Bu tarih, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 1989 yılında kabul edilen Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin yıldönümüne denk gelmektedir. Peki, çocuk haklarına dair sözleşme nedir ve hangi hakları kapsar? Günümüzde çocuk haklarının önemi nedir? İşte tüm merak edilenler…
Dünya Çocuk Hakları Günü’nün Tarihçesi
Dünya Çocuk Hakları Günü’nün kökeni, 20. yüzyılın ortalarına dayanır. 1954 yılında Birleşmiş Milletler, çocuk haklarını küresel çapta gündeme getirmek amacıyla 20 Kasım’ı “Dünya Çocuk Günü” olarak ilan etmişti.
1989 Yılından Beri Kutlanmaya Devam Ediyor
Ancak asıl dönüm noktası, 1959’da kabul edilen Çocuk Hakları Bildirisi ve özellikle 1989’da onaylanan Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme oldu. Bu sözleşme, 20 Kasım 1989’da Genel Kurul’da kabul edildiği için o tarihten itibaren her yıl 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü olarak anılmaya başlandı.
Çocuk Haklarına Dair Sözleşme Nedir ve Hangi Hakları Kapsar?
Çocuk haklarına dair sözleşme nedir ve hangi hakları kapsar sorusunun detaylarını öğrenmek isteyenlere, Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme, 18 yaşın altındaki herkesi “çocuk” olarak tanımlar ve dört temel ilkeye dayanır:
- Ayrım gözetmeme: Irk, dil, din, cinsiyet, engel durumu fark etmeksizin her çocuğun haklardan eşit yararlanması.
- Çocuğun yüksek yararı: Her kararın öncelikle çocuğun lehine olması.
- Yaşama ve gelişme hakkı: Sağlıklı beslenme, eğitim ve barınma gibi temel ihtiyaçlar.
- Katılım hakkı: Çocukların görüşlerini ifade edebilmesi ve karar süreçlerine katılabilmesi.
Sözleşme toplam 54 maddeden oluşur ve başlıca çocuk hakları şunlardır:
- Yaşama ve sağlık hakkı (Madde 6): Her çocuğun hayatta kalma ve en üst düzeyde sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı.
- Eğitim hakkı (Madde 28-29): Ücretsiz ilköğretim ve kişilik gelişimini destekleyen eğitim.
- Korunma hakkı (Madde 19): Fiziksel, cinsel, duygusal istismar ve ihmale karşı korunma.
- Oyun ve dinlenme hakkı (Madde 31): Yaşına uygun oyun, kültürel ve sanatsal faaliyetlere katılma.
- İfade özgürlüğü (Madde 13): Düşüncelerini serbestçe ifade etme.
- Aile birliği hakkı (Madde 9): Mümkün olduğunca anne-babasıyla birlikte yaşama.
Günümüzde Çocuk Haklarının Önemi Nedir?
Günümüzde çocuk haklarının önemi nedir sorusunu merak edenler için, Dünya Çocuk Hakları Günü, kutlama kadar bir hatırlatma günüdür. UNICEF verilerine göre:
- Dünyada 250 milyondan fazla çocuk çatışma bölgelerinde yaşıyor.
- Milyonlarca çocuk çocuk işçiliği, erken evlilik veya istismar mağduru.
- Pandemi döneminde eğitim eşitsizliği daha da arttı.
- Göçmen ve mülteci çocuklar sıklıkla ayrımcılığa uğruyor.
20 Kasım’da Ne Yapabiliriz?
20 Kasım’da ne yapabiliriz sorusunun yanıtı, Dünya Çocuk Hakları Günü’nde bireysel olarak yapabileceğimiz birçok şey var:
- Farkındalık yaratın: Sosyal medyada #DünyaÇocukHaklarıGünü etiketiyle paylaşım yapın.
- Eğitin ve öğretin: Çocuklarınıza haklarını öğretin, okulda etkinlikler düzenleyin.
- Bağış yapın: UNICEF, AÇEV veya benzeri kuruluşlara destek olun.
- Şikayet edin: Çocuk istismarı gördüğünüzde ALO 183’ü arayın.
- Politika takip edin: Hükümetlerin çocuk hakları sözleşmesini tam uygulaması için ses çıkarın.
