Şehirlerinde bir ruhu vardır

Binlerce yıllık medeniyete ev sahipliği yapmış tarih, kültür ve medeniyet şehri Bursa, yeşili, denizi ve dağlarıyla bambaşka bir şehir. Yaşadığımız havasını teneffüs ettiğimiz, suyunu içtiğimiz bu şehrin de bir ruhu vardır. Kadim şehir Bursa, Roma’dan Osmanlı’ya kadar medeniyetlerin yaşadığı bir şehir, Osmanlı’ya başkentlik yapmış, medeniyetlerin ruhu bu şehirde yaşamaktadır.

Ulu Cami’de sabahın o ıssız vaktinde, saba makamında okunan ezan sesi, semaya yükseliyor.Ardından güneşin ışıkları yavaş, yavaş şehrin üzerine doğuyor. Yüzlerce yıldır anılara ev sahipliği yapan arnavut kaldırımlı taşlarda yürüyen insanlar bir anda bu sessizliği bozuyorlar.

Elbette her şehrin kendine özgü bir hikâyesi vardır. Bu hikayeleri bazı şairler şiirlerin de ki dizelerde öyle güzel anlatırlar ki imrenirsiniz, o şehri gidip yeniden görmek istersiniz. Daha önce gördüğünüz ya da, yaşadığınız bir şehir ise neden önceden bu güzelliği fark etmedim diye hayıflanırsınız kendinize

Tıpkı Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Bursa’yı anlatan

Bursa’da zaman adlı şiirinde olduğu gibi;

Bursa'da bir eski cami avlusu,

Küçük şadırvanda şakırdıyan su;

Orhan zamanından kalma bir duvar...

Onunla bir yaşta ihtiyar çınar

Eliyor dört yana sakin bir günü.

Bir rüyadan arta kalmanın hüznü

İçinde gülüyor bana derinden.

Yüzlerce çeşmenin serinliğinden

Ovanın yeşili göğün mavisi

Ve mimarîlerin en ilâhisi.

Aslında şehirlerin ruhu, şehirde yaşayan insanlardan çok da farklı değil, hatta benzerlikler gösteren bir yanları bile var. İnsanın elif gibi dimdik durduğu şehrin mezarlıklarından gökyüzüne bakan ve elif gibi dik duran Selvi ağaçları ve mezar taşlarının da bir ruhu vardır bu şehirde. İnsanlar mezarlıklarda için için ağlarken, Anadolu erenlerinden bizim Yunus’un dediği gibi;

Yalancı dünyaya konup göçenler

Ne söylerler ne bir haber verirler

Üzerinde türlü otlar bitenler

Ne söylerler ne bir haber verirler

…

Yunus der ki gör takdirin işleri

Dökülmüştür kirpikleri kaşları

Başları ucunda hece taşları

Ne söylerler ne bir haber verirler

İnsanın ölümlü olduğunu nede güzel anlatıyor bizim Yunus zamanın mekânın ve şehrin ruhunda, ömür dediğin nedir, dünya denen bu iki kapılı handa yüz senede yaşasan sonuç aynı değişmez, ölümlüdür insan.

Şehirler ise ölüleri mezarlıkların altında saklarlar. Bu gün yer üstünde gezenler yarın yeraltında olacaklardır.

Hacı Bayram Veli’nin şu sözü önemlidir.“İnsan, şehri inşa ederken aslında taşın, toprağın arasında kendisini inşa eder.’’der.

İnsan ve şehir kavramı; aslında birbirini tamamlayan iki kelimeden ibarettir. Şehir ve insan ayrılmamaya yemin etmiş iki sevgiliden farklı değildir adeta.

Şehirler vardır, yaşam ile iç içe geçmiş, hayatın merkezidir buralar. Hastaneler, okullar, karakollar, cezaevleri, huzurevleri, camiler ve son durak kara toprak olan mezarlıkların da bir ruhu vardır. Bize ölümü hatırlatır, nasıl yaşarsanız öyle ölürsünüz der gibi. İnsanlar gibi şehirlerinde, elbette yaşayan bir ruhu vardır.