Türkiye'de tarımsal üretimi doğrudan etkileyen doğal afetlerin başında gelen zirai don, 2025 yılı itibarıyla birçok üründe büyük kayıplara yol açtı. Özellikle kayısı, üzüm, elma ve fındık gibi yüksek ekonomik değere sahip meyveler, nisan ayının başında yaşanan ani sıcaklık düşüşlerinden olumsuz etkilendi. Peki, Zirai don nedir? Zirai don neden olur? İşte 2025 yılına damgasını vuran zirai don olayına dair tüm detaylar..
Zirai Don Nedir?
Zirai don, tarımsal üretimi doğrudan etkileyen önemli bir meteorolojik olaydır. Havanın sıcaklığının 0°C’nin altına düşmesiyle birlikte, özellikle tarım alanlarında bitki ve meyve ağaçlarının zarar görmesine neden olur. Bu olay, bitkilerin gelişim dönemine denk geldiğinde çok daha yıkıcı etkiler yaratabilir. Özellikle ilkbaharda yaşanan geç don olayları, meyve ağaçlarının çiçeklenme dönemine denk geldiğinde büyük rekolte kayıplarına yol açar.
Zirai Don Neden Olur?
Zirai donun başlıca sebepleri arasında ani sıcaklık düşüşleri, yüksek basınç sistemlerinin etkisi, rüzgarsız ve açık hava koşulları bulunur Gece saatlerinde bulut örtüsünün yokluğu, ısının hızla uzaya yayılmasına neden olarak yüzeydeki sıcaklıkların sıfırın altına düşmesine sebep olur. Bu da bitkilerde hücre içi suyun donmasına ve hücrelerin tahrip olmasına sebep olur.
2025 Yılında Zirai Dondan Etkilenen Ürünler
2025 yılı, Türkiye genelinde tarım üreticileri için oldukça zorlu geçti. Özellikle nisan ayı başında yaşanan ani soğuk hava dalgası, pek çok ürünü olumsuz etkiledi. Başta kayısı, üzüm, incir, elma, erik, kiraz, vişne, fındık, ceviz, badem, şeftali ve Trabzon hurması olmak üzere, meyve ağaçlarında büyük zararlar meydana geldi. Bu ürünlerin çiçeklenme ya da meyve tutma döneminde don yaşanması, rekoltede ciddi kayıpları beraberinde getirdi.
Zirai Donun Etkilediği İller Hangileri?
Tarım ve Orman Bakanlığı'nın açıklamalarına göre, 2025 yılı itibariyle zirai donun etkilediği iller, geniş bir coğrafi alanı kapsayacak şekilde yayılacak. Malatya, Elazığ, Manisa, İzmir, Uşak, Denizli, Bursa, Eskişehir, Bilecik, Çanakkale, Yalova, Tekirdağ, Niğde, Karaman, Aksaray, Konya, Kırşehir, Sakarya, Karabük, Düzce, Bolu, Trabzon, Ordu, Rize, Giresun, Kahramanmaraş, Adıyaman, Erzincan, Erzurum, Tunceli, Amasya, Tokat, Çankırı, Çorum, Kastamonu ve Samsun gibi illerde üreticiler ciddi zararlarla karşılaştı.
Zirai Donla Mücadelede Alınabilecek Önlemler
Zirai donun etkilerini azaltmak için üreticilerin bazı önlemleri alması büyük önem taşır. Bunlar arasında:
· Erken uyarı sistemlerinin kullanılması
· Bahçelerde dumanlama veya rüzgar makineleriyle hava sirkülasyonu sağlanması
· Don riskine karşı uygun tür ve çeşit seçimi
· Ağaç diplerinin malçla kaplanması
· Mikroklima yaratan örtüleme yöntemlerinin kullanılması
gibi yöntemler yer alır.