Üretici Fiyatlarındaki Aylık Artış Yavaşladı

Enflasyona neden olan temel unsurlar talep ve maliyettir. Maliyet artışlarını da üretici fiyat endeksinden takip ediyoruz.

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) verilerine göre; yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) Temmuz ayında bir önceki aya göre yüzde 2,46, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 25,05, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 44,92 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 28,47 artış gösterdi.

Üretimde ithal girdi oranı yüksek olduğu için maliyetler kur hareketlerinden etkileniyor. Rakamsal olarak ifade edersek; Yİ-ÜFE aylık bazda Mart ayında yüzde 4,13, Nisan’da yüzde 4,34, Mayıs’ta yüzde 3,92 ve Haziran ayında yüzde 4,01 oranında artmıştı. Temmuz ayında ise bu oran yüzde 2,46’ya kadar gerilemiş. Dolar kuru ise 1 Temmuz’da 8,67 TL iken Ağustos başında 8,34’ten işlem gördü. TL’nin dolar karşısında yaklaşık yüzde 4 değer kazanması Temmuz ayı üretici fiyatlarına olumlu yansıdı.

Turizm sektörünün katkısı ve ihracattaki artış nedeniyle döviz kurlarında bir süredir düşüş gözlemleniyor. Son açıklanan verilere göre Haziran ayında ihracat yüzde 46,9, ithalat yüzde 38,7, Ocak-Haziran döneminde ise ihracat yüzde 39,8, ithalat yüzde 27,4 arttı. Böylelikle dış ticaret açığı Ocak-Haziran döneminde yüzde 11,4 azaldı. Bu durum devam ederse maliyetler üzerindeki kur baskısı azalacaktır.

Üretici fiyatlarını arttıran diğer bir unsurun da küresel çapta emtia ve enerji fiyatlarının artması olduğunu söyleyebiliriz.

Yıllık değişim oranlarına bakıldığında ise üretici ile tüketici fiyatları arasındaki makasın daha da açıldığını görüyoruz. Haziran ayında 25,36 olan bu fark Temmuz ayında 25,97’ye yükseldi. Bu da, tüketici fiyatları için risk unsuru olmaya devam ediyor.

Verinin detayı incelendiğinde; ara malı yıllık yüzde 57,23, aylık yüzde 2,46, dayanıklı tüketim yıllık yüzde 31,58, aylık yüzde 1,03, dayanıksız tüketim yıllık yüzde 31,44, aylık yüzde 2,27, enerji yıllık yüzde 42,42, aylık yüzde 4,12, sermaye malı yıllık yüzde 31,38, aylık yüzde 1,01 arttı.

Ağırlığı yüzde 87,27 olan imalattaki artış ise yıllık yüzde 47,86 aylık yüzde 2,37 olarak gerçekleşti. Bu artışa rağmen pandemi döneminde büyümeye ciddi katkı sağlayan sanayi sektörü gerçekten başarılı bir performans sergiliyor.

Yıllık en düşük artış; yüzde 11,51 ile giyim eşyası, yüzde 13,86 ile deri ve ilgili ürünler, yüzde 15,10 ile elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı olarak gerçekleşti. Buna karşılık ham petrol ve doğal gaz yüzde 120,24, kok ve rafine petrol ürünleri yüzde 110,98, ana metaller yüzde 108,50 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.

Manşet veri, genel ortalama olduğu için her sektör farklı oranda değişim gösteriyor. Ancak yüzde yüzün üzerinde artan petrol ve ana metaller gibi bazı sektörler diğer tüm sektörleri dolaylı ya da dolaysız olarak etkilediği için enflasyon açısından risk oluşturuyor.