Barış Manço!

Vefatıyla birlikte adı da tarihin tozlu sayfalarına gömülen, artık hiç gündeme gelmeyen, sanatına dair hiç konuşulmayan sanatçıların yanı sıra, vefatından sonra çeyrek asır geçmesine rağmen konuşulan, sanatından övgüyle bahsedilen sanatçılarımız da var. Ve bunların varlığı ne kadar da kıymetli. Toplumda derin bir iz bırakmayan sanatçı, vefatından on yıllar sonra kendinden bahsettirebilir mi? Adına etkinlikler düzenlenir mi? Elbette ki hayır…

Bugün vefatının ardından 23 yıl geçmesine rağmen hâlâ sanatı, duruşu, kişiliği konuşuluyor ise Barış Manço kesinlikle bu topluma çok şey katmıştır. Ben de dahil 7’den 70’e herkesin hayatına dokunmuştur. Küçüklüğümde onun şarkılarıyla büyüdüm. Söylediği şarkılarda öğrendiğimiz çok şey oldu. Öğretici yanları olan şarkılar besteler söylerdi hep. Sarı Çizmeli Mehmet Ağa onlardan biri… Hâlâ dönüp baktığımda ibretlik, yol gösterici, eğitici tarafları olduğu ve vefatının ardından 23 yıl geçmiş olmasına rağmen toplumun birçok kesimini eğittiğini görüyorum.

“Yaz dostum!
Yoksul görsen besle kaymak bal ile…
Garipleri giydir ipek şal ile…
Öksüz görsen sar kanadın kolunu…
Kimse göçmez bu dünyadan mal ile…”

Yukarıdaki mısralar onlardan biri… Güncelliğini koruyan ve harfi harfine katıldığımız bu sözlerde Barış Manço ne kadar da haklı, değil mi? Çoğumuz bir hırs uğruna mal biriktiriyoruz, kefenin cebi varmış gibi. Yoksulluk bize çok uzakmış ve hiç kapımızı çalmayacakmış gibi bir fakir fukara görünce anında katılaşıyor kalbimiz ve hemen sırtımızı dönüyoruz. Ne bir garip gurabaya, ne bir fakir fukaraya hiç yardımımız dokunmuş değil. Ahkam kesmeye gelince de mangalda kül bırakmıyoruz.

Rahmetli Barış Abi’nin hangi şarkısına baksak öğretici, yetiştirici, kuşatıcı, ders verici, ibretlik bir tarafı var muhakkak. İyi bir toplum bilimci, iyi bir analist. Kul Ahmet’in Ceketi, Sarı Çizmeli Mehmet Ağa, Arkadaşım Eşek gibi şarkıları başta olmak üzere neredeyse bütün şarkılarında toplumu iyi okuyan yönleri nedeni ile iyi bir sosyolog, insanı derinden anlayan ve yol gösteren öğretici tarafları olması nedeni ile de iyi bir psikolog gibiydi. Bazen insanlar bir mesleğin/branşın okulunu okumazlar. Ama o alanda çok iyidirler. Barış Manço da onlardan biri. İyi bir öğretmen, güçlü bir eğitmendi.

“Bugün bayram, erken kalkın çocuklar” şarkısının detayını bilmez çoğu kimse. Eşi vefat etmiş bir babanın, bir bayram sabahında çocuklarını alarak eşinin mezarına ziyarete gitmesine dair gerçek hayattan alınmış hüzünlü bir şarkıdır o. Aile değerlerine işte öyle önem verirdi Barış Manço. Hangi şarkısına baksanız ya kendinizi ya bir yakınınızı bulursunuz orada.

Dünyanın neredeyse tamamını birkaç kere gezmesi, yabancı dil olarak kendini geliştirmesi kişisel gelişime önem verdiğini gösteriyor. Günümüz için de bu böyle olmalı aslında; kendini geliştirmeyen bir sanatçı sanatına ne katabilir ki? Bir kitap okumayan, farklı dillere yönelik eğilimi olmayan, kendini yetiştirmeyen sanatçılar masa başına oturup kağıt kalemi eline aldığında topluma ayna olan, topluma ışık tutan ve yol gösteren besteler yazması mümkün mü?

Bazı sanatçılara bakıyorsunuz milyonlar kazanıyorlar ama bestelerine baktığınızda kalite adına çok bir şey göremezsiniz. Toplumu kışkırtmak, kutuplaştırmak, ayrıştırmak, ötekileştirmek adına besteler yapan, duruş sergileyen, demeçler veren sanatçılar var. Bunların yanında Barış Manço gibi birleştirici, kucaklayıcı, kuşatıcı, sevgiye, insanlığa, topluma dair besteler yapan sanatçıların varlığı çok kıymetli. 23 yıl aradan sonra hâlâ Barış Manço anılıyor ise, toplum nezdinde kıymeti anlaşılmış, farklı ve değerli bir sanatçı olduğu fark edilmiş anlamına geliyor ki bu benim gibi Barış Manço sevenleri için mutluluk verici.

Günümüzde neden Barış Mançolar yetişmiyor? Ya da yetişmesinin önünü mü tıkıyoruz? Keşfedemiyor muyuz? Yol mu açamıyoruz? Nedenini bilemiyorum ama bu konuda eksik olduğumuz kesin.

“Gözümüzde yaş, kalbimizde sızı, unutmadık, unutamayacağız” seni sevgili Barış Manço…

Ruhun şâd olsun...