Her gördüğün .com'a güvenme
Haber: Eylül Baysal
Her buluş, olanaklarının yanında birtakım sorunlarda getiriyor. İnternetten alışverişte hayatımızı kolaylaştıran fakat dolandırıcıları da hayatımıza musallat eden bir yenilik. Online dolandırıcılık suçu, internet kullanımın yaygınlaşması ve teknolojinin gelişmesiyle ortaya çıkan bir suç türü olarak karşımıza çıkıyor. Ticaret Bakanlığı E-Ticaret Bilgi Sistemi (ETBİS) verilerine göre e-ticaret 2023 yılını 1,5 trilyon seviyesinde tamamladı. Haliyle online alışveriş siteleri üzerinden yapılan alışveriş ve ödeme online dolandırıcılığın artmasına neden oldu.
İNTERNETTEN ALIŞVERİŞ PİK YAPTI
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı internetten alışveriş oranı da, 2022 yılında yüzde 46,2 iken 2023 yılında yüzde 49,5 olarak kayıtlara geçti. Özellikle pandeminin başlamasıyla internetten alışveriş yapma durumu pik noktasına ulaştı. Biz de sanal dolandırıcılardan korunmanın yollarını ve dolandırıldığımızda nasıl bir yol izleyebiliriz? diye gazetemizin yazarlarından E-Ticaret Uzmanı ve Akademisyen Bedri Yandımkaldım’a ve Avukat Barış Kirşan’a sorduk.
KİŞİSEL BİLGİLER HACKERLARIN HEDEFİNDE
“Günümüzde internet bankacılığı ve online alışverişlerde kullanılan kredi kartları içerisinde kişisel bilgileri barındırır ve bu kişisel bilgiler işlemler, elektronik ortamda iz bırakmaktadır” diyen Kirşan, “Bu izler, hacker diye tanımlanan kötü niyetli kişilerin saldırılarına maruz kalarak, banka bilgilerinin ele geçirilmesine neden olabilir. Bu bilgiler, internet üzerinden gerçekleştirilen dolandırıcılık eylemlerinin temelini oluşturur. Bir diğer dolandırıcılık yöntemi de online alışveriş siteleri gibi uygulamalar üzerinden yapılmaktadır” ifadesini kullandı.
HUKUKİ DÜZENLEMELERLE ÖNLEM ALINIYOR
Kirşan, “Mağdurlar bu gibi sitelerden ürün alırken ödemesini şahsın vermiş olduğu İBAN numarasına gönderiyor. Sonrasında mağdura sahte bir kargo fişi gönderiliyor. Bu şekilde mağdur kandırılıyor ve ortalama 1 hafta beklemesi sağlanıyor. Mağdur kargosu gelmediği için kargo şirketini aradığında böyle bir kargo olmadığını öğrendiğinde ve sonrasında ürünü aldığı kişiye de ulaşamayınca dolandırıldığını anlıyor. Bu tarz dolandırıcılık eylemlerinin artmasıyla birlikte, devlet hukuki düzenlemelerle önlem alıyor” diye konuştu.
İNTERNET DOLANDIRICILIĞI ŞİKAYETİ NASIL YAPILIR?
İnternet dolandırıcılığı suçunun mağdurları kolluk kuvvetlerine (Polis, Jandarma) veya cumhuriyet savcılıklarına başvuru yaparak şikayetlerini gerçekleştirilebileceklerini söyleyen Kirşan, “İnternet dolandırıcılığı dolandırıcılık suçunun nitelikli hali olması yani suç tipinin nitelikli haliyle işlenmiş olması nedeniyle cumhuriyet savcılıkları tarafından re’sen takip edilebileceği gibi şikâyet dilekçesi ile de dava açılabilmesi mümkündür. İnternet dolandırıcılığı 15 yıllık zamanaşımı süresine tabidir” dedi.
KENDİ BANKA HESAPLARINI KULLANMAZLAR
Şikâyetten sonra mağduriyetin giderilmesinin zor olduğunu belirten Kirşan şunları söyledi: “Dolandırıcılar genelde kendi banka hesaplarını kullanmazlar. Bu yüzden onlara ulaşmak ve mağduriyetin giderilmesini beklemek mümkün değildir. Bu kişiler tespit edilse dahi online dolandırıcılık uzlaşma kapsamında olmayan bir suçtur. Dolandırıcılık eylemini işleyen kişi eğer isterse mağdurun zararını gidererek etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanır. Aksi takdirde mağdur olan kişilerin tazminat davası açması gerekecektir.”
DOLANDIRILMAMAK MÜMKÜN
Vatandaşların doğru bilgi, yeterli dikkat ve bilinçli kullanım ile bu tür olumsuz olayların önüne geçmesinin imkânsız olmadığını ifade eden Kirşan, “Sosyal medyada reklam ve sponsorlu olarak yayınlanan veya bilinirliği fazla olan internet sitelerini taklit eden, sahte web sitelerinde ve sahte mobil uygulamalarda herhangi bir işlem yapılmamalı. Çoğu zaman sahte adresler, orijinallerinden bir harf, bir karakter veya bir sayı farkı ile dolaşıma sokuluyor. Bu yüzden bir linke tıklamadan önce adresin doğru olup olmadığı incelenmeli” dedi.
ÖNCE ÜRÜNÜ GÖR SONRA ÖDEME YAP
Avukat Kirşan şöyle konuştu: “Kurumsal firmalardan alışveriş yapmayanlar ürünü görmeden ödemesini yapmamalı. Önce ürünü görmeyi sonra ödeme yapmayı teklif etmeli kabul edilmez ise o ürünü almaktan sakınmaları gerekmektedir. Kimlik hırsızlığı, dolandırıcılık, bilgi güvenliğine yönelik tehdit oluşturan içerikler Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu bünyesinde çalışmalarını sürdüren Ulusal Siber Olaylara Müdahale Merkezi internet sitesine (USOM, TR-CERT) https://www.usom.gov.tr/ihbar-bildir.html ihbar edilebilir.”
‘HTTPS’ YAZISINA ÇOK DİKKAT EDİN!
Alışveriş yapılan sitelerin güvenilir olduğunu nasıl anlarız? sorusunu cevaplayan Gazetemizin yazarlarından, E-ticaret Uzmanı Akademisyen Bedri Yandımkaldım, “Bunun birkaç yolu var. Öncelikle sitenin SSL sertifikasının olup olmadığına bakılır. Bunu da anlamak için sitenin adres çubuğunda URL’sine bakmak gerekir. URL’nin başında ‘https’ yazısı varsa o site şifrelidir ve kırılması çok zordur. Özellikle ödeme sayfasına gelindiğinde ‘https’ yazısına çok dikkat edilmeli. Bu yazı yoksa ya da üzeri çiziliyse güvensiz sitedir” şeklinde konuştu
KOLAY ULAŞILABİLİR OLDUĞU KONTROL EDİLMELİ
Diğer dikkat edilmesi gereken bir hususta firma bilgilerinin olduğuna işaret eden Yandımkaldım, “Alışveriş yapılacak sitenin firma bilgilerine bakmak önemlidir. Açık adres, telefon ve sosyal medya hesaplarının olup olmadığına bakmak gerekiyor ve telefon edilerek kolay ulaşılabilir olduğu kontrol edilmelidir. Sosyal medya hesaplarına girerek ya da Google’da site aratılarak müşteri yorumlarına bakılması yerinde olur. Ayrıca gizlilik, iade ve garanti politikalarına bakılması lazım” beyanında bulundu.
NELER YAPILMALI?
“Alakasız, şüpheli e-postalar geliyorsa, banka hareketlerinizde haberiniz dışında bir alışveriş yapılmışsa, eposta ve şifreniz bilginiz dışında değiştiyse bilgileriniz ele geçirilmiştir” açıklamasını yapan Yandımkaldım şu tavsiyelerde bulundu:
- “Alışverişlerde sanal kart kullanılmalı.
- Gelen şüpheli e-postalarda şüpheli bir link tıklanılması isteniyorsa, link tıklanılmamalı ve siteye telefon ile ulaşılarak teyit edilmeli.
- Bir siteye ulaşmak için Google’da arama yapıldığında önünüze ilk önce sponsor bağlantılar gelir. Bunlar para karşılında reklam verilerek oluşturulan bağlantılardır. Dolandırıcılar genellikle bu yolu denerler. Bu sebeple sponsorlu bağlantıyı değil, sitenin kendi adı (www.site.com gibi) görüldüğü link tıklanmalı.”
"Üye/Üyeler suç teşkil edecek, yasal açıdan takip gerektirecek, yasaların ya da uluslararası anlaşmaların ihlali sonucunu doğuran ya da böyle durumları teşvik eden, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, pornografik ya da ahlaka aykırı, toplumca genel kabul görmüş kurallara aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde hiçbir İçeriği bu web sitesinin hiçbir sayfasında ya da subdomain olarak oluşturulan diğer sayfalarında paylaşamaz. Bu tür içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk münhasıran, içeriği gönderen Üye/Üyeler'e aittir. MİLAT GAZETESİ, Üye/Üyeler tarafından paylaşılan içerikler arasından uygun görmediklerini herhangi bir gerekçe belirtmeksizin kendi web sayfalarında yayınlamama veya yayından kaldırma hakkına sahiptir. Milat Gazetesi, başta yukarıda sayılan hususlar olmak üzere emredici kanun hükümlerine aykırılık gerekçesi ile her türlü adli makam tarafından başlatılan soruşturma kapsamında kendisinden Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 332.maddesi doğrultusunda istenilen Üye/Üyeler'e ait kişisel bilgileri paylaşabileceğini beyan eder. "
Yorum yazma kurallarını okudum ve kabul ediyorum.