Türkiye ekonomisi üçüncü çeyrekte yüzde 5,9 büyüdü

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarını kapsayan üçüncü çeyrek büyüme oranlarını açıkladı. Buna göre, Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) 2023 yılı üçüncü çeyreğinde; zincirlenmiş hacim endeksi olarak, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 5,9, bir önceki çeyreğe göre ise yüzde 0,3 arttı.

Beklentiler ise yüzde 5,5 olacağı yönündeydi. 2023 yılı ilk çeyreğinde yüzde 4, ikinci çeyreğinde yüzde 3,9 büyüyen Türkiye ekonomisi üçüncü çeyrekte de beklentilerin üzerinde büyüme oranına ulaştı.

GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2023 yılı üçüncü çeyreğinde bir önceki yıla göre; inşaat yüzde 8,1, sanayi yüzde 5,7, finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 5,1, hizmetler yüzde 4,3, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 3,6, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 2,7, diğer hizmet faaliyetleri yüzde 2,2, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 1,7 ve tarım sektörü yüzde 0,3 artarken mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 2,5 azaldı. Ürün üzerindeki vergiler eksi sübvansiyonlar ise yüzde 16,5 arttı.

Yerleşik hanehalklarının nihai tüketim harcamaları 2023 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 11,2 arttı. Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 5,3, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise yüzde 14,7 arttı.

Mal ve hizmet ithalatı, 2023 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 14,5, ihracatı ise yüzde 1,1 arttı.

Üçüncü çeyrekte özel tüketim harcamaları büyümeye 7,7 puan, kamunun tüketim harcamaları 0,7 puan, yatırımlar 3,4 puan katkı verirken, net ihracat büyümeyi 2,6 puan, stoklar ise 3,2 puan aşağı çekti.

İşgücü ödemelerinin payı geçen yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 26,1 iken, bu oran 2023 yılında yüzde 32,2 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise yüzde 55,0 iken yüzde 47,0 oldu.

Verilere genel olarak bakıldığında, 13 çeyrektir kesintisiz olarak büyüyen Türkiye ekonomisinin 2023 yılı üçüncü çeyreğinde de ağırlıklı olarak tüketim harcamalarıyla büyüdüğü görülüyor.

Öte yandan uzun bir dönem art arda daralan inşaat sektörünün GSYH'yi oluşturan faaliyetler arasında yüzde 8,1 ile ilk sırada yer alması dikkat çekiyor. Bu durum büyük ölçüde Şubat ayında meydana gelen depremden kaynaklanıyor.

Enflasyonun yüksek seyrettiği dönemlerde işgücü ödemelerinin payı da düşer. Geçen yılın Ekim ayından itibaren düşüş eğilimine giren yıllık enflasyon oranı her ne kadar üçüncü çeyrekte yeniden yükselişe geçse de, işgücü ödemelerinin payının 6,1 puan artması sevindirici.

Dikkat çeken bir diğer husus da uygulanan sıkı para politikasına rağmen iç talebin hala canlı olması. Ancak önceki çeyrek verisiyle kıyasladığımızda ithalatın artış hızının belirgin bir şekilde yavaşladığını (yüzde 20,3’ten yüzde 14,5’e) görüyoruz. Bu da cari dengeye olumlu katkı sağlaması açısından oldukça önemli.