Türkiye’nin öncülüğünde Somali ile Etiyopya arasında sağlanan mutabakatın ardından İsrail Somaliland’ı ülke olarak tanıdığını duyurdu. Somaliland böylece ilk kez ülke olarak tanınırken, İsrail’e tepkiler çığ gibi büyüdü.
Türkiye, yapılan hamleyi Netanyahu’nun bölgeyi ve dünyayı krize sürüklemek için yaptığı eylemlerden sadece biri olarak değerlendirdi. Somali, Mısır, Cibuti, Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) ve Arap Birliği de İsrail'in Somaliland bölgesinin bağımsızlığını tanımasını kınadı.
İSRAİL’İN HAMLESİ ŞAŞIRTICI DEĞİL
Konuyla ilgili değerlendirmede bulunan Dış Politika Uzmanı Mehmet Beyhan, ‘’İsrail gücünü Müslümanların bölünmüşlüğünden alır. Bu nedenle İslam ülkelerinde bölünmüşlüğü destekler ve her türlü bölücü faaliyete destek verir. Bu bakımdan Somaliland’ı tanıması şaşırtıcı değil’’ dedi.
Beyhan, Somaliland’ın jeopolitik konumuna dikkat çekerek, ‘’Somaliland’da önemli bir liman var. Orayı kontrol ederseniz denizleri ve ticareti kontrol edersiniz’’ ifadelerini kullandı.
Türkiye’nin İsrail’in aksine ülkelerin toprak bütünlüğünü savunduğunu belirten Beyhan, Ankara’nın Libya ve Suriye’de toprak bütünlüğüne yönelik hamlelerini kanıt olarak sundu.
Dış Politika Yazarı Mehmet Beyhan
MÜSLÜMAN LİDERLER CESUR OLMALI
Beyhan, ABD Başkanı Donald Trump’ın Somaliland’ı bilmediğine dair açıklamasıyla ilgili ise şu ifadeleri kullandı:
‘’Trump'ın geçmişteki açıklamalarını hatırladığımızda tarihi ve coğrafya konusunda çok fazla bilgisinin olmadığı görülecektir. Ancak Trump’ın açıklamalarından ziyade Amerika’nın temel dış politikası daha önemli. Zira Amerikan dış politikası kurumsal dış yapı üzerinde yürür.
Peki, ABD’nin bu konuda tavrı ne olur diye soracak olursanız; ABD’nin tavrı ile İsrail’in tavrı ile paralellik gösterir. Amerika da tıpkı İsrail gibi İslam dünyasındaki ülkelerin bölünmesinden yana koyar. Önümüzdeki süreçte Trump’ın tavrının da buna evrildiğini görürseniz şaşırmayın.
Burada mühim olan ABD’nin ya da İsrail’in tavrı değil, Müslümanları yönetenleri tavrı ne olacak? Dolayısıyla, bu coğrafyada durumun Müslümaların lehine değişmesini istiyorsak, Müslüman liderlerinin tavrının değişmesini teşvik etmeliyiz.’’
TÜRKİYE’Yİ DOĞRUDAN KARŞISINA ALAMAZ
Güvenlik Politikaları Uzmanı Ersan Ergür ise, İsrail’in Somaliland üzerinden Türkiye’ye karşı dolaylı çatışmaya girdiğini ifade etti. Ergür, ‘’Bu hamle, klasik diplomatik tanıma adımından ziyade; Türkiye’nin Afrika, Kızıldeniz ve Hint Okyanusu hattında inşa ettiği etki alanını zayıflatmaya dönük sinsi bir çevreleme girişimidir. İsrail, doğrudan Türkiye’yle askeri ya da siyasi cepheleşmeye girmek yerine, Türkiye’nin temas ettiği fay hatlarını kurcalamayı tercih etmektedir’’ şeklinde konuştu.
Türkiye’nin son 15 yılda Somali merkezli olarak Afrika Boynuzu’nda askeri eğitim, diplomasi vwe ticaretle yumuşak güç kurduğunu belirten Ergür, ‘’İsrail Somaliland hamlesiyle Türkiye’nin Somali merkezli denklemini parçalamayı, Bölgeyi Somali–Somaliland ekseni üzerinden bölerek Ankara’nın manevra alanını daraltmayı hedefliyor. Bu, Türkiye’nin Afrika’daki ‘tek muhataplı’ ve ‘istikrar merkezli’ pozisyonuna doğrudan bir darbedir’’ dedi.
Güvenlik Politikaları Uzmanı Ersan Ergür
İSRAİL KISA TÜRKİYE UZUN OYNAR
Ergür, ABD’nin meseleye yaklaşımını genel çerçevede değerlendirdi ve Washington’un Türkiye ile İsrail arasında denge politikası izlediğini söyledi. Ergür, ‘’ Somaliland gibi dosyalarda ABD doğrudan bayrak göstermiyor; süreci İsrail ve bazı bölgesel aktörler üzerinden dolaylı şekilde izliyor. Böylece hem İsrail’in hamlelerini tamamen frenlemiyor hem de Türkiye’yle ilişkileri koparacak bir pozisyona girmiyor’’ ifadelerini kullandı.
Ersan Ergür, sürecin sonuna dair tahminini ise ‘’Türkiye, geçici statülerle değil; kalıcı bağlarla çalışır. İsrail’in kartları kısa vadeli, Türkiye’nin oyunu ise uzun solukludur’’ sözleriyle açıkladı.
TÜRKİYE UZLAŞTIRDI
Tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Somaliland ile Etiyopya arasında 1 Ocak 2024’te imzalanan mutabakat zaptı, bölgesel tansiyonu artırmıştı. Etiyopya’nın Somaliland’ı tanımaya hazırlanması ve denize erişim karşılığında adımlar atması, Somali yönetiminin sert tepkisine ve diplomatik krize yol açmıştı. Başkan Recep Tayyip Erdoğan’ın ev sahipliğinde 11 Aralık’ta Ankara’da yapılan görüşmelerde, Somali’nin toprak bütünlüğü teyit edilirken Etiyopya’nın denize erişim taleplerinin karşılıklı kazanca dayalı bir işbirliği sürecine dönüştürülmesi konusunda mutabakata varılmıştı.
