Kovuşturma kelimesinin ne anlama geldiği vatandaşlar tarafından araştırılıyor. Peki Kovuşturma nedir? Kovuşturma ve soruşturma arasındaki fark nedir?

Kovuşturma nedir?

Kovuşturma, şüpheli hakkında yapılan soruşturma neticesinde düzenlenen iddianamenin mahkeme tarafından kabul edilmesiyle başlayan yargılama sürecini ifade eder (CMK m.175/1). Kovuşturma evresi, savcılık tarafından hazırlanan iddianamedeki fiil ve fail hakkında yargılama yapılmasıdır. Kovuşturma, sadece ceza mahkemelerinin ceza davası hakkında yaptığı yargılamayı tanımlamak için kullanılan bir ceza muhakemesi hukuku kavramıdır.

Savcılık, soruşturma aşamasında topladığı delillerin dava açmak için "yeterli şüphe" oluşturmadığı kanaatine vardığında "kovuşturmaya yer olmadığı kararı" verir. Bu durumda, iddianame tanzim edilip dava açılamadığı için kovuşturma evresine geçilemez.

Soruşturma ile Kovuşturma Arasındaki Fark Nedir?

Soruşturma, Cumhuriyet savcısı tarafından gizli, yazılı ve hızlı bir şekilde yürütülen şüpheli ve müşteki haklarının daha fazla kısıtlandığı, ancak usul işlemlerinin maddi gerçeği araştırma ve adil yargılamayı temin amacıyla yapıldığı bir ceza muhakemesi hukuku kurumudur.

Kovuşturma, soruşturma neticesinde şüpheli hakkında iddianame düzenlenerek ceza davası açılması ile başlayan yargılama sürecidir. Kovuşturma evresi, mahkeme tarafından yürütülür. Kovuşturma, bir taraftan iddia ve savunmanın karşılıklı tartıştığı, diğer taraftan soruşturma aşamasında toplanmayan delillerin de toplandığı yargılama aşamasıdır. Mahkeme tarafından yürütülen kovuşturma, kural olarak herkese açık, sözlü ve duruşmalı yapılır.

Kovuşturma Evresinde Duruşma Hazırlığı

İddianamenin kabulüyle birlikte, soruşturma aşamasında "şüpheli" olan kişi kovuşturma aşamasında "sanık" konumuna geçer. İddianameyle ceza davası açılan mahkeme, öncelikle kovuşturma evresinin duruşma hazırlığı işlemlerini yapar. Duruşma hazırlığı işlemleri, uygulamada "tensip zaptı" denilen tutanakla tespit edilir. Mahkeme, iddianamenin kabulünden sonra duruşma gününü belirler ve duruşmada hazır bulunması gereken kişileri çağırır (CMK m.175/2). İddianame, çağrı kağıdı ile birlikte tebliğ olunarak sanık duruşmaya çağrılır (CMK m.176/1). Tutuklu sanık, cezaevine yazı yazılarak duruşmada hazır bulundurulur.

Yargılamanın özelliğine göre tanıklar, bilirkişiler çağrı kağıdıyla veya zorla duruşmaya çağrılır. Toplanması gereken delillerin dosyaya getirtilmesi için müzekkereler yazılır. İstemi halinde tutuklu veya tutuksuz sanığın gösterdiği tanıkların dinlenmesi için davetiye çıkarılır ve ileri sürdüğü diğer savunma delilleri de toplanır.

Kovuşturma Aşamasında Duruşma

Ceza muhakemesinde kovuşturma aşamasının en önemli özelliği duruşmalı yapılmasıdır. Duruşma aşaması tarafların iddia ve savunmalarını yaptıkları, ceza davası ile ilgili bir tartışmanın yürütüldüğü aşamadır.

Duruşma, kural olarak yargılamayla ilgisi bulunsun veya bulunmasın tüm yurtttaşların katılımına açıktır. Genel ahlakın veya kamu güvenliğinin kesin olarak gerekli kıldığı hallerde, duruşmanın bir kısmının veya tamamının kapalı yapılmasına mahkemece karar verilebilir (CMK m.182). Sanık, onsekiz yaşını doldurmamış ise duruşma kapalı yapılır; hüküm de kapalı duruşmada açıklanır (CMK m.185).

Duruşmada, hükme katılacak hakimler ve Cumhuriyet savcısı ile zabıt katibinin ve Kanunun zorunlu müdafiliği (avukatlığı) kabul ettiği hallerde müdafiin (avukatın) hazır bulunması şarttır.

Kovuşturma Evresinde Delillerin Tartışılması

Ortaya konulan delillerle ilgili tartışmada söz, sırasıyla müdahil veya avukatına, Cumhuriyet savcısına, sanığa ve avukatına veya kanunî temsilcisine verilir. Cumhuriyet savcısı, müdahil veya avukatı, sanığın, avukatının veya kanunî temsilcisinin açıklamalarına; sanık ve avukatı ya da kanunî temsilcisi de Cumhuriyet savcısının ve müdahilin veya avukatının açıklamalarına cevap verebilir. Hükümden önce son söz, hazır bulunan sanığa verilir (CMK m.216).

Kovuşturma evresinde ortaya konulması istenilen bir delil aşağıda yazılı hallerde reddolunur (CMK m.2016/2):

  • Delil, kanuna aykırı olarak elde edilmişse,
  • Delil ile ispat edilmek istenilen olayın karara etkisi yoksa,
  • İstem, sadece davayı uzatmak maksadıyla yapılmışsa.

Cumhuriyet savcısı ile sanık veya müdafii birlikte rıza gösterirlerse, tanığın dinlenmesinden veya başka herhangi bir delilin ortaya konulmasından vazgeçilebilir.

Delilin ortaya konulması istemi, bunun veya ispat edilmek istenen olayın geç bildirilmiş olması nedeniyle reddedilemez (CMK m.207).

Kovuşturma Yapmakla Görevli Ceza Mahkemeleri

Soruşturma ve kovuşturma arasındaki en önemli fark, soruşturmanın savcılık, kovuşturmanın mahkeme tarafından yapılmasıdır.

Kovuşturma yapmaya genel görevli ceza mahkemeleri şunlardır:

  • Ağır ceza mahkemesi,

  • Asliye ceza mahkemesi.

Kovuşturma yapmaya yetkili bazı özel ceza mahkemeleri de şunlardır:

  • Çocuk mahkemesi,

  • Çocuk ağır ceza mahkemesi,

  • Fikri ve sınai haklar ceza mahkemesi,

  • İcra ceza mahkemesi.

Kovuşturma, sanık haklarına riayet edilerek aleni bir yargılamayla maddi gerçeğe ulaşılması açısından önemli bir yargılama evresidir.

Muhabir: Yazar Silinmiş