Liderlik yalnızca beceri ve zeka işi değildir aynı zamanda, bir sanat ve ferasettir. Mazi ve ati sayfalarında eylemlerle iz bırakmaktır. Tahkim edilen adaletle bireylerin kaygısını gidermektir. Lider(liğ)in kör noktaları var. İmparatorluktan ulus devlete evrilmedeki bu kör nokta, parti varlığının kurucu lider eksenli oluşudur.
Osmanlı'da 1300-1700 arasının kuruluş-yükseliş devri diye bilinmesinin nedenlerinden biri liderlik anlayışının ilim ve adalet üzerine tesisini gerçekleştirmeye çalışan şehzadelik sistemidir. Bu sistemin de eksik tarafları vardır. Lakin devletin bekası değerlerin bekası üzerine inşa edilir. Şehzadeler toplumunu ve ötesini iyi bilmek zorundadır. Hatta evlat ve kardeşinden vazgeçme acısıyla yüzleşecek yönetim anlayışıyla yetişirler. Saltanat içi kavgalara rağmen toplumu ve dünyayı okuma becerilerine göre yönetime talip olurlar. Adalet ve iyilikte var olmanın esas yolu, merkez kuvveti bu lider yetiştirme tarzında görülür.
Modern zamanlarda ulus devlet anlayışındaki ülkelerde yönetime demokrasi adı altında partiler talip olur. Parti liderleri iktidarı elde edip devam ettirmek için kendilik nesnesini esas alırlar. Partinin kuruluşunda manifesto gibi beyannameler, güncel sorunları çerçeve içine alan kavramlar, toplumun hoşuna gidecek sloganlar üretilir. Tek haklının halk olduğu söylemi iktidar elde edilene kadar dilde pelesenk olur. İktidar olunca bir müddet daha devam eder. Kirlenme ve çürüme başlayınca yeni arayışlara gidilir ancak geç kalınmıştır. Türk siyasi tarihi bunun canlı şahididir.
Cumhuriyetimizde Mustafa Kemal ile başlar bu durum. İmparatorluğu red ve inkar üzerine inşa edilmiş bir zihniyetle ulus devlete geçiş yapılır. Liderliği için etrafındaki lider olacak kişiler yok sayılır veya görülmez. Bu sadece Halk fırkası içinde yapılmaz, aynı zamanda Serbest fırka ve diğer oluşumlarda da gerçekleştirilir. Böylece cumhuriyet 15 yıl tek parti tahakkümüyle 1938'e kadar saltanat şeklindedir. Nihayet partisinin yaşama endişesi liderini sarar. Denize düşmüş gibi İsmet İnönü'ye sarılır. Halk Partisi liderliği için ona göz kırpmaz mecburen boyun eğer. Bu eğilme ve zorunluluğun ardından Milli Şef, Halk Partisi'nin başına geçer. Lider ekseninden çok faşizan anlayışa yakın bir yönetim gerçekleşir. Halk Partisi ölmezse de dirilemez. Lider(liğ)in körlüğü imparatorluktan sonra ulus devlette de başlar.
Halk arayışını sürdürür. Tercihinin ilk sırasını Demokrat Parti alır. Mamafih burada da geleceği okuma yerine günü kurtarma eksenli politikalar öne çıkar. Lider yetiştirip partinin ömrünü uzun etme gayesinde değildir Adnan Menderes. O da öncekilerin anlayışındadır. İktidarının devamını sürdürecek lider yetiştiremeden darbe ile yerinden edilir, partisinin soluğu kesilir. Lider(liğ)in körlüğü tahakkuk etmiş olur.
Süleyman Demirel ile devam eder halk. Yıpranmayan bir yüz, lakin başkasına hayat hakkı tanımayacak kadar aldatıcı zekaya sahip bir beyindir bu yeni lider. Öncekilerle aynı zihniyettedir. Partinin merkez kuvveti, geçmişi, geleceği ölene kadar kendisidir. Ülkeye nefes aldıramadığı gibi partisinin nefesini de keser. Demokrasi adı altında ortaya çıkan Doğru Yol Partisi zamanın nehrinde kaybolup gider. Lider(liğ)in körlüğü bu parti anlayışında da tahakkuk eder.
Halk, milliyetçi ve dindar kanadı Alparslan Türkeş ve Necmettin Erbakan; sol ve statükocu kanadı Bülent Ecevit liderliğinde yeni partilerle sisteme dahil eder. Yönetim için yeni sloganlarla ortaya çıkan bu partilerin soluğu uzun liderleri tektir. Bu tekliktendir yeni lider adayı yanlarında pek görülmez. Lider(liğ)in körlüğü burada da tahakkuk eder.
Türk siyasi tarihi trajik yıllarını, buhranlı dönemlerini yaşıyor, cumhuriyet can çekişiyorken Anavatan Partisi'yle Turgut Özal meydana çıkar. Serbest piyasa koşullarına geçiş ve tekelliği kırma anlayışıyla birçok şey yapar. Liderliği tescillenir. Ancak lider yetiştirmede öncekilerden farklı değildir. Hayatının en büyük yanlışının kendinden sonra partisini teslim ettiği anlayış olduğunu itiraf etmekten geri durmaz. Lider(liğ)in körlüğünün tahakkuku kaçınılmaz.
Halk, Özal'ın vefatıyla parti çokluğunun lider yokluğunun kaosuyla karşı karşıya kalır. Uzun ömürlü yaşayan partiler kurucu liderin giydirdiği gömlekleri yırtamadıkları için onlarca yıl iktidar olamazlar. Toplum lider eksenli partilerin kazanımlarını kaybetmesiyle ve liderlerinin çekilmesiyle umutsuzluğa kapılır.
Halk, arayışını 2002'de tekrar somutlar. İhtiyacı olan adalet ve kalkınma ile AK Parti'yi tercih eder. Yeni hayatta AK Parti ve lideri Recep Tayyip Erdoğan'a açılan iktidar kredisi siyaset tarihimizdeki en uzun süreli olanıdır. AK Parti ve lideri bu süreçte bunu değerlendirmeye gayret ederler ve çok şey yaparlar ama kendilerinden önceki partilerin düştükleri hataya düşer ve lider yetiştirmeyi unuturlar. Diğerlerinden farklı bir şey olur bu defa. AK Parti'de lider sağlam kalırken parti alabildiğine yıpranır ve yozlaşır ezberler de bozulur. Umarım lider(liğ)in körlüğü tahakkuk etmemiş olur.
Partili sisteme geçilen günden beri karizmatik liderden sonra partilerin başına geçenler irfan ve adalet parametrelerinin aksine işaret ve gölge konumunda kaldılar. Bir müdür gibi davrandılar. Demokrasi ve parti sistemi kurumsallaşmadığı için büyük boşluklar oluştu. Kuvvet kanunda olmayıp liderde olduğu için kazanımlar kısa süre sonra kaybedildi. Toplum yeniden kaygı ve acıyla yüzleşmek zorunda kaldı. Lider(liğ)in körlüğü her defasında tahakkuk etti. Partiler de bu dönemeçten ciddi savruldular.
Her parti, kurucu lider gibi karizmatik bir lideri tekrar çıkaramayabilir. Lakin meşveret dediğimiz ortak aklı esas alıp her türlü istibdatın üstesinden gelebilir. Meşruti yönetim olan faziletli demokrasiyi hakim kılabilir.
Hayat nehrinde geleceğe akıyoruz. Liderlik sadece kazanımları korumak ve anı yönetmek değil geleceği de planlamaktır vesselam...