Yolda eşya bulan ne yapmalı?

Zeyd bin Halid el-Cühenu00ee'den:

"Allah Resu00fblüne buluntu altın ve gümüş kesenin hükmü soruldu. Buyurdu ki:

u2013 Onun kesesini korumaya al! Bir sene boyunca ilan et.

Eğer sahibini öğrenemezsen, onu sen harcayabilirsin. Ama buluntu, (bu süre içinde) elinde emanet kalsın.

Günlerden bir gün kaybını arayan kimse çıkıp gelirse, buluntuyu onu ver."

[Buhari, Lukata 3; Ebu Davud, Lukata 4 (1704)]

* * *

Zeyd bin Halid'den:

"Peygamberimize, sahipsiz bir koyun bulan kişinin ne yapması gerektiği soruldu. Buyurdu ki:

u2013 Onu al! Çünkü o koyun; ya (sahibi bulunmadığı takdirde) senindir, ya (sahibi olan) din kardeşinindir.

Ya da (onu korumasız yakalayan) kurdundur."

[Buhari, Lukata 3; Tirmizi, Ahkam 35 (1372)]

* * *

Yolda bulunan sahipsiz bir eşyanın ne yapılması gerektiği konusunda mü'minlere yol gösterilmektedir bu hadislerde.

Hiçbir eşya ve nesne, şüphesiz ki sahipsiz değildir. Ama sahibi tarafından kaydedilmiş, düşürülmüş, belki de atılmış olabilir. Yolda bir eşya bulan kimse, bulduğu eşyanın bu şıklardan hangisine girdiğini bilemez. Ama bir gün sahibinin geri dönüp kaybettiği eşyayı arayabileceği ihtimalini de göz ardı edemez. Bir kayıp eşyayı bulmak, o eşyayı derhal sahiplenme hakkı vermez insana. İslamiyet bu konuda, bazı kurallar ve prensipler koymuştur. Buna göre:

u2013 Bulunan eşya para cüzdanı ise, içinde de kimlik, adres vs. gibi bir işaret yoksa, yapılacak iş onu emanete alarak beklemektir. Çevreye duyurup ilan etmektir. Bu ilan ve beklemenin süresi bir yıldır. Cüzdanın bulunduğu yerde bir kayıp eşya bürosu varsa, cüzdan bir tutanakla oraya da teslim edilebilir. Bir yıl içinde paranın sahibi çıkmazsa, bulan kimseye onu kullanma ve harcama hakkı doğar. Onu hayra harcayabileceği gibi, ihtiyaç sahibi ise, kendine de sarfedebilir.

Ama günlerden bir gün, kayıp paranın sahibi çıkar ve paranın kendine ait olduğunu da isbatlarsa, o takdirde kayıp eşyayı bulan kişi, harcadığı o meblağı ödemek mecburiyetindedir.

u2013 Bulunan nesne, para veya eşya değil de kırsal alanda, bir canlı hayvan ise, hayvanın cinsine göre, yapılacak muamele değişir.

Şöyle ki:

Bulunan hayvan deve gibi, at gibi büyük bir hayvan ise, kendi haline terkedilmesi istenmiştir. Ya sahibi gelip onu bulur veya o sahibini arayıp bulur.

Bulunan hayvan sahipsiz bir koyun ise, onun alıkonulması, emanete alınması tavsiye edilmiştir. Deve gibi kendi haline terkedilmesine izin verilmemiştir. Çünkü sahipsiz koyunun kırsal alanda, kurt vs. gibi vahşi bir hayvan tarafından parçalanması, telef edilmesi ihtimali vardır.

İlan ve bekleme süresine riayet edilen tüm bulutu eşyalar, yasal süre içinde sahibi çıkmazsa, bulanın kullanımına bırakılır. Ne yapacağına, bulan karar verir.