'Can sıkıntısı' o kadar da kötü değilmiş?

17 Haziran 2016 15:58:00

Psikolog Ayhan ALTAŞ : "Aslında can sıkıntısı, hayatımızda yaşadığımız çoğu durum gibi normaldir. Can sıkıntısı,hayatın akışını olumsuz etkileyecek bir boyuta geldiyse, burada bir zarardan bahsedebiliriz. "

Birçoğumuzun gün içinde söylediği sözler vardır, "üff canım sıkılıyor" ya da 'Off sıkıldım " gibi. Acaba gerçekten bu can sıkıntısı kötü bir şey mi? Ya da can sıkıntısı aslında sıkıntı değil de "can simidi" mi? Alman araştırmacı Thomas Goetz ve ekibi, can sıkıntısı üzerine yaptıkları çalışmalarda 5 farklı tipte can sıkıntısı tespit etmişler: lakayt, ayarlayıcı, araştırıcı, tepkisel ve miskin. Bu sıkılma biçimleri farklı durumlarda aynı kişilerde görülebiliyor ve duruma bağlı olarak birbirlerine de dönüşebiliyorlar. Biz röportajımızda can sıkıntısının faydası üzerinde birazcık durmak istiyoruz. Aslında can sıkıntısı kişinin kendisini keşfetmesine sebep oluyor. İşte can sıkıntısı ile ilgili aklıma takılan soruların cevabını Pskiloğ Ayhan Altaş'a sorduk ve sizin için şu cevapları aldık:

CAN SIKINTISI DEĞİL RUH SIKINTISI

-Can sıkıntısı kavramını kısaca tanımlamak gerekirse; nedir can sıkıntısı?

Can sıkıntısı ifadesinde kullanılan "can" kelimesi, daha çok ruhu ifade etmektedir. Ruhumuzun sıkılması, içimizin daralması gibi farklı söylemler de aynı anlamı içerir. Huzursuzluk, belirli bir yerde uzun süre kalamama, ortamı değiştirme ihtiyacı, birtakım şeylere karşı ilginin azalması gibi durumlar can sıkıntısı olarak değerlendirilebilir. Can sıkıntısının hayatı etkileyecek boyuta gelmesini de"depresyon" olarak tanımlayabiliriz.

- Her can sıkıntısı gerçekten zararlı mıdır? Hayatımızda mutlaka bir koşturmaca, bir meşguliyet olmalı mıdır?

Aslında can sıkıntısı, hayatımızda yaşadığımız çoğu durum gibi normaldir. Can sıkıntısı,hayatın akışını olumsuz etkileyecek bir boyuta geldiyse, burada bir zarardan bahsedebiliriz. Can sıkıntısından dolayı konsantrasyon sorunu yaşıyorsanız, bir işe başlamakta zorlanıyorsanız, hiçbir şey yapmak istemiyorsanız durumun artık zararlı bir boyuta geldiğini söyleyebiliriz. Can sıkıntısı hayatımızı olumsuz yönde etkileyecek boyuta geldiyse bir şeyler yapmak gerekir. Canımız her sıkıldığında bir meşguliyet bulmamıza gerek yoktur. Ancak can sıkıntısı zararlı bir düzeye erişip, bizim kontrolümüzün dışına çıktıysa, onu kontrol altına almak için bazı adımlar atmak gerekecektir. Bu adımlar da sizin, koşturmaca veya meşguliyet olarak nitelendirdiğiniz durumlar oluyor.

CAN SIKINTISI SAYESİNDE KENDİNİZİ DAHA İYİ TANIYABİLİRSİNİZ

- Özellikle anne-babalar çocuklarının canı sıkılmasın diye bir sürü etkinlik planlamakta, ayarlamalar yapmaktadırlar.Size göre bunlar ne derece doğrudur?

Ailelerin planladığı etkinlikler, aslında çocukların sadece canları sıkılmasın diye yaptıkları etkinlikler değildir. Söz konusu aktiviteler aynı zamanda çocukların kendilerini geliştirmeleri ile de alakalıdır. Çocuklarla yapılan etkinlikler,onların çeşitli yönlerden gelişimlerine katkı sağlamaktadır. Bu anlamda, çocukların kendilerini özellikle duygusal, zihinsel ve fiziksel olarak geliştirmelerine yönelik uygulanan etkinlikler çok önemlidir. Eğer kişi can sıkıntısı yaşıyorsa,bu durum hayatında eksik bir şeylerin olduğunun göstergesidir.

Bazen de can sıkıntısının kişinin kendisini tanımasını, hiç bilmediği yönlerinin farkına varmasını sağlamaya yardımcı olduğunu söyleyebilir miyiz?

Eğer çocukların da canı sıkılıyorsa bu, onların hayatları ile alakalı bir soruna işaret ediyor olabilir.Bu bağlamda bireyler, yaşadıkları can sıkıntılarını ciddiye alırlarsa, sizinde söylediğiniz gibi kendilerini daha iyi tanıma fırsatını yakalayabilirler. Can sıkıntısının verdiği mesaj, kişinin hayatında olan biteni de anlatıyordur.

Can sıkıntısı, insanların kendilerini tanımalarına ve bireysel olarak farkındalıklarının artmasına yardımcı olur; fakat bu duygu halinin hayatımızda yoğun bir şekilde yaşanması bize zarar verebilir. Bu bağlamda can sıkıntısını, günlük yaşantımızı olumsuz yönde etkilemeyecek bir düzeyde yaşamak sorun olmamakla birlikte;söz konusu bu duygu durumunu yoğun bir şekilde yaşadığımız takdirde kontrol altına almak gerekecektir.

CAN SIKINTISINDAN KORKMAYIN !

-Peki, sizce can sıkıntısından bu kadar korkmamıza gerek var mı?

Hayatımızda var olan hiçbir şeyden bu kadar korkmamıza gerek yoktur. Eğer çok korkuyorsak, burada problem can sıkıntısı değil; can sıkıntısından dolayı hissettiğimiz "korku" olur. Bazen yaşadığımız normal durumları, anormal olarak algılayıp; hiçbir sorun olmadığı halde problem olarak değerlendiririz. Sonrasında ise olmayan bir sorunu yok etmeye çalışırız. Olmayan bir şeyi yok edemeyeceğimiz içinde problem yaşamaya başlarız. İşte hiçbir sorun yokken, sanki bir şeyler varmış gibi olumsuz duygular yaşama durumuna "kaygı bozukluğu" denilmektedir.

-Gerçekte bizi bunaltan şey can sıkıntısı mıdır,yoksa can sıkıntısı durumuna yüklenen yanlış anlam mıdır?

Can sıkıntısı hiçbir şey yokken ortaya çıkmaz. Biz, her ne kadar hayatımızda hiçbir sorun yok desek de, söz konusu can sıkıntısı hali, temelde bir veya birkaç problem sonrası ortaya çıkmaktadır. Bazen bize gelen danışanlar,"canım sıkılıyor ama hayatımda hiçbir problem yok" diyorlar. Danışanlar, terapi sürecinde hayatlarında farkına varmadıkları ama aslında onları etkileyen o kadar çok şey olduğunu anlıyorlar ki, çoğu zaman bu duruma onlar da şaşırıyorlar. "Bu olayın beni bu kadar etkilediğini bilmiyordum" ya da "bu olayı unuttuğumu düşünüyordum" gibi açıklamalarda bulunuyorlar.

Bilinçaltımız olayları hatırlayamıyor; fakat duygular canlı bir şekilde orada duruyorlar. Bu duyguların birikmesi sonucu da can sıkıntısı dediğimiz durum veya ona benzer farklı sorunlar ortaya çıkabiliyor.

HER HOBİ CAN SIKINTISINA CARE Mİ?

-Can sıkıntısının yaşanmaması için illa herkesin bir hobisinin olması, bir koşturmaca içinde yaşaması mı gerekir? (Peter Toohey, iğrenme duygusunun insanları enfeksiyonlardan koruması gibi, can sıkıntısının da "bulaşıcı" sosyal durumlardan koruduğunu öne sürüyor)

Elbette her insanın edindiği bir hobisinin olması mecburi bir durum değildir; fakat hobi zaten insanların, yaparken zevk aldığı, eğlendiği, kendini iyi hissettiği şeylerin karşılığıdır. Mesela kendimden örnek vermem gerekirse; ben futbol oynamayı severim ve hobi olarak oynarım; ama bunu para kazanmak için yapıyor olsaydım, o zaman söz konusu futbol oynamak eğlence değil, meslek olacaktı benim için. Bu anlamda can sıkıntısını kontrol edebilmek için insanların eğlendiği, zevk aldığı, mutlu olduğu aktiviteleri yapmaları gerekir. Spor etkinlikleri insanların serotonin hormonunu salgılamasını sağlar dolayısıyla spor, can sıkıntısına iyi gelebilir.

Can sıkıntısı kontrol edilmeli mi yada edilebilir mi?

Can sıkıntısı, tercihlerimiz doğrultusunda yaşadığımız bir olgu değildir. Bu anlamda insanlar, can sıkıntısı durumunu kontrol altına almak isterler. Bu istek de bizleri sosyal etkinliklere veya hobilere yöneltir.Bir şeyler üretmek, resim yapmak, heykel yapmak, ahşap boyama yapmak gibi işler, belirli bir ürün ortaya çıkardıkları için bireylerin, kendilerini iyi hissetmelerine yardımcı olan aktivitelerdir.

ROPÖRTAJ: FAHRİ SARRAFOĞLU

'Can sıkıntısı' o kadar da kötü değilmiş?

Yorum Yazın