Ağustos enflasyonu tahminlerin üzerinde çıktı
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) verilerine göre; tüketici fiyat endeksi (TÜFE) 2023 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre yüzde 9,09, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 43,06, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 58,94 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 56,28 oranında arttı.
Beklentilerin üzerinde gelen
Ağustos ayı enflasyon verisi bir önceki ay yıllık yüzde 47,83, aylık ise yüzde 9,49
olarak açıklanmıştı.
Tarihsel veriler
incelendiğinde, bugüne kadar açıklanmış en yüksek Ağustos ayı enflasyon oranının,
bu son açıklanan veri olduğu görülüyor. Öte yandan 2021 yılı Aralık ayı(yüzde
13,58), 2022 yılı Ocak ayı (yüzde 11,10) ve geçen ayki yüzde 9,49’luk aylık
artıştan sonraki en hızlı artış yine 2023 yılı Ağustos ayında gerçekleşti.
Aylık enflasyonun peş peşe iki
ay bu kadar yüksek çıkmasına neden olan unsurlara bakıldığında;
Dolar kurunun son birkaç ayda
yaklaşık yüzde 30’dan fazla değer kazanması, vergi artışları, Temmuz ayında
asgari ücrete ve emekli maaşlarına beklenilenin üzerinde zam yapılması ve
akaryakıt fiyatlarının yükselmesi aylık enflasyondaki artışta etkili olan
nedenler olarak sıralanabilir.
Ana harcama grupları
incelendiğinde;
Bir önceki yılın aynı ayına
göre en az artış gösteren ana grup yüzde
24,97 ile konut oldu. Buna karşılık, bir önceki yılın aynı ayına göre
artışın en yüksek olduğu ana grup ise
yüzde 89,31 ile lokanta ve oteller oldu.
Ana harcama grupları itibarıyla
2023 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre en az artış gösteren ana grup yüzde 3,11 ile eğitim oldu. Bu
sıralamanın Eylül ayı enflasyon verisinde değiştiğini göreceğiz. Muhtemelen
eğitim, okulların açılmasıyla birlikte en fazla artan ana harcama gruplarından
biri olacak. Buna karşılık, 2023 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre
artışın en yüksek olduğu ana grup ise akaryakıt
fiyatlarındaki artış nedeniyle yüzde 16,61
ile ulaştırma oldu.
Endekste kapsanan 143 temel
başlıktan 2023 yılı Ağustos ayı itibarıyla, 1 temel başlığın endeksinde düşüş
gerçekleşirken, 4 temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 138 temel başlığın
endeksinde ise artış gerçekleşti.
Özel kapsamlı TÜFE göstergesi
(B) ise yıllık yüzde 63,52, aylık yüzde 9,32 oldu
Maliyet enflasyonunu gösteren yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE)
2023 yılı Ağustos ayında bir önceki aya
göre yüzde 5,89, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 31,59, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde
49,41 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 71,97 artış gösterdi.
Pandemi sürecinde ÜFE ile TÜFE
arasındaki makas oldukça açılmıştı. Artan maliyetler tüketici fiyatlarına
yansıtılamıyordu. Sürdürülebilir olmayan bu tablo tersine döndü. Bunun bir
nedeni de ÜFE hesaplanırken KDV, ÖTV vb. dolaylı vergiler ve hizmet grubu hariç
tutuluyor. TÜFE’deki artışta etkili olan vergiler göz önüne alındığında
ÜFE’nin, tüketici fiyat endeksinin gerisinde kalması beklenen bir durumdu.
