Tilavet Secdesi, Kuran-ı Kerim içerisinde yer alan bazı ayetleri okuduktan sonra yapılması vacip olan secde türüdür. Peki Tilavet Secdesi nedir? Nasıl yapılır? Secde ayetleri hangi surelerdedir? Tilavet secdesi için abdestli olmak şart mıdır? Detaylar haberimizde.
Tilavet Secdesi nedir?
Tilavet Secdesi, birçok vatandaşın merakla araştırdığı konular arasında yer alıyor. Kur'an-ı Kerim okunurken secde ayetlerini okuyan veya dinleyen kimsenin tilavet secdesi yapması vaciptir. Secde ayeti okuyan kişi namazda değilse, ister ayeti okur okumaz, ister daha sonra kalkıp secdeyi yapar (Mevsılî, el-İhtiyar, I, 254).
Namaz kılan kişinin namazda secde ayeti okuması halinde, secde ayetinden sonra üç ayetten daha fazla okumayıp, rükûya eğilecekse, tilavet secdesine niyet ederek rükûya gider. Yapmış olduğu bu rükû aynı zamanda tilavet secdesi yerine de geçer. Şayet üç ayetten daha fazla okuyacaksa, tilavet secdesine niyet ederek doğrudan secdeye gider ve bir defa secde yaptıktan sonra ayağa kalkıp kaldığı yerden kıraate devam eder (el-Fetava'l-Hindiyye, I, 147).
Tilavet secdesi, namaz değilse de; taharet, kıbleye dönmek, niyet etmek, avret yerlerinin örtülü olması gibi namazda aranan şartlar tilavet secdesinde de aranır. Ancak tilavet secdesinde iftitah tekbiri sünnettir.
Tilavet secdesi yapacak kişi, ellerini kaldırmadan doğrudan doğruya 'Allahu ekber' diyerek bir kere secdeye gidip üç defa "Sübhane Rabbiye'l-ala" dedikten sonra yine 'Allahu ekber' diyerek secdeden kalkar. Böylece tilavet secdesi tamamlanmış olur. Yani tilavet secdesinden sonra teşehhüt miktarı oturmak ve selam yoktur.
Tilavet secdesini gerektiren ayetleri işiten kişinin, hemen secde yapmaya fırsat bulamaz ise, "Semi'na ve eta'na ğufraneke Rabbena ve ileyke'l-masîr" demesi müstehaptır. O anda yapamadığı secdeyi daha sonra yapar (Şürünbülalî, Merakı'l-felah, s. 183).
Kur'an-ı Kerim'i, televizyon yahut radyodan dinlemek sevaptır. Dinleme esnasında secde yapmayı gerektiren ayetler geçtiğinde tilavet secdesi yapılmalıdır.
Secde ayetleri hangi surelerdedir?
Aşağıdaki surelerdedir. Yanlarında ayet numaraları da belirtilmiştir:
Araf 206
Rad 15
Nahl 49
İsra 107
Meryem 58
Hac 18
Furkan 60
Neml 25
Secde 15
Sad 24
Fussilet 37
Necm 62
İnşikak 21
Alak 19
Tilavet secdesi nedir, ne zaman ve nasıl yapılır?
Kolay anlaşılması için maddeler halinde bildirelim:
1- Tilavet, Kur'an okumak demektir. Secde ayeti okununca yapılan secdeye tilavet secdesi denir.
2- Namaz kılması farz olan bir kimse, Kur'an-ı kerimde bulunan 14 yerdeki, secde ayetinden birini okusa veya işitse, manasını anlamasa da, bir secde yapması vaciptir.
3- Tilavet secdesi yapmak için, niyet edilir. Niyet şarttır. Niyetsiz sahih olmaz. Abdestli olarak, kıbleye karşı ayakta durup, ellerini kulaklara kaldırmadan, Allahü ekber der ve secdeye gider. Secdede üç defa Sübhane rabbiyel-a'la der. Sonra, Allahü ekber der ve ayağa kalkar. Böylece secde-i tilavet tamam olur.
4- Secde ayetini işiten cünüp veya abdestsiz kimse, temizlendikten sonra tilavet secdesi yapar. Fakat hayzlıya ve nifaslıya [lohusaya] temizlendikten sonra da tilavet secdesi gerekmez.
5- Bir oturumda, bir secde ayetini birkaç defa okuyan veya işiten, hepsi için bir secde eder.
6- Bir oturumda ne kadar secde ayeti okunmuşsa, o kadar tilavet secdesi gerekir. Mesela üç secde ayeti okunursa, üç secde gerekir.
7- Namaz kılarken, dışardan birinin okuduğu secde ayetini işiten, namazdan sonra tilavet secdesi yapar.
8- Namazda okuyunca, hemen ayrıca rüku veya bir secde yapıp ayağa kalkar. Okumasına devam eder. Secde ayetini okuduktan iki üç ayet sonra namazın rükuuna eğilirse ve tilavet secdesine niyet ederse, namazın rüku veya secdeleri, tilavet secdesi yerine geçer.
9- Secde-i tilavetin kazası, acele değildir. Gecikirse günah olmaz. Fakat sebepsiz, zaruretsiz tehir etmek tenzihen mekruhtur.
10- Secde ayetini mubah vakitte okuyup, namaz kılmak mekruh olan üç vakitte tilavet secdesi yapmak caiz değildir. Secde ayeti mekruh vakitte okunursa, bu vakitte secde etmek caiz diyen alimler olduğu gibi mekruh diyen alimler de vardır. Mekruh olmayan vakte tehir edilirse bütün alimlere uyulmuş olur. (Hindiyye)
11- Kur'an-ı kerim okunan yerde bulunduğu halde, işitmeyen kimse, secde etmez.
12- Secde ayetini yazan ve heceleyen, secde yapmaz.
13- Birkaç kişiden her biri, secde ayetinden birer kelime okusalar, bunu işitenlere tilavet secdesi yapmak gerekmez. Çünkü, secde ayetini bir kişi okuyunca, bunu işitenlerin secde yapması vacip olur.
Çeşitli kimselerin okudukları kelimeler toplanarak, bir kişi bütün ayeti okumuş gibi yapılamaz. Çünkü, Kur'an-ı kerim okumak için, kimse başkası yerine vekil yapılamaz. (Dürr-ül-muhtar)
14- Secde ayetinin tercümesini okuyan veya işiten, bunun secde ayeti olduğunu anlarsa, secde yapar.
15- Yaptığını anlayacak yaşta olan çocuğun okuması ile, işitenlerin secde etmesi gerekir. Daha küçük yaşta ise gerekmez.
16- Ara sıra deliren, deli iken secde ayetini okursa, secde gerekmez. Akıllı iken okursa gerekir.
17- Dağdan, çölden ve bir yerden aksedip, yansıyıp geri gelen sedayı işiten ve papağandan veya başka kuştan işiten secde etmez. İnsan sesi olması gerekir. (Dürr-ül-münteka)
18- Radyodan işitilen ses, hafızın sesine benzeyen, cansız alet sesidir. Bunun için, fonografta [gramofonda, teypte, radyoda. tv'de ve benzeri vasıtalarda] okunan secde ayeti işiten, tilavet secdesi yapmaz. (Mezahib-i erbea)
Elmalılı Hamdi Yazır, Araf suresinin 204. ayetinin tefsirinde diyor ki:
Kıraet, bir ihtiyari iştir ki, akıllı ve konuşan bir insanın ağzından çıkanı anlamaya ve anlatmaya yönelik bir maksat taşıyan sesli olarak okumak demektir. Akıllı olmayandan ve cansız varlıklardan çıkan seslere kıraet denilemeyeceği gibi, aks-i sadadan, sesin yankılanmasından meydana gelen şeye de kıraet denilemez. Bunun içindir ki, fakihler bir kıraetin yankılanmasından hasıl olan yankıya kıraet ve tilavet hükmü terettüp etmeyeceğini ve mesela tilavet secdesi lazım gelmeyeceğini beyan etmişlerdir. Bir kitabı sessiz olarak okumaya kıraet denilemeyeceği gibi, çalan veya çınlayan, yankı yapan bir sesi dinlemek de kıraet değildir, bir çınlamayı dinlemektir. Kur'an okuyanın sesini aksettiren gramofondan [teypten] veya radyodan gelen sese de kıraet denilemez. Bunun gibi sesler bir kıraet değil, bir kıraetin yankısı ve yansımasıdır, bunlara dinleme ve susma emrinin hükmü terettüp etmez. (s.2361)
19- Kafirin okuduğunu işiten müslümanların secde etmesi vacip olur.
20- İmam-ı Nesefi, Kafi kitabında buyuruyor ki:
Sıkıntıdan kurtulmak için, Allahü tealaya kalbinden yalvararak, 14 secde ayetini [ezberden, ayakta] okuyup, her birinden sonra, hemen secde edeni, Allahü teala, o dert ve beladan korur. (Dürr-ül-muhtar, Nur-ül-izah)
Son secdeden kalkınca, ayakta ellerini uzatıp, kendinin ve bütün müslümanların dünya ve dinlerine gelen beladan, sıkıntıdan kurtulmaları, korunmaları için dua etmelidir.
21- Namaz kılması mekruh olan üç vakitte secde-i tilavet yapmak caiz değildir. Namaz kılması tahrimen mekruh olan vakitler üçtür. Bu üç vakitte başlanan farzlar sahih olmaz. Nafileler sahih olursa da, tahrimen mekruh olur. Bu nafileleri bozmalı, başka zamanlarda kaza etmelidir! Bu üç vakit; güneş doğarken, batarken ve zevalde olduğu vakittir. Burada güneşin doğması, işrak vaktine kadar olan zamandır. Zeval vakti ise öğleye 20 dakika kaladır. Güneşin batması da, bakacak kadar sararmaya başladığı vakitten batıncaya kadar olan zaman demektir. Bu zaman 40 dakika kadardır. Güneş batarken, yalnız o günün ikindinin farzı kılınır. Fakat, ikindiyi bu vakte kadar geciktirmek tahrimen mekruhtur. Secde ayeti bu üç mekruh vakitte okunursa, tilavet secdesini bu vakitlerde yapmak, bir kavle göre caiz ise de, mekruh olmayan vakte tehir etmek evladır. (Dürer, Tahtavi)
Yalnız başına namaz kılarken, zammı sure olarak secde ayetini okuyan kimse, hemen rükuya gitse, tilavet secdesini yapmış olur mu?
Bir kimse, namaz içinde secde ayeti okuyunca, hemen ayrıca rüku veya bir secde yapıp ayağa kalkar. Okumasına devam eder. Secde ayetini okuduktan iki üç ayet sonra namazın rükuuna eğilirse ve tilavet secdesine niyet ederse, namazın rüku veya secdeleri, tilavet secdesi yerine geçer. Fakat, secde ayetinden sonra üç ayetten fazla okumuşsa, tilavet secdesi, namaz için yapmış olduğu rüku veya secdeler ile kendisinden sakıt olmaz.
Bu durumda, namaz içinde, tilavet için ayrıca secde etmesi gerekir. Yalnız başına namaz kılarken, tilavet secdesi, namaz içinde eda edilmezse, artık namaz dışında kaza edilmez. (Halebi)
Secde ayetini namaz içinde okuyan kimse, dilerse okuyacağı ayetlerin sayısına bakmaksızın hemen Allahü ekber diyerek tilavet secdesine varır. Tilavet secdesi niyeti ile yalnız rükuya varması da kafidir. Ondan sonra tekrar ayağa kalkar ve birkaç ayet daha okuyup, namazın rüku ve secdelerini yapar, namazına devam eder.
Eğer bir sureyi bitirmiş ise, diğer bir sureden birkaç ayet okur; çünkü tilavet secdesinden kalkar kalkmaz, böyle birkaç ayet okumadan namazın rüku ve secdesine gitmek mekruhtur.
TV'de mukabele okunuyor. Secde ayetlerini dinleyince, secde-i tilavet gerekir mi?
Gerekmez. Fakat Kur'an-ı kerimi takip ederken veya dinlerken, sesli olarak okuyana, secde-i tilavet gerekir. TV'den, radyodan ve teypten duyulan secde ayeti için secde-i tilavet gerekmez. (M.Erbea)
Yapılmayan secdelerin kazası nasıl yapılır?
Okuduğum ilk secde ayetinin secde-i tilavetini diye niyet edilir.
Bir kitapta tilavet secdesinin yedisi farz, üçü vacip, dördü sünnet diye yazıyor. Böyle bir rivayet de var mı?
Vardır.
Secde-i tilavetten sonra, tilavete başlansa, Euzü lazım mı?
Hayır.
Bir kağıda yazılı 14 secde ayeti okununca bir secde mi gerekir?
Evet.
Tilavet secdesi için abdestli olmak şart mıdır?
Evet.
Secde ayetini göz ile okusak secde gerekir mi?
Hayır. Çünkü göz ile okumak, tilavet sayılmaz.
Secde ayetinin mealini okuyanın, işitenin veya hoparlörden işitenin tilavet secdesi yapması gerekir mi?
Kur'an-ı kerimde 14 yerde bulunan secde ayetinden birini okuyan veya işiten, manasını anlamasa da, bir secde yapması vacibdir. Meal okumak uygun değil ise de, mealini okuyan veya işiten, bunun secde ayeti olduğunu anlarsa, tilavet secdesi yapar. Hoparlörden, kasetten, teypten, TV veya radyodan işitenin, secde-i tilavet yapması gerekmez. (M.Erbaa, Elmalı tefsiri)
Güneş doğduktan işrak vaktine kadar, tilavet secdesi ve şükür secdesi caiz midir?
Tilavet secdesi mekruh, şükür secdesi mekruh değildir.
Bir kimse, cünüp veya abdestsiz iken yahut hayzlı ve nifaslı iken secde ayetini dinlese tilavet secdesi gerekir mi?
Secde ayetini işiten cünüp veya abdestsiz kimsenin, temizlendikten sonra tilavet secdesi yapması gerekir; fakat hayzlı ile nifaslıya [lohusaya] temizlendikten sonra da tilavet secdesi yapmak gerekmez.
