Bu devirde hiç kimseye güvenmeyeceksin!
Bu devirde hiç kimseye ödünç para vermeyeceksin!
Bu devirde hiç kimseyle ortak iş yapmayacaksın!
Bu devirde hocayla da hacıyla da iş tutmayacaksın!
Bu devirde hiç kimseye güvenmeyeceksin!
Böyle cümleler çoğalmışsa ve durum, ciddi manada bu raddeye gelmişse büyük bir hakaret ediliyordur. Bu cümlelerle insan önce kendisine sonra hem diğer insanlara hem de insanlığa en büyük hakareti yapıyordur.
Eğer insan, insana güvenemiyorsa insan, insanların elinden, dilinden ve belinden emin olamıyorsa güven ortamı yıkılmış, güvensizlik hâkim olmuştur. Ve insanlar, birbirine güvenmeyecekse güzel ahlak herkese kazandırılamamış ve insanlar, insanlık elbisesi hariç her şeyi giymektedirler.
İnsan, güvenilir olamayacaksa..
İnsan, insana güvenemeyecekse..
İnsan, birbirlerinin elinden, dilinden ve belinden emin olamayacaksa..
İnsanın yaşama amacı nedir ki?
İnsanın yaşama amacı, güzel ahlakı yaşamak ve yaşatmak değil midir? Güzel ahlak, ahlakın her zerresini insanların tümüyle kuşanması değil midir? Ahlak, terbiye edilmiş nefslerle yaşanılır ve yaşatılır. İnsanlığa ışık tutacak bir ahlak, terbiye edilmemiş bir nefste yaşamaz. Terbiye edilmemiş nefsin ahlakı zannedilen o tavırlar insanlığı boğar, parçalayıp yok eder.
Güzel ahlakın temeli; niyettir. Kolon ve kirişi; elinizden, dilinizden ve belinizden emin olunacağı bir güvenilirliktir. Çatısı ise ahlakı yaşayarak kendisinden başlayarak toplumu ve kurulu düzeni değiştirmektir.
Niyet edilmeden ne bir iş ne de ibadet kabul olmaz. Niyet olmadan namazın kabul olamayacağı gibi yine niyet olmadan asla güzel ahlaklı olunamaz. Niyetleri sabit bir dağ gibi yıkılmaz yapabilmek için de güzel ahlaklı tavırlarda ısrarcı olunmalı bazı gün ve saatlerde değil her vakit güzel ahlak yaşanmalıdır.
Güven dediğiniz şey, bütün insanların, bütün insanlığın ortak kıymeti ve inancıdır. Güvenlik ve güvenli ortam insanların her birinin temel ihtiyacı ve ilacıdır. Nüfusun yarısını diğer yarısına bekçi de yapsanız güzel ahlak öğretilmeden ve yaşatılmadan güvenlik oluşmaz, güven ortamı kurulamaz. Güvenin temel şartı, insanın her şeyiyle birbirinden eman bularak bir arada yaşamasıdır.
İnsan ve toplum değişmez, güzel ahlak düzeni kurulamazsa hiç kimse onları değiştiremez. Yaratıcı da o insan ve toplumu değiştirmez. Kendini değiştirmeyen, ahlaklı bir düzen kurmayan insan ve toplum, sonrasında ne yaparsa yapsın yaşamlarında bereket ve huzur bulamaz. Etrafları da cennet yurdu olacağına cehennem ateşi olur.
Güzel ahlak, bireysel ve toplumsal yangınları söndürecek bir unsurdur. Ahlaksızlık ateşi her katı, her tarafı sarmadan, güven kaybolmadan, gönüller kararmadan güzel ahlak düzeni kurulu ve faal olmalıdır. İnsan ve toplum bu düzene göre tertip almalı, birbirine güvenmeyerek işi, insana ve insanlığa hakaret etmeye değil elinden, dilinden ve belinden emin olup sevgi ve merhamete dayandırmalıdır. Böyle olmazsa giyilecek olan insanlık elbisesi, her tarafından yırtılmış, yamalı bir bohça gibi orta yerde durur da insan ve toplum değişmez ve işler asla çözülmez.
