Perakende Sektöründe Tüketici Davranışları

Tüm dünyayı etkisi altına alan COVID-19 salgınının sektör bazında farklılık gösteren ekonomik etkilerini yıl boyunca takip ettik. Kısıtlamaların gevşediği yaz aylarında toparlanan hizmet sektörü, bu dönemde salgından en çok etkilenen sektör oldu. İnşaat sektöründe ise salgınla mücadele kapsamında yapılan düzenlemeler sayesinde Mayıs, Haziran ve Temmuz aylarında belirgin bir iyileşme gördük.

Pandemi sürecinde, hem zorunlu ihtiyaçları karşılaması hem de online ticarete kolay uyum sağlayabilmesi açısından en az zarar gören sektörün perakende ticaret sektörü olduğunu söyleyebiliriz.

Perakende analitiği şirketi REM People, toplamda 1,4 trilyon liralık büyüklüğe sahip Türkiye perakende pazarının 2020 yılını nasıl tamamladığına dair bir rapor hazırladı.

Ülkemizde ilk vakanın görüldüğü 11 Mart itibariyle kapanmalar başladı. Panik nedeniyle bazı temel gıda maddelerinde kısa süreli bir stok sorunu yaşandı. Ancak yerli üreticiler ve organize perakendecilerin ‘Gıda sorunu yaşamayacağız’ açıklamaları tüketiciyi sakinleştirdi ve marketlerdeki yoğunluk azaldı.

Mart ayının sonunda alışveriş merkezleri ve mağazalar kapanırken, marketler, küçük esnaf ve eczaneler açık kaldı.

Mart ve Nisan aylarında başlayan karantina sürecinde tüketiciler ihtiyaçlarını karşılamak için online ticarete yöneldi. Eve servis yemek sektörü ve kargoda yeni yatırımlar yapıldı mevcut araç parkı büyütüldü.

Salgın döneminde tüketici davranışları kuşaklara göre farklılık gösterdi. Y Kuşağı harcamalarını azaltırken Z Kuşağı stokçuluğa başladı. X Kuşağı ise online alışverişe alıştı.

Tüketiciler kendisine daha yakın olan bakkal, büfe, küçük market ve şarküteri gibi küçük esnaftan alışveriş yapmaya başladı. Pandeminin ilk dalgasında mevsimsel etkilerle birlikte 2,5 milyon haneyi geçindiren 300 bin küçük ölçekli işletmenin satışı 18 puan arttı.

Mayıs ayından itibaren gıdaya erişimde sorun olmadığını anlayan tüketiciler stokçuluktan vazgeçti.

Küçük esnafta kredi kartı kullanılan nokta oranı yüzde 89’a, kartla yapılan alışveriş yüzde 35’e çıktı.

Mart ayının sonundan Haziran’a kadar kapalı kalan mağazalar ve AVM’ler 1 Haziran itibariyle açıldı.

Günlük yaşama dair tüm kültürel, sportif faaliyetlerin başlamasıyla tüketicilerin tatile çıkabilmesi olumsuz algıyı değiştirdi. Salgında rakamların aşağı yönlü olmasıyla esnafın morali düzeldi ve endişe oranı yüzde 71’den yüzde 49’a indi.

Bir önceki döneme göre yemek kartlarıyla yapılan gıda alışverişlerinin toplam tahsilat içindeki payı yüzde 8’e çıktı.

Kasım ayında havaların soğumasıyla birlikte hem mevsimsel grip hem de Covid-19 salgınında sayılar zirveye çıkmaya başladı. Tüketicilerin küçük esnaftan yaptığı veresiye alışveriş 6 puan yükseldi.

Hafta sonları ve hafta içi akşam sokağa çıkma kısıtlamasıyla birlikte perakendede gıdaya yönelik talep devam ederken kategorilerdeki satış beklentilerin altında kaldı. Sektörün umudu ise yeni yılda gelecek aşı çalışmaları oldu.

Aşının olumlu etkisini umuyoruz en kısa zamanda göreceğiz. Ancak yine de eski normallerimize hemen dönemeyeceğiz. Bu nedenle özellikle küçük esnafın ayakta durabilmesi için teknolojiye bir an önce ayak uydurması gerekiyor.