Altın damla
Moğollar ne zaman
müslüman oldu?
YILLARDIR ekranların en çok izlenen dizisi olan Diriliş
Ertuğrul ve Kuruluş Osman’da, Türkler ile Moğollar arasındaki mücadele,
senaryonun beslendiği ana kaynaktı. Halen de öyle devam ediyor.
Kuruluş Osman’ın son bölümünde yaşanan bir gelişme,
“Türkler Moğol belasından ne zaman kurtuldu?” sorusunu akılları getirdi… Hemen
cevap verelim, Moğollar’ın müslüman olmasıyla birlikte Türkler, onların
hışmından kurtulmaya başladılar. Nitekim dizinin Çarşamba gecesi yayınlanan son
bölümünde Gazan Han’ın yeni vezirinin müslüman olduğunu ve Osman Bey’e yardım
etmek için geldiğini gördük.
10 yılda inanılmaz büyüdü
Peki Moğollar ne zaman müslüman oldu? Bu sorunun cevabını
vermeden önce Moğolların geçmişine kısa bir göz atmak gerekir.
Moğollar esasında Kuzey Çin’de yaşayan kadim kabilelerden
ibaretti. 1206’da Cengiz Han, bütün Moğol kabilelerini bir araya getirmeyi
başardı. 10 yıl gibi kısa bir sürede Kırgızları, Merkitleri, Naymanları ve
Uygurlar’ı hakimiyeti altına alan Cengiz Han, Moğolistan’da da tam hüküm sahibi
olduktan sonra Çin’in Kuzeyi’ni de egemenliği altına almıştı.
1218’den sonra Batı’ya yönelen Cengiz Han’ın ordusu
Harzemşahlar’ı kılıçtan geçirerek Anadolu’ya ilerlemeye başladı. Cengiz Han,
devlet genişleyince daha hayatteyken toprakları oğulları arasında paylaştırdı.
Cengiz Han 1227’de öldükten sonra Moğolların parçalanacağırı düşünenler
yanıldı. Tam tersine Çağataylar. İlhanlılar, Altınordu, Şeybani ve Kırım
Hanlığı'nı kurdular. Abbâsî halîfeliğinin merkezi Bağdat'ı 1257'de yıktılar.
Batı AnadoluNnun kıyılarına kadar ilerlediler. İşte tam o tarihlerde Osmanlı
Beyliği (Kayılar) ile Moğollar arasında mücadele iyice kızıştı. Moğollar karşı
en direnç gösteren Türk beylikleri arasında Kayı Obası başı çekiyordu. O
tarihlerde Hülâgu Hân'ın ordusunu, Mısır’daki Memlûk Sultânı Kutuz ve komutanı
Baybars, 1260'ta Ayn Calut'ta büyük bir bozguna uğrattı. Fakat bu yenilgi de
Moğolları durduramamıştı.
Gazan Han müslüman oldu
13. yüzyılın sonlarına doğru İslâm ülkelerinde yaşayan
Moğollar yavaş yavaş İslâm dinini kabul etmeye başladılar. İlhanlı hükümdârı
Gazan Han’ın İslâmiyeti kabûl etmesiyle; kumandan, vezir ve askerlerinden pek
çoğu müslüman oldu. İslâmiyeti kabûl eden İlhanlılar, bölgedeki müslüman
ahâliyle kaynaşmayı sağladı. Ardından Çağatay Hanlığı, Altınordu Hanlığı da
islâm dinine girince, Türkmen Beylikleri daha rahat nefes almaya başladı.
Moğol yayılması, batıda Anadolu Selçukluları’nın Kösedağ
Savaşı sonucu tâbi devlet konumuna gelmesiyle (1243) Bizans sınırlarına kadar
ilerlemişti. 13. Yüzyılın ortalarından sonra Cengiz Han’ın çocukları ve
torunları arasında yaşanan iç savaşlar Moğolları zayıflattı. Gazân Han’ın
1295’te İslâmiyet’i kabulünün ardından İhanlılar diğer Moğol hanlarından koptu.
Bu gelişme, Türkmen beylerinin çok daha rahat nefes almasını sağladı. Kuruluş
Osman’da da bunun izlerini görmeye başlayacağız. 14. Yüzyılın başlarında
görülen Moğol dağılması, bu yüzyılın sonunda hızlandı ve 1368’de Moğol
hükümranlıklarının devri sona erdi.
Kuruluş Osman’ın önümüzdeki bölümlerinde Moğollar’ın
etkisinin azaldığını ve Osman Bey’in bölgedeki hakimiyetinin daha da artacağını
izleyeceğiz.
