​Balıkesir'de yayın hamlesi

Balıkesir, kültür ve sanata en çok değer verilen illerimiz arasında. Balıkesir Büyükşehir Belediyesi’nin seçkin yayınları okunmalıdır.

Gidip gördüğüm şehirlerin kitaplarını çok merak ederim. Ahmet Kot Bey’in daveti üzerine Balıkesir’de, Balıkesir Millet Kütüphanesi Ahmet Kot Kitaplığı’nda mümtaz bir dinleyici topluluğu ile tanışmış ve konuşmadan sonra çay içip sohbet etmiştik. Bu muhabbetin ardından şehirde yayımlanmış kitapları görmüş, hayran kalmıştım. Bu kitapların bir kısmı daha sonra bana gönderilmişti. Doğrusu bu kıymetli eserleri okurken kitap kültürünün nasıl hayırlı sonuçlara yol açtığını da görmüş oldum. Bu yayınlarla bir bakıma hem şehrimizin kültür birikimi gelecek nesillere aktarılıyor, hem de bazı şahsiyetler ve değerler yeniden hatırlatılıyor. Millet olarak hepimizi çok yaralayan 6 Şubat 2023 tarihli Kahramanmaraş merkezli iki büyük depremden sonra yıkılan 11 şehrimiz, bu tür eserlerin önemini ortaya koyuyor. Bahsettiğimiz eserlerin muhtevaları hakkında söyleyebileceklerimiz:

BALIKESİR’DE TÜRK-İSLÂM DÖNEMİ ESERLERİ: Doç. Dr. Halil Sözlü’nün yazarı olduğu eseri, Balıkesir Büyükşehir Belediyesi yayına hazırlamış. Eserdeki fotoğraflar da yazarımıza ait. Kitapta medreseler, hanlar, saat kuleleri, hükümet binaları, gar binaları, okullar, kütüphaneler, bankalar, tekel binaları, hastaneler, askerî yapılar ve yel değirmenleri ele alınıyor. Kitabın sonunda ‘değerlendirme’ ve ‘karşılaştırma’ var. Balıkesir Büyükşehir Belediye Başkanı Yücel Yılmaz, ‘takdim’de şehrin 3124 adet tescilli taşınmaz kültür varlığı ile ülkemizin tarihî eser zenginliği bakımından beşinci ili olduğunu vurgulayarak şöyle diyor: “Geçmiş dönemde Balıkesir kent merkezindeki tarihî yapılar hakkında ayrı ayrı (dinî, sivil mimari vs.) bu çok çalışma yapılmış olmasına rağmen, tipolojik bakımdan cami, türbe, medrese, külliye gibi tüm tarihî yapıların incelendiği bütüncül bir çalışma yapılmamıştır. Doç. Dr. Halil Sözlü tarafından hazırlanan Balıkesir’de Türk-İslâm Dönemi Eserleri isimli eserin, bu bakımdan önemli bir boşluğu dolduracağı kanaatindeyim.”

Kent Arşivi’nin katkılarıyla kültürümüze kazandırılan eserin önsözünde Doç. Dr. Halil Sözlü, kitabın 2012-2013 yıllarında hazırlandığını söylüyor. Kitap, büyük boy, prestij baskısıyla hem göze hem gönle hitap ediyor. Balıkesir’in tarihî şahsiyetlerinin envanteri çıkarılmış ama en çok da camiler ve türbeler öne çıkmıştır. Esasen tarihî yapıların gelecek nesillere doğru şekilde intikali, bu tür kıymettar eserlerle mümkün olabiliyor.

BALIKESİRLİ BİR İSLAM ÂLİMİ İMAM BİRGİVÎ: Balıkesir Büyükşehir Belediyesi’nin önemli yayınlarından biri de Balıkesirli Bir İslam Âlimi İmam Birgivî’dir. Osmanlı Devleti’nin 16. Yüzyıl âlimlerinden İmam Birgivî adıyla meşhur olmuş Mehmet Çelebi el-Balıkesirî’yi tanıma, anlama ve tanıtmaya yönelik olarak hazırlanan aynı isimdeki uluslararası sempozyumun büyük ilgi görmesi üzerine bu kitap hazırlanmış. Yurtiçinden ve yurtdışından 118 bilim insanının katıldığı sempozyum, 2018 yılında yapılırken kitabın 2021 ve 2022 yıllarında birer yıl arayla iki baskısı gerçekleşiyor. Üç ciltlik eserde büyük âlimin hayatı, ilim ve tasavvuf dünyası, eğitimci yönü, fikirleri, eserleri, eserlerinin telif sebepleri, bidatlere karşı tutum ve mücadelesi, vasiyetnamesi, hadis kültürü, Ehl-i Sünnet anlayışı müdafiliği ayrı ayrı ve teferruatlı olarak ele alınıyor.

MEHMET ÂKİF ERSOY’A SAYGI: Editörlüğünü Prof. Dr. Mehmet Bayyiğit’in yapıtğı Mehmet Âkif Ersoy’a Saygı kitabı “İstiklal Marşı’nın 100. Yılına Armağan” olarak hazırlanmış. Başkan Yücel Yılmaz, sunuş yazısında yakın tarihimizin büyük kahramanlarından biri olan Mehmet Âkif’in, “milletimizle âdeta bütünleşmiş büyük bir şahsiyet” olduğunu belirtiyor ve şöyle devam ediyor: “Varlığımızın ve bağımsızlığımızın önemli sembollerinden biri olan İstiklal Marşı’mızın şairini, o büyük şiirin kaleme alınışının yüzüncü yılında bir kez daha, şükran ve minnet duygularıyla yâd ediyoruz. Balıkesir Büyükşehir Belediyesi olarak Mehmet Âkif Ersoy’a Saygı adlı bu çalışma ile büyük şairimizin eserine ve mücadelesine lâyık, bilgili, donanımlı, inançlı ve güvenli nesillerin yetişmesine bir nebze katkıda bulunabilirsek kendimizi bahtiyar addedeceğiz.”

Şairimizin hayatı, eserleri, şahsiyeti ve fikir dünyası ayrı bölümler olarak inceleniyor. Bir başka başlık ise şöyle: “Vatan Müdafaasında Bir Model Hayat: Millî Mücadele’de Âkif”, Birinci bölümde bulunan “Mehmet Âkif Kuva-yı Milliye Şehri Balıkesir’de” makalesinin de okunması gerekiyor. İstiklal Marşı ve Mehmet Âkif hakkında farklı yazarların kaleminden çıkmış araştırma, inceleme ve makalelerin, esere zenginlik kattığını görüyoruz. Tabii bunlar arasında Hasan Basri Çantay’ın “Millî İstiklal Marşı Nasıl Yazıldı? Nasıl Kabul Edildi?” başlıklı makalesi ayrı bir önem arz ediyor. Taceddin Dergâhı, Safahat ve Mehmet Âkif’in Şiiri hakkındaki bölümler de dikkatle okunuyor. “Mehmet Âkif’te Din ve Toplum”, “Âkif’in Eğitim Anlayışındaki Temel Amaçlar”, “Tasavvuf Kültürü ve Mehmet Âkif”, “Mehmet Âkif Ersoy’un Musiki Yönü” kitabın üçüncü bölümünü teşkil ediyor. Eserin dördüncü ve son kısmında Yusuf Turan Günaydın’ın “Mehmet Âkif’in Mektupları” ile Prof. Dr. Rıdvan Canım’ın “Mehmet Âkif Ersoy’dan Hatıralar, Fıkralar, Nükteler” de zevkle okunan ve istifade edilen kısımlar. 528 sayfadan oluşan ve fotoğraflarla bezenmiş olan kitabın sonunda Feridun Kandemir’in, vefatından önce şairimizle yaptığı son röportaj hüzünle okunuyor.

HASAN BASRİ ÇANTAY: Vefatının 50. Yılında Hasan Basri Çantay kitabı, iki ciltten meydana geliyor. Altıeylül Belediyesi tarafından kültür hayatımıza kazandırılan eserin editörleri: Mehmet Bayyiğit, Yunus Emre Gördük ve Mehmet Özkan. Düzenlenen sempozyumun ardından, burada sunulan tebliğlerden meydana gelen eserde, büyük bir İslam âlimini bütün cepheleriyle tanıyoruz. Bu mühim toplantıya şair Prof. Dr. Mustafa Kara’nın düşürdüğü “tarih”i okuyalım: “Hayata renk veriyor âlim,/Gönüle zevk veriyor ârif/Hislere şevk veriyor şair/Ayeti açıyor müfessir/Toplantımızın tarihine/Çıktı sekiz er şunu dedi:/”MÜFESSİR, ŞÂİR, ÂRİF, ÂLİM” Takdimde Altıeylül Belediye Başkanı Hasan Avcı, sempozyumun düzenlenmesi ve eserin yayımlanmasına dair bilgiler verirken Hasan Basri Çantay’ın çok farklı yönleriyle sempozyumda ve eserde işlendiğini ve geleceğe millî bir miras olarak bırakıldığını ifade ediyor.

Eserin birinci cildinde Balıkesir’in öncü şahsiyetlerinden Hasan Basri Çantay’ın hayatı, eserleri, fikirleri ve hatıraları farklı makaleler hâlinde önümüze çıkıyor. Ömrünü milletine ve memleketine adamış olan, vatanperver bir âlimin hayat serencamı ibretli hadiselerle dolu. Başta Mehmet Âkif olmak üzere yakın dostlarıyla olan münasebetleri de makalelerde çeşitli anekdotlarla hatırlatılıyor. Sosyal hayattaki fonksiyonel ve mücadeleci duruşu, dinî değerlere bağlılığı, idealist kişiliği bütün yönleriyle okuyucuya aktarılıyor. Onun aksiyoner kişiliğine vurgu yapılırken siyasi hayatı üzerinde de duruluyor. Bu arada Çantay’ın şairliği, şiirleri ve sanat anlayışı da ayrı yazılara konu oluyor. “^Sırlı bir âlim” olarak bilinen Hasan Basri Çantay’ın Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl- Kerîm isimli eserindeki tasavvufî yorumlar okuyucuyu bereketli bir yolculuğa davet ediyor. İkinci ciltte, müellifin meali üzerinde ayrıntılı olarak duruluyor ve bu eserin diğerlerinden farklarına temas ediliyor. Son bölümlerde Çantay’ın “hadisçiliği”, “fıkıh anlayışı”, “kelami yaklaşımları” ve diğer hususiyetleri, emek verilmiş makalelerde ortaya konuluyor.

OSMANLI BELGELERİNDE BALIKESİR: Hazırlayanları, yazarları ve katkıda bulunanları ile geniş bir kadroya sahip bulunan eserin önsözünde, “Balıkesir’in ilk kuruluşundan günümüze gelinceye kadar geçirdiği serencamı Osmanlı özelinde anlatılmaya çalışıldığı” belirtiliyor. Özellikle 1916 tarihli bir raporun 20. Yüzyılın başlarında Balıkesir’in genel durumunu göstermesi bakımından orijinal bilgiler ihtiva ettiği ifade ediliyor. Kitapta şehrimizin Millî Mücadele’ye öncülük eden özelliklerinden de ayrıntılı olarak bahsediliyor. Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde gelişen fotoğrafçılık neticesinde elde edilen Balıkesir’in fotoğrafları, esere zenginlik katıyor. Eserde, Balıkesir’in tarih boyunca adından söz ettirdiği tabiatı, tarihi ve yüce gönüllü insanları, orijinal bilgi ve belgeler eşliğinde anlatılıyor.

SİKKELER IŞIĞINDA ANTİK KENTLER: A. Özkan Arıkantürk’ün kaleme aldığı Sikkeler Işığında Antik Kentler de emek ürünü bir çalışma. Kitabın başında Başkan Yücel Yılmaz, “Balıkesir sınırları içerisinde gün ışığına çıkarılmayı ve tanıtılmayı bekleyen çok sayıda antik kent bulunduğunu” belirtiyor. Yazar, Arıkantürk de, “Tarih ve arkeolojiye olan ilgim ve sevgim zaman içinde beni arkeolojik eser koleksiyonerliğine yöneltti. Oluşturmak için 19994 yılında bu yana çaba gösterdiğim antik sikke koleksiyonunu, böyle bir yayın aracılığıyla daha geniş kesimlere ulaştırabilmek en büyük idealimdi.” diyor. Kitap baştan sona, muhtelif tarihlerde ve yerlerde tespit edilmiş olan sikkelerin fotoğrafları ve açıklamaları ile dolu.

DÜNDEN BUGÜNE BALIKESİR İÇ SU BALIKLARI: Doç. Dr. Dilek Türker ve Dr. Ahmet Öktener’in birlikte hazırladıkları kitapta, “Geçmişte günümüze tüm iç su kaynaklarında kaydedilmiş balık türlerine ait türlerin listesini vermek, böylece ilin biyoçeşitliliğinin ve besin zincirinin önemli üyelerinden biri olan balık türlerinin önemini vurgulamak ve mevcut çevre bilincinin daha da artmasına katkıda bulunmak hedeflenmiştir.” deniliyor. Eserdeki yüzlerce balığın çeşidi, fotoğrafları, isimleri ve diğer özellikleri, ayrıntılı biçimde meraklı okuyucuya aktarılıyor.

VE DİĞER KİTAPLAR

Balıkesir Büyükşehir Belediyesi tarafından yayımlanan diğer kitapların isimleri ve yazarları ise şöyle: Balıkesir Cepheleri (Editörler: Kenan Ziya Taş, Ruhi İnan, Bayram Yıldız ve Mustafa Öğe) Kazdağları’nın Şifalı Bitkileri (Prof. Dr. Fatih Satıl, Prof. Dr. Gülendam Tümen, Prof. Dr. Selami Selvi), 22. Suçıktı Şiir Akşamları, 23. Suçıktı Şiir Akşamları, Zağnos Mehmet Paşa Camii (Faruk Öncü), Balıkesir Kuva-yı Milliyecileri (Prof. Dr. Mustafa Özsarı), 40 Temada Kitap Kültürü Kaynakçası.