Yİ-ÜFE'de yıllık artış 97,72'ye geriledi

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre; 2022 yılı Aralık ayında yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) bir önceki aya göre yüzde 0,24 azalış; bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 97,72, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 97,72 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 128,47 artış gösterdi.

Enflasyondaki artış temelde şu nedenlere dayanır;

Üretilen mal veya hizmetlerin talebi karşılayamaması, bu mal veya hizmetlerin üretilmesi için katlanılan harcamaların(enerji, personel giderleri, emtia fiyatları vs.) yükselmesi, beklentilerin bozulması ve para arzının artmasıdır.

Pandemi süreci başladığından bu yana, tüm dünyada da olduğu üzere bizim ülkemizde de enflasyon belirgin bir şekilde arttı. Enflasyondaki yüksek seyir ağırlıklı olarak maliyet enflasyonundan kaynaklandı.

Küresel çapta enerji ve emtia fiyatlarının yükselmesi, tedarik zincirindeki sıkıntılar, doların diğer para birimleri karşısında değerinin artması neticesinde yurt içi üretici fiyat endeksindeki artış üç haneye kadar çıktı ve 2022 yılı Ekim ayında yıllık ÜFE yüzde 157,69 olarak gerçekleşti.

Kasım ayında 21,6 puan gerileyen ÜFE oranı Aralık ayında 38,3 puan daha düştü ve çift haneye indi. Hem TÜFE de hem de ÜFE’deki bu sert düşüşler baz etkisinden kaynaklandı. Bunun yanı sıra petrol fiyatlarındaki gerileme, bu düşüşte etkili oldu. Alt kalemler incelendiğinde aylık en yüksek azalışın; yüzde 12,49 ile kok ve rafine petrol ürünlerinde, yüzde 11,78 ile elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirmede, yüzde 2,88 ile ham petrol ve doğal gaz alt sektörlerinde gerçekleşmesi de bu durumu teyit ediyor.

Öte yandan maliyetleri yükselten başlıca nedenlerden biri de hiç kuşkusuz döviz kurlarındaki artıştı. Bir süredir dolar kurunun yatay seyretmesi de üretici fiyat endeksindeki düşüşte önemli bir katkı sağladı.

Verinin alt detaylarına bakıldığında;

Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 122,92, imalatta yüzde 78,66, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 284,99 ve su temininde yüzde 130,34 artış olarak gerçekleşti.

Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında yüzde 70,91, dayanıklı tüketim malında yüzde 78,57, dayanıksız tüketim malında yüzde 101,63, enerjide yüzde 224,67 ve sermaye malında yüzde 65,16 artış olarak gerçekleşti.

Sanayinin dört sektörünün aylık değişimleri; madencilik ve taşocakçılığında yüzde 1,94 artış, imalatta yüzde 2,29 artış, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 11,78 azalış ve su temininde yüzde 9,44 artış olarak gerçekleşti.

Ana sanayi gruplarının aylık değişimleri; ara malında yüzde 1,66 artış, dayanıklı tüketim malında yüzde 3,20 artış, dayanıksız tüketim malında yüzde 4,56 artış, enerjide yüzde 10,63 azalış ve sermaye malında yüzde 2,36 artış olarak gerçekleşti.

Sonuç olarak TÜFE ve ÜFE’de tepe noktayı 2022 yılı Ekim ayında görmüş olduk. Mevcut seviye hâlâ yüksek olsa da bu düşüşler bozulan fiyatlama davranışlarını önemli ölçüde dizginleyecektir.