​Eylül ayı enflasyonu beklentilerin altında kaldı

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) verilerine göre; tüketici fiyat endeksi (TÜFE) 2022 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 3,08, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 52,40, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 83,45 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 59,91 oranında arttı.

Önceki veri yıllık yüzde 80,21, aylık yüzde 1,46 iken Eylül ayı enflasyon beklentisi ise aylık yüzde 3,5’in üzerinde olacağı yönündeydi. Açıklanan son veri ile birlikte enflasyondaki yıllık artışın 16 aydır devam ettiğini görüyoruz. Ancak 2021 Aralık ayından önceki artışlar görece yatay seyir izlerken özellikle dolar kurundaki yükselişe paralel olarak enflasyon oranındaki gözle görülür artış son 10 aylık dönemde gerçekleşti.

Bu nedenle Aralık ayından itibaren baz etkisi devreye girecek ve olağan dışı bir gelişme yaşanmazsa Kasım ayından sonra enflasyon oranında belirgin bir düşüş görebileceğiz. Olağan dışı diyoruz, çünkü 2020 yılının Ekim ve Kasım aylarında enflasyon oranı normalin üzerinde arttığı için geçen yılın Ekim ayında da beklentiler bu doğrultudaydı. Ancak beklenmedik gelişmeler nedeniyle farklı bir tabloyla karşı karşıya kalmıştık.

Öte yandan başta İTO olmak üzere enflasyon oranını açıklayan diğer kurumlar ile TÜİK’in verileri arasındaki fark da açılıyor. Elbette TÜİK’in enflasyon sepetinde yer alan maddelerin farklı olması ve verilerin sadece İstanbul’u değil tüm Türkiye’yi kapsaması nedeniyle sonuçların örtüşmemesi anlaşılabilir. Fakat hissedilen enflasyonun manşetin üzerinde olduğu da bir gerçek. Asgari ücret geçen yıl 2 bin 825 TL, şu an ise 5 bin 500 TL. Oransal artışa göre asgari ücret bir yılda yüzde 94,6 yükselmiş. Manşet enflasyon ise yüzde 83,45. Diğer bir ifadeyle ücret artışı enflasyonun 11,1 puan üzerinde. Bu açıdan bakıldığında alım gücünün aslında yükselmesi gerekiyor. Ancak düşük gelir grubuna dahil olanların harcama kalemleri çoğunlukla zorunlu mallardan oluşuyor. Bu zorunlu harcama grupları ise ne yazık ki manşet enflasyonun üzerinde kalan gıda ve alkolsüz içecekler, konut, ev eşyası ve ulaştırmadan oluşuyor.

Ana harcama gruplarının yıllık değişim oranları incelendiğinde; ulaştırma yüzde 117,66, gıda ve alkolsüz içecekler yüzde 93,05, ev eşyası yüzde 89,68, konut yüzde 84,67, alkollü içecekler ve tütün yüzde 82,48, lokanta ve oteller yüzde 81,34, çeşitli mal ve hizmetler yüzde 74,06, sağlık yüzde 60,84, eğlence ve kültür yüzde 60,33, giyim ve ayakkabı yüzde 40,28, eğitim yüzde 36,69, haberleşme yüzde 30,76 oranında arttı.

Ana harcama grupları itibarıyla 2022 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre en az artış gösteren ana grup yüzde 0,04 ile alkollü içecekler ve tütün oldu. Buna karşılık, Eylül ayında bir önceki aya göre en yüksek artış elektrik ve doğal gaz fiyatlarındaki yükseliş nedeniyle yüzde 9,99 ile konutta gerçekleşti.