Azerbaycan müziğinin köklü formlarından muğam, ustadan çırağa aktarılan yapısıyla bugün de sahnede yaşamaya devam ediyor. Muğam müziğinin önemli temsilcilerinden Kasımov, kızı Fargana Kasımova ve Azerbaycanlı sanatçı Merd, CSO Ada Ankara'da sanatseverlerle buluştu.
Alim Kasımov, konser öncesinde, muğamın manevi dünyasını, kuşaklar arası aktarımı ve farklı müzik kültürleriyle kurduğu ilişkiyi ve müzik yaşamını AA muhabirine anlattı. Kasımov, müziğe planlı bir eğitimle değil, zaman içinde şekillenen bir yönelişle başladığını söyledi.
Kasımov, 'Çocukluğumdan beri, nerede denk geldiyse çaldım, söyledim. Görenler bana bu sanatın peşinden gitmemi söyledi. Farklı yerlerde çalıştım, emekçilik yaptım, şoförlük yaptım.' ifadesini kullandı.
Daha sonra müziğin hayatındaki yerini netleştirdiğini dile getiren Kasımov, 'En sonunda baktım ki başka bir şey olmuyor, geldim ve müzik okuluna girdim, oradan başladım.' dedi.
Muğamın sırrını okulda öğrenmeye başladığını aktaran Kasımov, muğamın sıradan bir müzik türü olmadığını vurguladı.
Kasımov, muğamın ancak dinlenerek ve hissedilerek anlaşılabileceğini belirterek, 'Muğamı anlatmak için onu maneviyat kulağıyla dinlemek gerekir. Bu bir sufi, derviş halidir. Bu, Allaha doğru giden bir yoldur. Ben böyle anlıyorum. İnsanı temizleyen bir müziktir.' diye konuştu.
Bu geleneğin usta-çırak ilişkisiyle aktarıldığını kaydeden Kasımov, eğitim sürecinde öğretmenin söylediğini öğrencinin tekrar ettiğini anlattı.
Muğamın, UNESCO'nun Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne dahil edilme sürecinin yoğun konser dönemlerinin ardından gerçekleştiğini vurgulayan Alim Kasımov, özellikle Avrupa'da birçok önemli sahnede konser verdiklerini, yapılan bu çalışmaların ardından bu unvana layık görüldüğünü ifade etti.
- 'Bu geleneği yaşatmaya devam ediyoruz'
Muğamın, Azerbaycan'da yaşayan ve aktarılmaya devam eden bir gelenek olduğuna dikkati çeken Kasımov, şunları paylaştı:
'Şu anda gençler ve yeni kuşaklar arasında muğama ilgi var. Hem enstrüman hem de vokal alanda muğam icra eden çok iyi gençler yetişiyor. Ustalarımız var, bu geleneği devralacak bir genç kuşak da geliyor. Belli bir dinleyicisi var. Biz de bu geleneği yaşatmaya devam ediyoruz. Muğam düğünlerde de dinleniyor, söyleniyor. Konserlerde muğamı farklı müzik türleriyle bir araya getiriyoruz. Bu yaklaşım muğamın yapısından kaynaklanıyor. Bizim muğamımız öyle bir yapıya sahip ki bütün müziklerin içinde uyarlanabilir. Hamur gibi bir şeydir. Hangi müziğin içine koyarsanız koyun, orada yine bizim muğamımız vardır. Muğamın ritmi diğer müziklerle uyum sağlar.'
Bu yaklaşımın sahneye de yansıdığını ifade eden Kasımov, hem Azerbaycan'da hem de yurt dışında farklı müzisyenlerle ortak sahneler paylaştıklarını, birlikte kayıtlar yaptıklarını aktardı.
Ankara'daki konserlerine de değinen Kasımov, kente ilk kez yaklaşık 40 yıl önce Fransız Konsolosluğu davetiyle geldiğini ancak bu daveti Türk kardeşlerinden beklediğini de vurguladı.
Genç sanatçılara seslenen Alim Kasımov, müzik yolculuğuna manevi temellerle başlanması gerektiğine dikkati çekerek, şöyle devam etti:
'Hafif müzik daha sonra gelebilir ama başlangıç halk müziği, muğam ve manevi değerlerle olmalı. Ondan sonra seçimi de, yolu da, ilmi de, sanatı da, sesi de zamanla kendini gösterir. Bu müzik, biraz düşünce ister, biraz da ruh hali ister. Bu yüzden dinleyicisi az olur ama nitelikli olur. O nitelikli dinleyicilere sağlık diliyorum, gelecekteki dinleyicilere uğurlar diliyorum.'
- 'Herkes muğam okuyamaz'
Fargana Kasımova ise henüz bebekken muğam sesleriyle çevrili bir ortamda bulunduğunu, çocukluk yıllarının muğamla iç içe geçtiğini dile getirdi.
Kasımova, 'Yani bir çocuk nasıl büyürse, bir sesi taklit ederek, annesinin sesini ya da dedesinin sesini duyarak büyür. Ama benim için o seslerin arasında farklı bir ses vardı, muğam sesi. Babam tar çaldığında ağladığımı anlatır.' sözlerini sarf etti.
Muğamın insanın varoluşuyla bağlantılı bir ses olduğunu vurgulayan Kasımova, 'Muğam var olan bir şeydir. Biz olsak da olmasak da bizden önce de vardı. Belki de kainatın kendi sesidir. Herkes muğam okuyamaz çünkü bunun Allah tarafından insana yazılmış olması gerekir.' dedi.
Muğamın gazeller üzerine kurulu yapısının, söz ve sesi birbirinden ayrılmaz hale getirdiğini ifade eden Kasımova, bu birliktelik sayesinde muğam icrasının mümkün olduğunu aktardı.
Babası Alim Kasımov ile sahneyi paylaşmanın kendisi için zamanla bir yol ve çizgi haline geldiğini dile getiren Kasımova, bu birlikteliği, 'İki canda bir ruh ya da bir muğamın iki ruhta seslenmesi gibi' ifadeleriyle tanımladı.
Baba-kız arasındaki sevgi ve güvenle yaklaşık 35 yıldır birlikte çalıştıklarını belirten Kasımova, muğamın dünyada hiç eksik olmamasını ve bu müziği dinleyenlerin sayısının artmasını temenni etti.
- 'Doğu, Batı ve Avrupa müziğinin dengeli bir buluşması'
Azerbaycanlı sanatçı Ferid Merd de Türkiye'deki sahne deneyiminin ardından Azerbaycan'da kendi bestelediği projeler üzerinde çalıştığını belirtti.
Alim Kasımov'la tanışma sürecinin kendisi için özel bir anlam taşıdığını, bu birlikteliğin hayalden gerçeğe dönüştüğünü anlatan Merd, 'Alim Bey, Azerbaycan'ın yaşayan bir müzik efsanesi. Her müzisyenin hayalidir onunla aynı sahneyi paylaşmak. Ben bir gece rüyamda Alim Bey'le konser verdiğimi gördüm. Ertesi gün de 'Ben arayacağım' dedim ve gerçekten kısmet oldu.' diye konuştu.
Konserlerde farklı müzik kültürlerini bir araya getirmeyi hedeflediklerini vurgulayan Merd, 'Biz konserleri birkaç müzik kültürünün armonisi olarak düşünüyoruz. Ben Türk sanat müziği ve İtalyan opera çizgisinden geliyorum. Alim Bey ve Fergana Hanım da Azerbaycan muğamıyla bunu tamamlıyor. Doğu, Batı ve Avrupa müziğinin dengeli bir buluşması oluyor.' değerlendirmesinde bulundu.
Müziğin bir halkın en önemli miraslarından biri olduğunu dile getiren Merd, bu mirası doğru ve nitelikli biçimde gelecek kuşaklara aktarmayı amaçladıklarını, dinleyicilerin bozulmamış, nitelikli müzikle buluşmasının değerli olduğunu kaydetti.
