Rusya ile Azerbaycan arasındaki diplomatik ilişkiler, son dönemde art arda yaşanan krizlerle ciddi bir gerilim sürecine girdi. Yekaterinburg'daki şüpheli ölümler, Azerbaycan'daki medya baskınları ve Karabağ sonrası jeopolitik yönelim değişiklikleri, iki ülke arasındaki ilişkileri ciddi şekilde sarsmış durumda.
Yekaterinburg’daki şüpheli ölümler gerilimi tetikledi
İki ülke arasındaki son krizin fitili, Rusya'nın Yekaterinburg kentinde 2001 yılına ait cinayet soruşturması kapsamında gözaltına alınan iki etnik Azerbaycanlı vatandaş – Ziyaddin ve Huseyn Safarov – hakkında geldi. Gözaltı sürecinde hayatını kaybeden kardeşlerin ölümü, Azerbaycan tarafından “etnik temelli keyfi ve vahşi polis şiddeti” olarak nitelendirildi. Rusya ise biri için kalp krizi, diğerinin ölümünü ise “soruşturma sürecinin bir sonucu” olarak açıkladı.
Azerbaycan, olayların ardından Rusya’nın Bakü Büyükelçiliği’ne diplomatik nota verdi, Rus yetkililerin planlanan üst düzey ziyaretlerini iptal etti ve ülkedeki Rus kültür etkinliklerini durdurdu.
Sputnik Azerbaycan ofisi basıldı
Gerilimi artıran ikinci gelişme, Rusya tarafından finanse edilen Sputnik Azerbaycan ofisine yönelik baskın oldu. Azerbaycan İçişleri Bakanlığı tarafından yapılan operasyonda, Şubat 2025’te akreditasyonu sona eren medya kuruluşunun "yasadışı finansman" ile faaliyetlerini sürdürdüğü gerekçesiyle editör ve yöneticiler gözaltına alındı. Yetkililer, “sahtecilik, yasa dışı girişimcilik ve suçtan gelir sağlama” suçlamalarını yöneltti.
Moskova ise gazetecilere konsolosluk erişimi verilmediğini iddia ederek tepki gösterdi. Kremlin, bu adımları “sözde dostane ilişkilerle bağdaşmayan” gelişmeler olarak değerlendirdi.
Uçak kazası yeni bir kriz ortaya çıkardı
25 Aralık 2024’te Azerbaycan Hava Yolları’na ait bir yolcu uçağının Kazakistan hava sahasında düşmesi de iki ülke arasında diplomatik tansiyonu yükseltti. Azerbaycan makamları, kazanın Rusya’nın Grozni yakınlarındaki elektronik harp sistemlerinden kaynaklandığını öne sürdü. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’den özür talep etmesine rağmen, Moskova’nın herhangi bir sorumluluk kabul etmemesi Azerbaycan tarafından “örtbas girişimi” olarak yorumlandı.
Bu gelişmenin ardından Azerbaycan, ülkedeki Rus merkezli medya ofislerini (RT, Sputnik vb.) kapatma kararı aldı ve Rus vatandaşlarına yönelik vize prosedürlerini sıkılaştırdı.
Kafkasya’da güç dengesi değişiyor
Bölgedeki jeopolitik dengeler de iki ülke arasındaki ilişkiyi etkileyen bir başka unsur. 2020 Karabağ Savaşı sonrasında Türkiye ve Batı ile ilişkilerini derinleştiren Azerbaycan, Rusya'nın Güney Kafkasya’daki etkisine karşı alternatif ittifaklar geliştirme yoluna gitti. Bu durum, Moskova tarafından stratejik bir meydan okuma olarak değerlendiriliyor.
