ÜFE İle TÜFE Arasındaki Fark 25,36 Oldu

Tüketici fiyatlarının artmasına neden olan temel unsurlar talep ve maliyettir. Salgından kaynaklanan talep yetersizliği sebebiyle başta giyim ve ayakkabı olmak üzere bazı harcama gruplarında TÜFE beklentilerin altında artarken bazı aylarda ise düşüş gösterdi.

Ancak bir yandan kur artışı diğer yandan küresel çapta emtia fiyatlarının yükselmesi nedeniyle 2020 Mayıs ayından beri üreticilerin maliyetleri gözle görülür bir şekilde artıyor. Artan maliyetler, azalan talep nedeniyle tüketici fiyatlarına aynı ölçüde yansıtılamadığı için TÜFE ile ÜFE arasındaki makas her ay daha da açılıyor. En son açıklanan Haziran ayı verisinde ise yıllık değişim oranındaki fark 25,36’ya kadar çıktı.

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) verilerine göre; yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) Haziran ayında bir önceki aya göre yüzde 4,01 (TÜFE yüzde 1,94), bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 22,04 (TÜFE yüzde 8,45), bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 42,89 (TÜFE yüzde 17,53), ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 25,38 (TÜFE yüzde 14,55), artış gösterdi.

Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığı yüzde 35,34, imalat yüzde 45,87, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı yüzde 11,22 ve su temini yüzde 28,59 oranında arttı.

Ana sanayi gruplarının değişimleri; ara malında yıllık yüzde 54,89 aylık yüzde 4,26, dayanıklı tüketim malında yıllık yüzde 33,05 aylık yüzde 2,56, dayanıksız tüketim malında yıllık yüzde 28,25 aylık yüzde 2,57, enerjide yıllık yüzde 41,74 aylık yüzde 7,28, sermaye malında yıllık yüzde 31,65 aylık yüzde 2,51 artış olarak gerçekleşti.

TÜFE sepetinde yer alan ürünler, ÜFE’dekiler ile birebir aynı değil. Buna ilaveten üretici fiyatları hesaplanırken hizmet sektörü ve KDV, ÖTV vb. dolaylı vergiler hariç tutuluyor. Ancak yine de aradaki makas açıldıkça ekonominin genelinde fiyatlama davranışları bozuluyor. Çünkü üretici maliyetlerinin TÜFE’ye henüz yansımadığını gören tüketiciler bu farkın önümüzdeki dönem mutlaka kapanacağını düşünüyor ve tüketici fiyatları daha fazla artmadan taleplerini öne çekiyor. Örneğin ev eşyasında TÜFE yıllık yüzde 25,69 artarken mobilyada üretici fiyatları yüzde 31,25 artmış. Öne çekilen talep neticesinde fiyat artışı beklentilerin üzerinde gerçekleşiyor.

Bu artışı bir nebze yavaşlatmak amacıyla özellikle düğün sezonu olan bu dönem talebi artması beklenen mobilya, beyaz eşya, taşıt, televizyon, kuyum gibi bazı harcama kalemlerine taksit sınırlaması getirildi.

Öte yandan aşılama çalışmalarının hızlanmasıyla birlikte bu yıl turizm sektörüne dair beklentiler olumlu yönde artıyor. Turizm kanalıyla giren döviz sayesinde kurlarda bir düşüş gözlemlenebilir. Bu da üretici maliyetlerini arttıran kur etkisini azaltacaktır. Ancak bu durumun kalıcı olabilmesi için üretimdeki ithal girdi oranının mutlaka azaltılması ve bu yolla kurlardaki artışın enflasyon üzerindeki geçişkenlik etkisini en aza indirmek gerekiyor.