Üretici Enflasyonunda Kur Etkisi Devam Ediyor

Üretici ve tüketici fiyatlarının yıllık değişim oranlarına bakıldığında son 4 aydır aradaki farkın giderek açıldığı görülüyor. Diğer bir ifade ile üreticiler fiyat artışını tüketici fiyatlarına aynı ölçüde yansıtamıyor. Rakamsal olarak ifade edersek; 2020 Eylül ayında; Yİ-ÜFE yüzde 14,33, TÜFE yüzde 11,75, Ekim ayında Yİ-ÜFE yüzde 18,20, TÜFE yüzde 11,89, Kasım ayında Yİ-ÜFE yüzde 23,11, TÜFE yüzde 14,03 oranında yıllık bazda artış göstermişti. Aralık ayında ise bu fark 10,55 puana çıktı.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı verilere göre; yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) 2020 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre yüzde 2,36, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 25,15, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 25,15 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 12,18 artış gösterdi.

Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taşocakçılığında yüzde 19,02, imalatta yüzde 27,32, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 0,25 ve su temininde yüzde 14,83 artış olarak gerçekleşti.

Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında yüzde 32,92, dayanıklı tüketim malında yüzde 27,70, dayanıksız tüketim malında yüzde 19,18, enerjide yüzde 3,24 ve sermaye malında yüzde 29,70 artış olarak gerçekleşti.

Sanayinin dört sektörünün aylık değişimleri; madencilik ve taşocakçılığında yüzde 0,02, imalatta yüzde 2,67 artış, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 1,21 azalış ve su temininde yüzde 1,18 artış olarak gerçekleşti.

Ana sanayi gruplarının aylık değişimleri; ara malında yüzde 2,91, dayanıklı tüketim malında yüzde 1,31, dayanıksız tüketim malında yüzde 1,47, enerjide yüzde 2,86 ve sermaye malında yüzde 1,87 artış olarak gerçekleşti.

Yıllık azalış yüzde 17,77 ile tütün ürünleri alt sektöründe gerçekleşti. Ana metaller yüzde 56,29, metal cevherleri yüzde 48,97, kağıt ve kağıt ürünleri yüzde 34,94 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.

Aylık en fazla azalış; yüzde 2,34 ile metal cevherleri, yüzde 1,73 diğer mamul eşyalar, yüzde 1,21 elektrik, gaz ve üretim alt sektörlerinde gerçekleşti. Kok ve rafine petrol ürünleri yüzde 10,71, tütün ürünleri yüzde 7,74, ana metaller yüzde 6,48 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.

Üretici fiyatlarındaki bu artış, üretimin ithalata bağlı olmasından kaynaklanıyor. Dolar kuru geçen yıla göre yüzde 23, Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde yüzde 5,30, TÜFE ile indirgendiğinde ise yüzde 14,99 arttı.

Kasım ayından itibaren düşüş eğilimine giren ve yaklaşık yüzde 15 değer kaybeden doların üretici fiyatlarına olumlu etkisini ise gecikmeli olarak yılın ikinci çeyreğinden sonra göreceğiz.

Döviz kurundan dolayı artan üretici fiyatlarının tüketici fiyatlarına yansımamasının nedeni ise talep yetersizliği. Örneğin ana metaller yıllık yüzde 56,29 artmış olsa da dayanıklı tüketim mallarının fiyatları bu oranda yükselmedi.

Salgının olumsuz etkilerinin bu yıl aşı sayesinde azalacağı tahmin ediliyor. Talebin canlanmasıyla birlikte üretici ve tüketici fiyatları arasındaki bu fark kapanabilir.