​Türkiye ekonomisi ilk çeyrekte yüzde 4 büyüdü

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Ocak, Şubat ve Mart aylarını kapsayan birinci çeyrek büyüme oranlarını açıkladı. Buna göre, Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) 2023 yılı birinci çeyreğinde, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 4, bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,3 arttı. Beklentiler ise yüzde 3,7 olacağı yönündeydi. 2023 yılı ilk çeyreğinde beklentilerin üzerinde büyüyen Türkiye ekonomisi G20 ülkeleri arasında üçüncü (Endonezya yüzde 5, Çin yüzde 4,5), OECD ülkeleri arasında ise ikinci sırada (İrlanda yüzde 6,4) yer aldı.

Geçen yılın ilk iki çeyreğinde yüzde 7,6 ve yüzde 7,8 artan GSYH, yılın son iki çeyreğinde ise sırasıyla yüzde 4 ve yüzde 3,5 artmıştı. Başta Almanya olmak üzere ihracat partnerimiz olan ülkelerin resesyona girmesi ve üretici maliyetlerinin artması nedeniyle geçen yılın ikinci yarısından itibaren büyüme hızı yavaşlamıştı.

Bu yılın ilk çeyreğinde de potansiyel büyüme oranının altında artmaya devam eden GSYH’ye rağmen, istihdam edilenlerin sayısının geçen yılın aynı çeyreğine göre 1 milyon 594 bin artması oldukça kıymetli.

Verinin detaylarına bakıldığında; ilk çeyrekte özel tüketimin büyümeye katkısı 10,9 puan, kamu tüketiminin 0,7 puan ve yatırımların 1,2 puan olurken, net ihracatın büyümeye katkısı ise eksi 2,8 puan, stok değişimi ise eksi 6 puan oldu. Rakamlardan da anlaşılacağı üzere tüketim ağırlıklı büyümenin öne çıktığı, ücretlere yapılan zamlarla birlikte iç talepteki artışın ithalata yansıdığı ve Şubat ayında meydana gelen büyük depremin üretimi aşağı çektiği bir tablo ortaya çıkıyor.

GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde ise; 2023 yılı birinci çeyreğinde bir önceki yıla göre; hizmetler yüzde 12,4, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 12,0, finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 11,2, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 8,1, diğer hizmet faaliyetleri yüzde 7,8, inşaat yüzde 5,1, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 3,6 ve gayrimenkul faaliyetleri yüzde 1,4 arttı. Tarım sektörü yüzde 3,8, sanayi ise yüzde 0,7 azaldı.

Enflasyon ve istihdam açısından büyük önem taşıyan iki önemli sektörün daralması dikkat çekiyor. Buna karşın uzun bir süredir çeyreklik bazda küçülen inşaat sektörünün manşet verinin üzerinde büyümesi önemli. Umuyoruz ki bu durum konut fiyatlarına da yansır. Makine teçhizat yatırımlarının yüzde 8 artması ise yatırım iştahının devam ettiğine işaret ediyor.

Harcama yöntemiyle GSYH bileşenleri incelendiğinde; yerleşik hane halklarının nihai tüketim harcamaları yüzde 16,2, devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 5,3, gayrisafi sabit sermaye oluşumu yüzde 4,9 arttı. Mal ve hizmet ithalatı ise yüzde 14,4 artarken ihracatı yüzde 0,3 azaldı.

İlk çeyrek büyüme verisinde en çok dikkat çeken değişim hiç kuşkusuz işgücü ödemelerinin Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payının yüzde 38’e çıkması oldu. Bir önceki çeyrekte bu oran yüzde 26,5’ti. Her ne kadar bu, EYT nedeniyle kıdem tazminatı ödemelerinin önemli ölçüde artmasından kaynaklanan geçici bir durum olsa da ücretlilerin payının yükselmesi sevindirici.