Kalem ve tüfek

Filistin direnişi 1987 yılında başlayan ilk İntifada’dan bugüne değin aralıksız süren 35 yıllık bir direnişten ibaret değil. Haçlı Seferleri’ne karşı yürütülen direnişten Osmanlı iktidarı süreci zamanındaki suhulet dönemlerini saymazsak hep direniş içinde olmuş bir coğrafya. Osmanlı İmparatorluğu’nun tarih sahnesinden ayrılmasıyla birlikte enkaz altında kalan İslam coğrafyalarının hemen hepsinde olduğu gibi Filistin’de de işgale, sömürüye ve asimilasyona karşın hüzün ve direnişin iç içe olduğu zaman dilimleri yaşanmış ve yaşanmaya devam ediyor.

Direnişin, işgalin aralıksız sürdüğü ve yıllardır gündemden düşmeyen Filistin coğrafyasını yakından tanımak için okunacak eserlerden birisi olan Kan ve Tüfek adlı eser, geçtiğimiz yaz basıldı. Peren Birsaygılı Mut’un hazırladığı kitapta birbirinden önemli şahsiyetleri ykinan tanımak mümkün. Bunlardan ilki, Nablus doğumlu olan Filistin’in en büyük şairlerinden biri olan İbrahim Tûkân’ın biyografisi ile başlıyor eser. Tüm kitaba etkisi yansımış olan, İngiliz işgaline ve Siyonist yayılmacılığa karşı oluşan ilk ciddi tepki olan Burak Duvarı Ayaklanması hem Tûkân’ın hem de eserin merkezinde yer alıyor. Tûkân’ın, Akkan Hapishanesi’nde İngilizlerce idam edilen ayaklanma öncüsü 3 gence ithafen yazdığı destansı şiirini okumak da nasip oluyor…..

İzzetin el-Kassam’ın biyografisiyle devam eden eserde Trablusgarb cephesinde bir Osmanlı neferi olarak yüzlerce gönüllüyle birlikte İtalyanlara karşı direnip sonrasında 1. Dünya Savaşı’nda Şam’da garnizon imamı olarak görev yapmasına; savaş sonrası Hayfa’da istiklal Camii’nde imamlık yapıp Filistin’i İngiliz işgalinden kurtarmak için talebeleriyle beraber son kurşununa kadar savaşıp şehid düşüşünü de öğreniyor. Bugün Filistin direnişinin ana omurgasını oluşturan İzzettin el-Kasssam Tugayları’nın direnişi kimlerden miras aldığını bu eserle görme imkanına kavuşuyoruz.

Büyük Şair Abdülrahim Mahmud’un direne direne genç yaşında nasıl şehid düştüğünü, Nebi Musa İsyanı’nın büyük Hatibi, Filistin’in ilk roman yazarı Halîl Beydes’in işgal karşıtı hayatını, Hıristiyan olmasına karşı Kur’an’ı hatmetmiş birisi olduğu için “Hafız” lakabı alışını ve vatanına hasret can verişini Peren Birsagılı Mut vesilesiyle öğreniyoruz. Bir başka Filistinli Hıristiyan olan, hayatını eğitime, İngiliz işgaline ve Siyonist yayılmacılığa karşı durmakla geçiren; direnişin dini ve mezhebi farklılıkları gözardı ederek sürmesi gerektiğini savunmuş olan Halil es-Sekâkînî’yi de anıyoruz bu kitap vesilesiyle. Filistin’de yaşanan olayları kaydederken geçtiğimiz Mayıs ayında katledilen Hıristiyan kökenli gazeteci Şirin Ebu Akile gibi kimselere işgalci İsrail’in duyduğu nefretin tarihi arka planını da görmüş oluyoruz bu vesileyle.

Kan ve Tüfek kitabını ana eksenini içine alan dönem 1936-1939 arası Büyük Filistin İsyanını kapsayan yıllar. Kuşkusuz bu dönem içinde en çok dikkat çeken isimlerden birisi de Muhammed İzzet Derveze’dir. Ekin yayınları tarafından eserlerinin bir kısmı Türkçe’ye kazandırılan Derveze, ülkemizde nüzul sırasına göre hazırladığı et-Tefsirü’l-Hadîs, üç ciltlik alternatif siyer kitabı olan Kur’an’a Göre Hz. Muhammed’in Hayatı, usül eseri olan Kur’an-ül-Mecid gibi kıymetli çalışmalarıyla tanınıyor. Bu kitapta, bir asra yakın süren ömrünün tamamı ayrıntılı bir şekilde veriliyor. Posta memurluğundan direniş öncülüğüne, Mısır’dan Türkiye’ye uzanan direniş, eğitim, hapis ve sürgün hayatını bu eser vesilesiyle yakından görmüş oluyoruz.

Mut, eserinde iki kadın öncüye de yer veriyor. İlki, Belfur Deklerasyonu’nun yayınlanmasından sonra 26 Ekim 1929 tarihinde Kudüs’te tamamı kadın direnişçilerden oluşan 80 araçlık konvoya katılıp İngiliz Yüksek Komiseri Herbert Samuel’in evine kadar gidip “Biz Müslüman ve Hıristiyan hanımlar olarak bu durumu şiddetle protesto ediyoruz.” Cümleleri ile başlayan bildiriyi yayınlayan 29 kadından biri olan Züleyha Eş-Şihâbî’yi daha yakından tanıma fırsatı buluyoruz. Diğer ise yazar, şair, radyo sunucusu, direnirken yaralanan mücahitlere ilaç hazırlayan, mahkûmları hapishanede yalnız bırakmayan, yoksula fakir fukaraya ekmek pişiren bir savaşçı olan Esmâ Tûbî.

Böylesine güzide sekiz şahsiyeti bize yakından tanıtan Kan ve Tüfek, Peren Birsaygılı Mut tarafından kaleme alındı ve Farabi Kitap tarafından yayınlandı. Direnişin ve işgalin aralıksız sürdüğü Filistin’i ve tarihini yakından tanımak isteyenler için başucu niteliğinde bir eser.