AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, Rusya'nın BRICS nezdinde tahıl borsası kurulmasına yönelik girişimi ilk kez, ülkede 2024'te düzenlenen BRICS Liderler Zirvesi'nde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından dile getirildi.
Zirvenin sonuç bildirgesinde de yer alan yeni girişimle Rusya, 'olumsuz dış müdahalelerden, spekülasyonlardan ve suni gıda kıtlığı oluşturma girişimlerinden' ulusal piyasaları korumayı hedeflediğini beyan etti.
Rusya Başbakan Yardımcısı Dmitriy Patruşyev de 11 Kasım'da yaptığı açıklamada, BRICS tahıl borsası projesinin detaylı teknik geliştirme aşamasına ulaştığını bildirdi.
Ülkenin önde gelen ekonomi gazetelerinden RBK'nin isimsiz kaynaklara dayandırdığı haberinde, Rusya Ekonomik Kalkınma Bakanlığı, Rusya Tarım Bakanlığı ve Rusya Merkez Bankasının borsaya ilişkin çalışmalarını tamamladığı bilgisine yer verildi.
Haberde, Dubai merkezli bir şirketin de sürece dahil olabileceği ve borsada tahılın yanı sıra geniş bir yelpazedeki çeşitli tarım emtialarının da işlem göreceği belirtildi.
Rusya, geçen yıl 72 milyon ton tahıl ihraç ederek küresel tahıl ihracatının yaklaşık yüzde 25'ini gerçekleştirdi. Uzmanlar, BRICS nezdinde kurulacak bir borsanın, Rus ihracatçılara daha temsili bir platformda oluşan fiyatlarla tahıl satma imkanı sağlayacağını, aynı zamanda aracıların da büyük ölçüde devre dışı bırakılacağını ifade ediyor.
BRICS ülkeleri küresel tarımda önemli yer tutuyor
BRICS nezdinde tahıl borsası kurulması girişimi, son dönemde genişleyen birliğin tahıl piyasasındaki güçlü pazar payını daha da artırabilir. Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin, Güney Afrika, Mısır, Etiyopya, İran ve Birleşik Arap Emirlikleri'nden oluşan BRICS, küresel tarım üretimi ve tüketiminde önemli paya sahip ülkeleri bünyesinde barındırıyor.
Rusya merkezli Tahıl İhracatçıları Birliği verilerine göre, BRICS ülkeleri, küresel tahıl üretiminde 348 milyon tonla yaklaşık yüzde 44, tüketimde ise 323 milyon tonla yüzde 41 paya sahip.
Uzmanlar, BRICS nezdinde bir tahıl borsasının kurulması halinde üye ülkelerin, başta tahıl ürünleri olmak üzere ihracat kalemlerinin fiyatlandırılmasında daha fazla söz sahibi olabileceğine işaret ediyor.
Küresel tarım ürünleri ticaretinde Batılı şirketlerin rolü
Rusya, Ukrayna savaşı ve Batılı ülkelerin kapsamlı yaptırımları öncesinde tahıl ve tarım ürünlerinin önemli bir bölümünü Batı merkezli Cargill, Archer Daniels Midland, Bunge ve Louis Dreyfus gibi şirketler üzerinden ihraç ediyordu.
Rus yetkililer, söz konusu şirketlerin küresel ölçekte tahıl fiyatlarını yönlendirdiğini, bunun da ülkedeki tahıl üreticilerini olumsuz etkilediğini vurgularken, aynı zamanda küresel gıda fiyatları ve gıda güvenliği açısından riskler oluşturduğuna dikkati çekiyor.
Son dönemde BRICS ülkeleri arasında ulusal para birimleriyle ticaretin ivme kazanmasıyla birlikte, birlik nezdinde tahıl borsasının kurulması halinde dolarsızlaşma sürecinin tarım ürünleri ticaretine de hızla yayılabileceği öngörülüyor.
BRICS tahıl borsasının yol haritası
Bu yıl teknik geliştirme aşamasına ulaştığı bildirilen BRICS tahıl borsasının, gelecek yıl pilot uygulamaya başlaması bekleniyor. BRICS üyesi ülkelerle yürütülecek müzakerelerin ardından, 2027 itibarıyla borsanın faaliyete geçmesi planlanıyor.
Kremlin yönetimi, söz konusu projeyi BRICS bünyesinde hayata geçirilmesi planlanan yeni ödeme sistemleriyle entegre etmeyi hedefliyor.
Rusya Tarım Bakanlığının, borsa üzerinden işlem yapacak BRICS üyesi şirketlere yönelik özel vergi avantajları ve lojistik sübvansiyonlar üzerinde çalıştığı da daha önce bildirilmişti.
Tahıl borsasının işlevsel hale gelebilmesi için deniz lojistiğinin de kritik önem taşıdığına dikkati çekilirken, Rusya Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Batılı sigorta ve navlun ambargolarını aşmak amacıyla 2030'a kadar yerli üretim 60'tan fazla büyük tonajlı kuru yük gemisini suya indirmeyi hedefliyor.
Uzmanlar, kurulacak borsanın Rusya'nın ihracat kapasitesini daha öngörülebilir bir ekonomik enstrümana dönüştüreceğini belirtirken, platformda ödemelerin dolar yerine ulusal para birimleriyle yapılmasının BRICS'in 'dolarsızlaşma' stratejisine katkı sağlayabileceğine işaret ediyor.
