Havayolu şirketlerinde suistimalin önü kesiliyor
Özellikle
yurtdışına çok seyahat edenler bilirler; bilet ücretleri dışındaki yan/ek
ücretler konusu ciddi bir problemdir. O kadar ki, bilet bedelinin birkaç katı
bedel ödemek durumunda bile kalabilirsiniz bu bedeller için. Bu da uçak bileti
alırken yorucu derecede bir dikkat gerektiriyor. Yolcunun valizi, kabin içi
bagaj hakkı, kişisel eşyalar için küçük çantası, koltuk seçimi, online check-in
ücreti, ek vergiler gibi pek çok kalemde ek ücret gündem oluyor. Hatta uçaktaki
tuvaleti kullanmayı bile ücretli hale getirme girişimi olan bir Avrupalı
havayolu şirketine tanık olduk.
Bu
tarz gizli/ek ücretler nedeniyle ortaya çıkan temel sorunlar var. Birincisi
uçuş ücretlerinin kümülatif olarak artması. İkincisi, bilet alırken yolcuyu
yoracak kadar dikkat edilmesi gerekmesi ve bunun da normal dikkatte bir tüketicinin
fark edebileceği açıklıkla tüketiciye sunulmaması. Üçüncüsü de bağlantılı
uçuşlarda ortaya çıkıyor; farklı kurallar uygulayan havayolu şirketlerinden bilet
almak zorlaştığı gibi farklı şirketlerden bağlantılı uçuş bileti alınca bu ile
de karşılaşılıyor. Bunların hepsi de seyahat özgürlüğü ve tüketici hakları
bağlamında problemler üretiyor.
Tüm
bu ücret kalemlerinin “öngörülebilir” ve “kaçınılamaz”
olması ve tüketicilere bu kalemlere ilişkin bilginin “rezervasyon aşamasının
başlangıcında” ve “açıklıkla” sunulması gerekiyor. Tüketiciye
son fiyatın bildirilmesi ve uygulanacak olan uçuş tarifesinin veya ücretinin,
tüm vergiler ve o tarihteki “öngörülebilir”
ve “kaçınılmaz” ücretlerin
gösterilmesi şart. Ayrıca, havaalanı ücretleri, güvenlik ve yakıt masrafları
gibi fiyata dahil olan yan/ek ücretlerin de açıklıkla ve en baştan tüketiciye belirtilmesi
gerekiyor. Buna ilave olarak, “isteğe
bağlı ek ücret” kavramı “kaçınılmaz” ücret bileşenleri kapsamında değildir. Bu
nedenle anılan türdeki ücret bileşenlerini tüketicinin kabul veya reddetme
hakkı vardır. Dolayısıyla bu tür ek ücretler zorunlu ya da gerekli ücret olarak
kabul edilemez. Ayrıca, isteğe bağlı ek ücret kapsamında, uçuş iptali sigorta
ücretleri ve check-in yapılmış bagaj ücreti de yer alır. Yolcunun ücretsiz
check-in yapabileceği bir mecra/yer oluşturulması da zorunludur, bu olmadan
online check-in için ek ücret talep edilmesi de hukuka aykırı durumda. Havayolu
şirketlerinin “açıklık” ve “şeffaflık” kurallarına uyma zorunluluğunun sonucu
olarak, isteğe bağlı hizmetlerin vergilerinin de ayrıca ve açıkça belirtilmesi şart
tabii ki. Bu sorunlar Avrupa Birliği Adalet Divanı önüne gittikçe Mahkeme
tüketiciler lehinde bu şekilde kararlar verdi. Son olarak AB Parlamentosu kabin
bagajındaki uyumsuzlukları gidererek tek tip (yeknesak) bagaj politikası
kuralları hakkında bir tavsiye kararı aldı.
Havayolu
seyahatlerinde bagajlara uygulanan farklı kurallar nedeniyle mağduriyet olduğu,
el bagajı kurallarındaki bu farklılıkların, hava yolu şirketlerinde gizli
ücretlendirme oluşturduğu, tüketicinin fiyatları karşılaştırmasını
zorlaştırdığı ve özellikle farklı hava yolu şirketleri arasında aktarma yapan
yolcuların mağdur olduğu belirtildi.
Bu
sorunu çözmek için; kabin bagajlarının boyutları ve fiyatlandırma konularında tek tip bir
uygulama oluşturulması önerilerek Avrupa Birliği Adalet Divanı'nın
ilgili kararlarının uygulanması gerektiğine değinildi. Daha önce Avrupa Birliği
Adalet Divanı, havayolu şirketlerinin el bagajının ağırlık ve boyutlarına ilişkin tüketici
ihtiyacını karşılayacak şekilde hizmet sunması gerektiği ve el bagajı için ek
ücret talep edilmesinin hukuka aykırı olduğuna karar vermişti.
Tasarıda, yeni mevzuat hazırlanırken koltuk belirleme ücretleri gibi diğer
gizli maliyetleri de dikkate alması gerektiği belirtildi.
Bu yolla havacılık alanında gizli ücretlerin
ve zorunlu olmadığı halde tüketiciye yansıtılan ücretlendirmelerin bir kere
daha yasaklanmasına karar verilirken seyahat özgürlüğünün gerçekleşmesini
sağlayacak şekilde insani ihtiyaçlara uygun bir modelleme yapılması
hedefleniyor aslında.
Bu
düzenlemeler yapılırken gerçekten seyahat özgürlüğü ve tüketici haklarının
korunması lazım. Her yolcunun ihtiyaç duyabileceği makul miktarda
teslim edilen valiz ve yolcu beraberi kabin içi bagaj hakkı
ile şahsi
eşya için bir çanta hakkı korunmalıdır. Bunu yaparken uçağın
o uçuşun yolcularına tahsis edilmesi sağlanmalı; uçaktaki kabin bagajı
yerlerinden her bir yolcunun yararlanması ve kişisel eşyalar için bir sırt
çantası yeri tahsisi gerekli olduğu gibi teslim edilen valiz vs bagajlar ile
ilgili olarak da o uçağın eşya taşıma bölümü yolculara eşit şekilde paylaştırılmalıdır.
Bu miktarda eşyası olan yolcudan standart ücret alınmalı. Eşyası bulunmadan
uçacak kişilerden birim fiyat kadar hesaplama yapılarak daha düşük ücret
alınmalı, bunu aşan miktarda eşyası olanlar için de aynı orantı ile hesaplama
yapılarak ücret alınmalıdır. Yolcu uçaklarında uçan yolcular yönüyle havayolu
şirketleri uçuşlara bir kargo misyonu yüklememeli, ancak fazla eşya taşıyan da eksik
eşyası olanlardan alınmayan ücret kadar makul ek ücret ödemelidir. 08-10-2023-HAVAYOLU
ŞİRKETLERİNDE SUİSTİMALİN ÖNÜ KESİLİYORBu uygulamaların da bütün havayolu
şirketlerinde artık yeknesak hale getirilmesi seyahat özgürlüğünü sağlayıcı bir
ihtiyaç aslında.
