0
Başkanlık Sistemi-2: Millet Başa Geçiyor
Cumhurbaşkanına Vekalet ve Bakanlar…
10.maddeyle Cumhurbaşkanı yardımcıları, Cumhurbaşkanına vekalet ve bakanların nasıl atanacağı (Anayasanın 106.maddesi) düzenleniyor.
Birveya daha fazla Cumhurbaşkanı yardımcısı atanabilecek.
Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması halinde, 101.madde hükmü kapsamında 45 gün içinde Cumhurbaşkanı seçimi yapılacak.Yenisi seçilene kadar Cumhurbaşkanı yardımcısı Cumhurbaşkanlığına vekalet edecek. Genel seçime bir yıl veya daha az kalmışsa Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimi de Cumhurbaşkanı seçimi ile birlikte yenilenecek. Genel seçime bir yıldan fazla kalmışsa seçilen Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi seçim tarihine kadar görevine devam eder. Kalan süreyi tamamlayan Cumhurbaşkanı açısından bu süre dönemden sayılmayacak.
Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve görevden alınır.
Cumhurbaşkanı yardımcısı veya bakan olarak atananların varsa TBMM üyelikleri, yani milletvekillikleri sona erecek.
Yani yeni sitem, yürütme organının Meclisle olan bağlantısını tamamıyla kesiyor:
Yani "Sen sadece yürütme görevine bak, sadece milletin işlerini gör ve kolaylaştır" diyor.
Bakanların Cezai Sorumluluğu… Gensoru yine devrede…
10.maddeyle Anayasanın 106. hükmünde getirilen düzenlemede, Cumhurbaşkanı yardımcıları ile Bakanların cezai sorumluluğu da öngörülüyor.
Buna göre:
- Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında "görevleriyle" ilgili suç işledikleri iddiasıylaTBMM üye tamsayısının salt çoğunluğunun (301 oyla) vereceği önergeyle soruşturma açılması teklif edilebilecek. Meclis, üye tamsayısının beşte üçünün (360 oy) gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verebilecek.
- Soruşturma açılmasına karar verilen Bakan veya Cumhurbaşkanı yardımcısı, 15 kişilik Meclis Komisyonunun raporundan sonra Meclis üye tamsayısının üçte ikisinin (400 oyla) gizli oyuyla Yüce Divana sevk kararı alınabilecek.
- Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkûm edilen Cumhurbaşkanı yardımcısı veya bakanın görevi sona erecek.
Gensoru kaldırılmadı…
Anayasanın mevcut 98.maddesinde yer alan gensorunun kaldırıldığı yönünde eleştiriler söz konusu.
Ancak bu, doğru değil.
Değişiklik, Kanunun 5.maddesiyle Anayasanın 98.maddesinden çıkarılan "GENSORU", 9 ve 10. maddeyle hem Cumhurbaşkanı, hem yardımcıları ve hem de Bakanlar için hükme bağlanmış.
Hem de çok etkili ve çok daha kapsamlı bir şekilde…
Cumhurbaşkanı için sadece görevi ile ilgili değil, aynı zamanda kişisel suçları için de eski adıyla "gensoru" müessesi "ismi anılmadan çok daha kapsamlı bir şekilde" çalıştırılıyor.
Meclis ve Cumhurbaşkanı seçimlerinin yenilenmesi…
11.maddeyle Anayasanın 116.hükmü düzenleniyor.
TBMM, üye tamsayısının beşte üç çoğunluğuyla (360 oyla) seçimlerin yenilenmesine karar verebilir. Bu durumdaMeclis genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi "birlikte" yapılacak.
Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde de Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi "birlikte" yapılacak.
Olağanüstü hal…
12.maddeyle Anayasanın 119.hükmü yeniden düzenleniyor.
Aslında en çok eleştirilen konulardan biri de bu düzenleme…
Ancak bunda da durum çok farklı. Yani doğru ifade edilmiyor.
Buna göre olağanüstü hal ilan edilmesine ilişkin şartlar ayrıntılı bir şekilde düzenleniyor.
Cumhurbaşkanı, 119.maddede öngörülen şartların var olması durumunda olağanüstü hal ilan edebilir.
İlan kararı aynı gün Meclisin onayına sunulur. TBMM, gerekli gördüğü takdirde olağanüstü halin süresini kısaltabilir, uzatabilir veya olağanüstü halikaldırabilir. Mevcut sistemde de zaten aynı veya benzer değil mi?
Olağanüstü hallerde Cumhurbaşkanı, olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda Anayasanın 104.maddesinin 17.fıkrasının ikinci cümlesinde belirtilen sınırlamalara tabi olmaksızın Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir.
Savaş ve mücbir sebeplerle Meclisin toplanamaması hali hariç olağanüstü hal sırasında çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri üç ay içinde Mecliste görüşülür ve karara bağlanır.
Aksi halde olağanüstü hallerde çıkarılan ve üç ay içinde Meclis tarafından görüşülüp karara bağlanamayan Cumhurbaşkanlığı kararnamesi "kendiliğinden yürürlükten kalkar."
Asıl korkulan başka…
Değişiklik hükümlerini bütünüyle değerlendirdiğimde; eleştirildiği gibi bir diktatörlük göremedim…
Aksine bir durumun var olduğunu tespit ettim…
Açıkçası bir hükümranlık olacaksa; o da "Millethükümranlığı" olacak…
Sanıyorum; korkulan da bu:… Milletin feraseti… Milletin ortak aklı… Milletin Başkanlığı…
(Yarın: Bireysel ve toplumsal özgüven)
