Fethin 553. yıldönümünde Trabzon'a dair\u2026
15. yüzyılda Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedilen, yeniden imar ve inşa edilen üç önemli şehrimiz vardır. Bu şehirler: İstanbul, Saraybosna ve Trabzon'dur. İstanbul 1453'te, Trabzon 1461'de, Saraybosna da 1463'te Osmanlı topraklarına katılmıştır. İstanbul'un 1204'te Haçlılar tarafından işgalinden kaçan Bizans Hanedanının kurduğu Trabzon Komnenos İmparatorluğu, 26 Ekim 1461 günü fetihle birlikte Roma İmparatorluğu'nun kalıntısı son devlet olarak tarihe karıştı. Böylece Anadolu'nun Malazgirt'le başlayan fethi 390 yıl sonra Trabzon'la tamamlandı. Selçuklu tarihçisi Prof. Osman Turan "Türkler Selçuklular devrinde Anadolu'yu fethettikleri halde bu cennet sahillere sahip olmakta çok gecikmişlerdi. Bir yandan yüksek ve sarp dağlar, öte yandan Haçlı taarruzları buna sebep olmuştur. Bunun ilahi bir hikmeti olsa gerek. Zira Hazret-i Peygamber İstanbul'un fethini nasıl Fatih Sultan Mehmed'e tebşir etmiş ise, bütün Rum devletleri gibi, bu güzel belde de sanki O'nun mübarek tarihu00ee kılıcını beklemiş ve bu sayede Türk-İslam diyarı olmuştur." diyerek bu gerçeğe temas eder.
Bu üç şehrin coğrafyasına baktığımızda şöyle bir sembolik anlam çıkarabiliriz: İstanbul bir vücudun kalbi gibi Osmanlı coğrafyasının ortasında, Saraybosna coğrafyanın en batı ucunda, Trabzon da en doğuda medeniyet şehri olarak adeta payitaht İstanbul'un kalp atışlarının kendilerinde hissedildiği taç şehirlerdir. İstanbul'da okunan ezanın dalga dalga yayılarak batıda Saraybosna'da, doğuda Trabzon'da yankılandığı bir medeniyet coğrafyasının 'değer taşıyıcı' şehirleri.
Osmanlı'nın klasik dönemi olarak ifade edilen 15. ve 16. Yüzyıl, aynı zamanda Osmanlı medeniyetinin şehir ve mimaru00eede kemale ulaştığı, fethettiği şehirleri "yaşanmaya değer" bir medeniyet iklimine büründürdüğü dönemdir. Osmanlı'nın bu döneminde fethedilen bölgeleri anlatan bütün kronikler, Padişahın fetihle birlikte şehirlerin mamur ve bayındır olması için "imar ve inşa"sını emir buyurduğunu yazar. Aşıkpaşa, İbn-i Kemal, Tursun Bey bunlara örnek olarak sayılabilir. Mesela, erken dönem Osmanlı kroniklerinden Tevarih-i u00c2l-i Osman'da Oruç Bey, "Çün şehir tamam oldu", "evler bünyad itdiler", "Şehri ma'mur itdi" gibi ifadeler kullanır.
Fatih'in de şaheser bir şiirinde söylediği gibi;
"Hüner bir şehir bünyad itmekdür.
Reaya kalbin abad itmekdür!"
Fatih Sultan Mehmed'in fetihle birlikte Trabzon'a girişine ilişkin Bizans tarihçisi Kritovulos şunları söyler: "u2026Bundan sonra Sultan şehre girdi. Şehri dolaştı, durumunu gözden geçirdi, güvenliği için tedbirler aldı, bölgenin ve şehrin çeşitli üstünlüklerini, içindeki binaları ve halkını inceledi. Kaleye ve hükümdar sarayına gitti, kalenin sağlamlığına ve sarayın yapısına ve haşmetine hayran kaldı ve şehrin her bakımdan takdire değer olduğuna kanaat getirdiu2026"
Fethi "bir milletin, bütün zaman ve bütün mekan planına hakim bir kudret ve şahsiyetle atılma ve yayılma hamlesi"ve "medeniyet ve şahsiyet zaferi" olarak tanımlayan Üstad Necip Fazıl, fetih yıldönümü anmalarına ilişkin "u2026 sene evvelki medeniyet ve şahsiyet hamlemizi anarken, onu bu defa sade mekan planında değil, zaman planında da, yani ruh ve kafa aleminde de daha ileriye, daha gerçeğe ve şahsiliğe götürmeye mecbur olduğumuzu şuurlandırmalıyız! Biricik davamız budur! der. Rahmetli muhakkik mimar Turgut Cansever'in de "fetih nice kapıları açar"dediği, fethin açtığı kapıdan şehirlilere yüklediği mes'uliyet işte budur.
Ahmet Davutoğlu da 'Fetih ve Medeniyet' başlıklı bir bildirisinde Osmanlı'nın fetih gerçeğine vurgu yapar: "Osmanlı bütün tarihi kuşatma azmindeydi. Fetih de o tarihi derinliği taçlandıran ve o tarihu00ee derinliğe mekan kazandıran bir olguydu. Onun için de fethin karşılığı bir medeniyet dönüşümüdüru2026"
Dünyaya "devlet-i ebed müddet"bir nizam, batılıların deyimiyle "Pax Ottomana: Osmanlı barışı"kazandıran üç büyük hükümdarın ayak izlerinin hala silinmediği medeniyet şehri Trabzon, bugün yazık ki bu izlerin bile farkında değil. 553 yıllık tarihu00ee hafıza, şehir gerçekliğinden kopmuş, onu unutmuş. Boşalan hafıza tarihu00ee derinliğini ve yaşanmışlığını hatırlamıyor.
"Gökyüzü çadırınız olsun" diyen Osman Gazi'nin medeniyet banisiüç büyük evladı Fatih'in, Kanuni'nin, Yavuz'un şehri bugün yeryüzünü kuşatan çadırın altında, nerede olduğunu bilemiyor, kendisini tanıyamıyor.
Bugünkü şehir, tarihu00ee aidiyetin hala peşinde olduğunu anlayamıyor, bu aidiyetin ayak seslerini işitemiyor.
Tarihu00ee aidiyet, tarihte özne olmuş şehirlerimizin süreklilik içerisinde bulunduğu havzada önemini koruması için önemli bir ihtar ve ikaz olsa gerek. Coğrafyanın sağladığı imkan, tarihi derinlik ve stratejik konum, bu şehirlerimizin kendi kalarak devamı için önemli avantajlardır. Oysa birçok tarihu00ee şehrimiz bu potansiyele sahip iken, ne yazık ki tarih, medeniyet ve şehir idrakinden nasipsiz siyasu00eeler ve yöneticiler elinde yıpranmaya, çürümeye, yabancılaşmaya terk edilmişlerdir.
Trabzon bahsettiğimiz bu üç önemli özelliğine rağmen enerjisini modern zaman şehirlerine musallat alanlarda tüketmektedir. Medeniyetin tecelli mekanı olarak şehirlerimizin bugün şehircilik ve kentsel dönüşüm, marka kentler, dünya kenti kompleksleriyle ne hale getirildiğini, nasıl ifsat ve imha edildiğini Trabzon gerçeğinden de okuyabiliyoruz.
553 yıl önce kendisine atfedilen önem, yüklenen ve yükselen mana bugün kayboldu. Bu manayı anlayacak, kavrayacak bir şehir yöneticisi ve siyasu00ee göremiyoruz! Şehrin futbol ve folklora kilitlenmiş enerjisinde kaybolan şehir halkının hafızası da yok oldu. Şehirde safariye çıkan rant avcılarının tarihu00ee derinliğe sahip Trabzon'u ne hale getirdikleri gözler önünde.
553 yıl önce Fatih'i Trabzon'u fethetmekten vazgeçirmek isteyen Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan annesi Sara Hatun'u kendisine gönderdiğinde, Trabzon'u kuşatan sarp yamaç ve ormanlar içinde atından inmiş, terlemiş bir vaziyette bulur ve "Hay oğul! Bir Turabuzon için bunca zahmetler çekmek nedür?"dediğinde "Ana! Bu zahmetler din-i İslam yolundadır. Kim ahrette Allah huzuruna varıcak hacil olmayavuz deyüdüru2026"cevabındaki memuriyet ve mes'uliyeti idrak etmek gerekiyor.
Bugün de bir zamanların medeniyet şehri Trabzon, kendisi içinzahmet çekecekleri, kendisini şehre ait hissedecekleri bekliyor!
Üstad Necip Fazıl'ın 1946 yılında İstanbul'un 500. Fetih yıldönümü vesilesiyle yazdığı "Fatih Şöyle Dese" başlıklı yazısından bir bölümü şehrimiz Trabzon'u düşünerek okuyalım:
"Kendi iddianız ve tabirinizle, İstanbul'un fethinin 500. Yıldönümünü kutlamaya hazırlanıyorsunuz. Ne yüzle buna hazırlandığınızı, ne bakımdan bu fethin topraklarında irfan ve zevk varisliği hakkına liyakat iddia edebildiğinizi sormak isterdim!"
Bu ihtar ve vasiyetle şehrimize bakabiliyor muyuz? Veya bu ihtarın gereğini yapabiliyor muyuz?
Niçin bu şehirdeyizveya nasıl bir şehirdeyizsorularının cevabını doğru olarak verebilmek için bu şehrin ruhunu, kadu00eem tarihini, kimlerin medeniyet havzası olduğunu anlamak lazım.
Yahya Düzenli
"Üye/Üyeler suç teşkil edecek, yasal açıdan takip gerektirecek, yasaların ya da uluslararası anlaşmaların ihlali sonucunu doğuran ya da böyle durumları teşvik eden, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, pornografik ya da ahlaka aykırı, toplumca genel kabul görmüş kurallara aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde hiçbir İçeriği bu web sitesinin hiçbir sayfasında ya da subdomain olarak oluşturulan diğer sayfalarında paylaşamaz. Bu tür içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk münhasıran, içeriği gönderen Üye/Üyeler'e aittir. MİLAT GAZETESİ, Üye/Üyeler tarafından paylaşılan içerikler arasından uygun görmediklerini herhangi bir gerekçe belirtmeksizin kendi web sayfalarında yayınlamama veya yayından kaldırma hakkına sahiptir. Milat Gazetesi, başta yukarıda sayılan hususlar olmak üzere emredici kanun hükümlerine aykırılık gerekçesi ile her türlü adli makam tarafından başlatılan soruşturma kapsamında kendisinden Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 332.maddesi doğrultusunda istenilen Üye/Üyeler'e ait kişisel bilgileri paylaşabileceğini beyan eder. "
Yorum yazma kurallarını okudum ve kabul ediyorum.