2016 yılının Eylül ayında AB
Komisyonu, AB üyesi ülkelerde dijital alanda telif korumasını tek bir noktada
toplamayı öngören Dijital Tek Pazarda
Telif Haklarına İlişkin Yönerge’yi hazırlamış ve onaya sunmuştu. Yönergenin
temel gayesi, uluslararası arenada her türlü dijital içeriklere erişim
noktasında, ülkelerin ulusal telif rejimleri arasındaki farklılığı minimun
düzeye indirgeyerek, içeriklerin, görsellerin, videolarının telif haklarının
korunmasını kapsamaktadır. Yine bu yönergede sosyal medya platformlarının,
arama motorlarının varolan yasalar nezdinde telif hakkı ihlali konusunda
sorumluluğunun olduğu, telif haklarını koruması gerektiği açık bir şekilde
belirtilmektedir. Bu kapsamda ilgili mecralar kendilerine üye olan
kullanıcılarının yaptıkları telif hakları ihlallerinden de yasal olarak sorumlu
tutulmuşlardır.
Fransa’da bulunan ve 300 farklı
haber sitesini temsil eden APIG isimli dernek bu yönergeye dayanarak Google’ın
basın sektörüne zarar verdiği iddiası ile şirketi yetkili mercilere şikayet
etmişti. APIG yaptığı açıklamada Google’ın artık Fransız haber sitelerine telif
hakkı ödemeye başlayacağını duyurmuştu. Nitekim bu emsal karardan sonra
açıklama yapan Haber ve Yayın Ortaklıkları Direktörü SulinaConnal, Almanya,
Macaristan, Fransa, Avusturya, Hollanda, İrlanda başta olmak üzere 300'den
fazla ulusal, yerel ve uzman haber yayınını kapsayan anlaşmalar yaptıklarını
belirtmişti.
Öncelikle dijital ortamdaki
teliflerin korunması son derece önemli... Zira yasalardaki kimi açıklar ve
eksiklikler bu duruma engel olmaktadır. Dijital dünya hızlı bir dönüşüm
içerisinde olduğu için fikir ve sanat eserlerinin dijital ortamda korunabilmesi
adına 5846 sayılı Fikir ve Sanat
Eserleri Kanunu’nda değişikliklere gidilmesi ve dijital içeriklere yönelik
kapsamlı maddeler eklenmesi son derece önemlidir. Türkiye Cumhuriyet
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’nın da bu süreçte aktif rol oynaması son
derece mühimdir. Zira dijital iletişim çağında geleneksel medya giderek güç
kaybetmekte, sanal ortam ön plana çıkmaktadır. Dijital telif hakları FSEK
kapsamında detaylı açıklanırsa, 7253 İnternet Ortamında Yapılan Yayınların
Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında
Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’da da ilgili mecraların telif
haklarını koruması ve bu kapsamda ödeme yapabilmesi hususu entegre
edilebilecektir.
Şayet bu düzenlemeler yapılırsa
Google, haber sitelerine telif hakkı ödeyecektir. Bunu dijital telif hakkı
reformu olarak da değerlendirebilmek mümkündür. Özellikle Google’da öne çıkan
içeriklere ait bir telif hakkı ödemesi olması internet haberciliğinin
gelişimine ve içeriklerin özgünlüğüne son derece önemli katkı sağlayacaktır. Bu
sayede dijital tek pazarın oluşması ve telif haklarının her ülkede
korunabilmesi mümkün olacaktır. Ancak sadece haber sitelerinin değil tüm içerik
üreticilerinin haklarının korunması bu noktada büyük önem arz etmektedir. Geleceğin
dijital medya üzerine kurulacağı düşünülürse bu husus gelecekte çok daha önemli
bir hal alacaktır. Ancak şu an bu haklardan sadece ABD ve AB üyesi ülkeler
faydalanabilmektedir. Zira ABD’de de sosyal medya ve internet aracılığıyla
paylaşılan her türlü ses, görüntü ve veri içeriği 'Dijital Binyıl Telif Hakkı Yasası'na (DMCA) tabidir.
Google ve diğer büyük sosyal
medya şirketleri ne yazık ki çifte standart uygulamaktadır. Hatırlanacak olursa
geçtiğimiz WhatsApp’ın dünyanın birçok ülkede kullanıcılarına getirdiği
gizlilik sözleşmesi ve şartları da AB Üyesi ülkeleri kapsamıyordu. Bilindiği
üzere Avrupa'daki kullanıcılar AB'de geçerli olan Genel Veri Koruma Yönetmeliği gereğince kişisel verilerini
paylaşmak zorunda kalmıyor. İşte aynı durumu telif kapsamında da görüyoruz.
Zira Avrupa Birliği’nin bu kapsamdaki yasaları oldukça ciddi ve bu yasalara
uymayan teknoloji şirketlerine büyük para cezaları kesebiliyor, yaptırımlar
uygulayabiliyor. Yani çifte standardın temel sebebi koruyucu yasalar oluyor.
Avrupa Birliği’nin, 23 Nisan 2022’de kabul ettiği Dijital Hizmet Yasası da bu
kapsamda GDPR kadar önemlidir.
