İRAN PAZARI
İran ile BM Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesi ve Almanya arasında 22 aydır süren nükleer müzakereler uzlaşmayla sonuçlandı.
Viyana'da imzalanan anlaşma ile İran, nükleer silah üretmeye yönelik herhangi bir girişimde bulunmamayı taahhüt ediyor.
Yani atom bombasına sahip olma arzusundan vazgeçiyor.
Buna karşılık yıllardır global dünyanın İran'a uyguladığı ticari ve mali ambargo kaldırılıyor.
Böylece İran artık kısıtlama olmadan petrol satabilecek.
2011'de günde 2,5 milyon varil ham petrol ihraç eden İran, yaptırımlar nedeniyle ihracatını 1,1 milyon varile kadar düşürmek zorunda kalmıştı.
İran Petrol Bakanı Bijen Zengene, yaptırımların iptalinden sonra, İran'ın günlük 500 bin varil, 6 ay sonra 1 milyon varil ham petrolü ihracatına ilave edebileceğini söyledi.
İran üretip satmadığı petrolü denizdeki dev tankerlere depoluyordu.
Gözlemciler tankerlerde 50 milyon varile yakın petrolün biriktiğini kaydediyorlar.
Ambargonun kalkmasıyla birlikte küresel petrol arzında artış olacağı muhakkak.
Arz/talep kanunu sonucu bu durumun fiyatlara yansıması bekleniyor.
Bazı ekonomistler ham petrolün varil fiyatının 2016 yılı sonunda 20 doların altına inebileceğinden bahsediyor.
Petrol fiyatlarının gerilemesi kuşkusuz petrol ithalatçısı ülkelerin ekonomileri için olumlu bir gelişme.
Kaynakları petrol yerine diğer mal ve hizmetlere yöneleceğinden büyümeleri hızlanacak.
Petrol üreticisi ülkeler için ise dezavantaj.
Gelirleri azalacak, büyümeleri yavaşlayacak.
Türkiye'ye etkisine gelince;
Petrolden yana fakir bir ülkeyiz.
İhtiyacımızın neredeyse tamamını ithalatlakarşılıyoruz.
O yüzden petrol faturamız kabarık.
Cari açığın da müsebbibi.
Son dönemde azalma eğilimine girdiyse de yine de ekonominin yumuşak karnı.
Halen yıllık 44 milyar dolar olan cari açık, gayri safi yurtiçi hasılanın yüzde 5,5'ine tekabül ediyor ki dikkatli olmayı gerektiriyor.
Petrol fiyatları geriledikçe risk azalacak.
Başbakan Yardımcısı Ali Babacan'a göre, petrol fiyatlarındaki her 10 dolarlık düşüş cari açığı 4,4 milyar dolar azaltıyor.
Brent petrolün varil fiyatı şu sıralar 56 dolar civarında seyrediyor.
Bu seviyede kalsa bile cari açığın yıl sonunda 40 milyar doların altına inmesi sürpriz olmayacak.
Belki de 35 milyar dolar görülecek.
Petrol fiyatlarındaki düşüş kronikleşen enflasyonu da dizginleyecektir.
Orta Vadeli Program'da 102 dolar olarak öngörülen petrol fiyatının 50 dolar sınırında gezinmesi halinde enflasyon yüzde 5'in altına inebilecek.
Petrol fiyatlarındaki her 10 dolarlık düşüşün enflasyonu 0,4 puan aşağıya çektiği söyleniyor.
Ambargonun kalkması Türkiye ile İran arasındaki ticareti de hareketlendirecektir.
Yaptırımlar nedeniyle GSYH'sı 404 milyar dolara gerileyen İran'ın petrol geliri arttıkça Türkiye'den ithalatı artacak, ülkemiz aleyhine olan dış ticaret dengesi düzelecektir.
Tabii zorluklarda yaşanacaktır.
Bu bağlamda, İran pazarına girecek AB, Rusya ve Çin gibi ülkelerle rekabete hazırlıklı olmalıyız.
Ayrıca bölgesinde güç olma iddiasındaki İran'la siyasi ilişkilerimizin rengi, ticaret hacminin genişlemesinde belirleyici rol oynayacaktır.
