bu husustaki icraatları takip etme ve bu kültürü yayma politikalarına katkıda bulunur, şeffaflık dürüstlük ve sorgulama ilkelerini güçlendirir. Kurul kamuda ve özel sektördeki yolsuzlukları gözetleme, araştırma inceleme ve ilgili mercilere havalesi görevlerini üstlenir. Görev alanıyla ilgili kanun tekliflerinde kurula danışılması zaruridir. Kurul görev alanıyla ilgili genel ve sıralı metinler hakkında görüş açıklayabilir.

Kurul şaibesiz ve yeterlik sahibi tarafsız ve bağımsız üyelerden oluşur, bir dönem görev yaparlar. Dönem süresi altı yıldır, her iki senede üyelerin üçte biri yenilenir."(127. madde)

MAHALLİ İDARELER

Anayasanın yedinci bölümü (128 -139) mahalli idarelerle ilgilidir. Yerinden yönetimi esas alan ve merkezi yönetimin adil olmasını öngörün düzenlemelerdir.

ANAYASA TADİLİ

Anayasanın sekizinci bölümü Anayasa değişikliğiyle ilgidir. İki maddeden oluşmaktadır. Bizdekinden farklı olarak cumhurbaşkanının anayasa değişikliği teklif etme hakkı vardır ve cumhurbaşkanının teklifi öncelikle görüşülür.(140.madde) Tunus anayasası değişikliğin anayasa mahkemesi tarafından iptal edilmemesi için teklif görüşülmeden önce uygunluk denetimi için anayasa mahkemesine gönderilmesini emrediyor. Meclis başkanı teklif önce Anayasa mahkemesine gönderiyor görüş alındıktan sonra mecliste görüşülüyor ve üçte iki çoğunlukla kabul ediliyor. Bununla birlikte cumhurbaşkanı değişikliği referanduma götürebiliyor.(141.madde) 142. madde değiştirilemez maddeler hakkındaydı meclisteki görüşmelerde bu bölüm ilgili maddelere aktarıldığı için 142. Madde iptal edilmiştir.

SON HÜKÜMLER

Anayasanın dokuzuncu bölümü kısa iki maddene ibarettir ve şöyledir:

"MADDE 143

Bu anayasanın başlangıç bölümü anayasanın ayrılmaz bir parçasıdır.

MADDE 144

Anayasa hükümleri uyumlu bir bütün olarak birbiriyle açıklanır ve yorumlanır. " Anayasanın onuncu bölümü geçici hükümler olduğu için yer vermeye gerek görmedik.

Hülasa:

Buazizi'nin intiharıyla başlayan Yasemin Devrimi, hazırlanan ve mutabakatla onaylanan bu anayasa ile amacına ulaşmıştır. Tüm provokasyonlara ve engelleme çabalarına rağmen Tunus halkının temsilcileri uzlaşarak İslam dünyasına örnek olmuşlardır. Tunus anayasası, bu coğrafyada toplumun farklı kesimlerinin uzlaşmasıyla yapılan ilk anayasa olmuştur. İnsan onurunu, insan haklarını, özgürlüklerini ve adaleti önceleyen bir anayasa olmuştur. Toplumun öz değerlerinin yanı sıra evrensel değerleri de içeren bir anayasa yazılmıştır. İslam ile demokrasiyi mezcetme istikametindeki ilk örnektir. Laiklik ilkesine yer verilmeden dini özgürlüklerin yer aldığı bir anayasadır. Tam anlamıyla Kuran ve Sünnete dayalı İslami bir anayasa denemez, ancak bütünüyle İslam'a aykırı bir anayasa da denilemez. Başta İslami Nahda hareketi olmak üzere Tunus'daki tüm oluşumlara İslam dünyasına kazandırdıkları bu tecrübeden dolayı Müslümanlar olarak teşekkür etmemiz gerektiğini düşünüyorum.

Resul Tosun

BİTTİ

Buazizi ile gelen demokrasi

Yorum Yazın