İnsan olmak sanatı

Uzun metraj diye başladığımız pek çok film çeyrek metraj. Ev ödevi bitirir gibi zorla bitirdiğimizde giden gecelerimize, ömrümüze yazık. Göze, nura, zamana… Sonunu değil, yarısını, çeyreğini bile getirmeye değmez.

Kitap diye elimize aldığımız pek çok şey artık evlerimizden çekilen soba tutuşturacağı. Taşınırken zücaciyenin incitilmemesi için işe yarayabilir diye evlerimizde yer işgal etmesine dahi gerek yok. Çoğu zaman eskiciye, ikinci el pazarına doğru yola çıkıyor. Gerçi ikinci el pazarlarındaki kimi kitaplara baktığımızda nice güzel eserin, adı belli kitapların kirli paslı hallerde atılıp satılamadığına da şahidiz. O da eserin kıymetini bilmeyen, dağ yankılarını, dağ esintilerini alamayan beton kalpler toplumunun bir göstergesi…

Her ürün sanat eseri olmayı hak etmiyor, tamam. Üretmiş olduğumuz pek çok şeyin -hemen hemen- bir sanat eseri olduğunu düşünmemeliyiz. Sadece buna dahi ihtiyaç var duygusu ile daha iyi eserlere doğru bir aşama, basamak olabileceği telkini birleşiyor. Hatta insan bazı ürettiklerini bir daha görmek istemeyebiliyor. Onu “evlatlıktan” reddedesi geliyor. Anlarım. Gelişmek, değişmek ve kendinden daha iyi şeyler beklemek çok insani. Kendimizi donduramayız. Bir sıcakkanlı heykel olamayız. Kanımız kadar sıcak dolaşmalı daha iyi şeyler üretme heyecanımız. Baş eserimizi ortaya koymaya doğru bir yürüyüşümüz var. Ve belki de henüz çok başlardayız.

Gelelim asıl konuya….

İşin bir başka boyutu daha var. Daha üst bir hedef! Hepimiz o hedefin mağduru... Mağduru derken; insanı, seni beni kastediyor, içinde ben de olmak üzere insana üzülüyor, merhamet duyuyorum. Çünkü hep yenildiğimiz, başarmayı unuttuğumuz bir mevzu bu. Çok güçlü bir iş insanı olmuş olabiliriz. Bir sanatçı olmayı başarmış olabiliriz. Fakat hiçbirimiz insan olmayı başardım, diyemeyiz. Desek ve o hedefe dokunmuş olsak bile gerisin geri düşeriz. “Oldum!” diyenin olmayışının resmidir bu zirve, malum. Fakat neden hep unutuyoruz bu zirveyi? Neden arada kaynamış oluyor? Neden bu kadar çok düşüp duruyoruz?

Bir sanatçıyı düşünelim. Çok güzel eserleri var. Bütün bir toplum, insanlar, hatta dünya o eserlerden yararlanıyor. O eserlerin açtığı kapılardan insan olma yollarına çıkıyor. Hatta “Bu eser!” diye başlıyor söze, “Gözlerimi varlığıma açtı. Bir farkındalık yarattı.” Ressama, yazara, yönetmene, müzisyene hayranlık besliyor bu yüzden.

Sanatçı ise eserinden aşağıya düşüyor. Eserini dünyaya getirirken ki çıktığı zirveden yere kapaklanıyor. Asıl amacına karşı bir dalgınlıkla yaşıyor. Dağılıyor. O amacı herkese hatırlatırken kendisini bir unutkanlık sarıyor. Çünkü insanda; iş, güç, sanat veya basit bir hobi üretiminde bile görünür bir şeyi başarmış ve ortaya koymuş olmakla her şeyi başardığını ve varlık oyununu yeterince oynadığını sanan/sanıcı bir yapı var. Yaptığını tekrar tekrar seyre dalan, marifetine defalarca hayran olan bir yapı. Bir de çevreden merkeze gelen beğeniler ve hayran oluşlar üzerinden kendine aşık olma durumları…

Halbuki insan olma ve insan kalma sanatı diye bir şey var. Biz buna kısaca ömür diyoruz. Herkes gibi. Ömrü olan ve ölecek olan herkes gibi… Bir sanatçı için, bir sanat eseri ortaya koymanın yanı sıra ve ondan da önce…