Kazakistan'da neler oluyor?
Kazakistan 7 bağımsız Türk devletinden biri. Ancak Türk insanı olarak Kazakları ve Kazakistan’ı yeterince tanıdığımız söylenemez. Kazakistan’da çatışmalar çıkınca neler olduğunu merak etmeye başladık. Nüfusu az, topakları geniş bu Türk coğrafyasında yaşananlar Rus – Çin nüfuz mücadelesinin Hükümete karşı silahlı isyana dönmüş haliydi.
Çatışmalar başlayınca Kazakistan Devlet Başkanı Kasım Cömert Tokayev, ilk olarak 30 yıl boyunca ülkeyi yönetmiş olan “Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanı” Nur Sultan Nazarbayev’i görevden aldı. Nazarbayev de hazırlıklıydı. Akrabaları ve yakınları ile birlikte İsviçre’nin yolunu tuttu.
28 Aralık 2021 günü San Petersburg’da Bağımsız Devletler Topluluğu’nun olağanüstü bir toplantısı yapıldı. Bu zirveye Kazakistan Devlet Başkanı Kasım Cömert Tokayev’in yanı sıra, lakabı “Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanı” olan Nur Sultan Nazarbayev de katılmıştı. O toplantıda Putin ile Nazarbayev baş başa bir görüşme yaptı.
***
Rusya Devlet Başkanı Viladimir Putin, güçlü bir karakter. Rusya’yı eski Sovyetler Birliği döneminde olduğu gibi daha geniş coğrafyalara yaymak için uğraşıyor. KGB liderliğinden geldiği için yapmak istediklerini perde gerisinde planlayıp sonra hayata geçiriyor. Son dönemde Rusya’nın Ukrayna’ya müdahalesi konuşulurken çok önceden planlanmış olan Kazakistan olayları patlak verdi.
Rusya’nın başını çektiği “Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü” Kazakistan’ın talebi üzerine bu ülkeye hemen barış gücü kuvveti gönderdi. Bu askerler, Rusya, Belarus, Ermenistan, Tacikistan ve Kırgızistan askerinden oluşuyor. Kazakistan’ın Türkiye Büyükelçisi Abzal Saparbekuly’nin deyimi ile “Kazakistan’ın en uzun sınırı Rusya, en önemli ticaret ortağı da Rusya. İki ülkenin birbirinin içinde ciddi nüfusu var.”
Kazakistan, doğal kaynaklar açısından dünyada ön sıralarda. Yer altı zenginliklerini, özellikle de petrol ve gazı çıkaranlar batılı şirketler. Ancak son on yılda Çin’in ekonomik açıdan Kazakistan’a dev yatırımları var. Bu da Rusya’yı rahatsız ediyordu. Rusya için Kazakistan, Çin’e kaptırılmayacak kadar değerliydi.
***
Rusların çoğunlukta olduğu batıdaki iki şehirde başlayan gösteriler tüm ülkeye yayılmış durumda. Çatışmalar ilerliyor. Putin, Rus azınlığı koruma bahanesi ile 2008 yılında Gürcistan’ın Güney Osetya bölgesine girdi. 2014 yılında Kırım’ı ilhak etti. Son operasyonu ise Ukrayna’nın doğusundaki dev sanayi tesisleri ve madenleri ile öne çıkan Donbas bölgesi oldu. Ardından Ukrayna sınırına dev bir ordu yığdı. Ancak Türkiye’nin ve batının baskısı sonucu Ukrayna’ya girmeye cesaret edemedi.
Kazakistan’a Türk kimliğini kazandıran kişi, Sovyetler Birliği döneminde neredeyse çeyrek asır “Komünist Partisi 1. Sekreteri” sıfatı ile ülkeyi yöneten Din Muhammed Konayev’dir. Bugün 81 yaşında olan Nur Sultan Nazarbayev de onun politikalarını sürdürdü. 30 yıl boyunca ülkeyi tek başına yönetti. Kazakistan’da azınlıkların nüfusu azalırken, Türk nüfusu çoğaldı.
Kazakistan, 12 Kasım 2021’de kurulan Türk Devletleri Teşkilatı’nın kurucu üyelerinden biriydi. 2 milyon 725 bin kilometrekare yüzölçümü ile toprak bakımından dünyanın dokuzuncu büyük devleti. Hazar Denizi kıyısından başlayan sınırı Çin’e, daha doğrusu Doğu Türkistan’a kadar uzanıyor. Nüfusu 20 milyon civarında.
Kazakistan toprakları geçmişte büyük Türk devletlerine ev sahipliği yapmış. Saka, Hun, Göktürk, Kıpçak, Karahanlı ve Altın Orda devletleri bu topraklarda asırlarca hükümran olmuş. İnşallah bu isyanı bastırıp, diğer kardeş ülkelerle birlikte yeni Türk medeniyetinin doğuşuna öncülük edenlerden biri olacaktır.
