Hz. Enes'den:
– Kötü arkadaş (edinmek)den sakın! Çünkü sen, onunla tanınırsın (yargılanırsın).
(İbni Asakir; Camiussagîr, 2890)
* * *
Arkadaşlık, insan hayatında kaçınılmaz bir ihtiyaçtır. İnsan tek başına yaşayabilen, duygularını, düşüncelerini kimseyle paylaşmadan durabilen, kendi kendine yeterli bir varlık değildir. Hayatı birileriyle paylaşmak, onun fıtratında vardır.
İnsan fıtratındaki bu yalnız olamama, tek başına kalamama ihtiyacından dolayıdır ki, evlilikler yapılır, aile yuvaları kurulur, çoluk çocuk sahibi olunur. Akrabalık ilişkileri, komşuluklar, dostluklar tesis edilir.
Madem insan tek başına yaşayamaz. Arkadaşsız ve dostsuz kalamaz. Öyleyse, dost seçiminde son derece titiz, seçici, dikkatli olmalıdır.
Kendine iyi ve hayırlı insanlardan, dürüst, ahlaklı kişilerden, Allah'ın sevgili kullarından arkadaşlar ve dostlar edinmelidir.
Çevresine zarar veren, kötü tanınan, hayırsız bilinen, ahlaksız, namussuz, zalim, yalancı kişileri; bırak dost edinmek, yakınına bile yaklaştırmamalıdır.
İnsanlar hakkında yargıya varılırken, sadece o kişinin sözlerine, işlerine, davranışlarına bakılıp hüküm verilmez. Kimlerle görüştüğüne, kimlerle arkadaş ve dost olduğuna, çevresinde ne karakterde ve ahlakta insanların toplandığına da son derece önem verilir. Hükme varmakta, kişinin arkadaş grubunun da büyük payı olur.
İyi insanlarla dostluk yapan kimse, bazı kötü tarafları, yaramaz huyları bile olsa, arkadaşlık yaptığı iyi insanların hatırına hoşgörülüp müsamaha ile karşılanabilir.
Kötü kişilerle dostluk yapan ise, kendisi iyi bile olsa, kınanmaktan, dostlarıyla yargılanmaktan, davranışları su-i zanla karşılanmaktan kurtulamaz.
Bu, toplum hayatında yaygın olan bir kanıdır. Bu realiteyi göz ardı etmek, akıllı ve sağduyulu insanların yapacağı bir davranış değildir.