Genellikle cildin güneşe maruz kalan bölgelerinde görülür, ancak vücudun herhangi bir yerinde de oluşabilir. Cilt kanseri, dünya genelinde en yaygın kanser türlerinden biridir ve erken teşhis edildiğinde tedavi başarı oranı oldukça yüksektir. Peki, cilt kanseri neden olur? Cilt kanseri teşhisi nasıl konulur? İşte bu makalede, cilt kanserinin ne olduğu, türleri, belirtileri, nedenleri, teşhis yöntemlerini ele alacağız…
Cilt Kanseri Nedir?
Cilt kanseri nedir sorusu vatandaşların radarına girdi, Cilt kanseri, ciltteki hücrelerin anormal şekilde büyümesi ve çoğalmasıyla karakterize edilen bir hastalıktır. Cilt, vücudun en büyük organıdır ve epidermis, dermis ve deri altı yağ tabakası olmak üzere üç ana katmandan oluşur. Cilt kanseri genellikle epidermis tabakasındaki hücrelerde başlar. En yaygın cilt kanseri türleri şunlardır:
- Bazal hücreli karsinom (BHK): En sık görülen cilt kanseri türüdür. Genellikle yavaş büyür ve nadiren diğer organlara yayılır. Güneşe maruz kalan bölgelerde, özellikle yüzde, boyunda ve ellerde görülür.
- Skuamöz hücreli karsinom (SHK): Ciltteki yassı hücrelerde gelişir ve genellikle kırmızı, pullu lezyonlar şeklinde ortaya çıkar. BHK’ya göre daha agresif olabilir ve metastaz yapma riski taşır.
- Melanom: En tehlikeli cilt kanseri türüdür. Melanosit adı verilen pigment üreten hücrelerde başlar ve hızlı bir şekilde yayılabilir. Erken teşhis edilmezse ölümcül olabilir.
- Merkel hücreli karsinom ve diğer nadir türler: Daha az yaygın olan bu türler, agresif özellikler gösterebilir ve özel tedavi gerektirir.
Cilt Kanseri Neden Olur?
Cilt kanseri neden olur sorusunun yanıtı, Cilt kanserinin temel nedeni, cilt hücrelerinin DNA’sında meydana gelen hasarlardır. Bu hasar, hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalmasına yol açar. Cilt kanserine yol açan başlıca faktörler şunlardır:
- Ultraviyole (UV) ışınlara maruz kalma: Güneş ışınları veya solaryum gibi yapay UV kaynakları, cilt kanseri riskini artırır.
- Açık ten rengi: Açık tenli kişiler, melanin pigmentinin az olması nedeniyle UV ışınlarına karşı daha hassastır.
- Genetik yatkınlık: Ailede cilt kanseri öyküsü olan kişilerde risk daha yüksektir.
- Bağışıklık sistemi zayıflığı: Organ nakli geçirmiş veya HIV/AIDS gibi bağışıklık sistemini baskılayan durumları olan kişilerde risk artar.
- Kimyasal maddelere maruz kalma: Arsenik gibi bazı kimyasallar cilt kanseri riskini artırabilir.
- Yaş ve cinsiyet: Yaş ilerledikçe risk artar ve erkeklerde cilt kanseri daha sık görülür.
Cilt Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Cilt kanseri belirtileri nelerdir sorusunu merak edenler için, Cilt kanserinin belirtileri, kanserin türüne bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Ancak genel olarak dikkat edilmesi gereken işaretler şunlardır:
Bazal hücreli karsinom (BHK):
- Parlak, inci benzeri bir yumru veya nodül.
- Kanayan veya kabuklanan bir yara.
- İyileşmeyen veya tekrarlayan lezyonlar.
Skuamöz hücreli karsinom (SHK):
- Kırmızı, pullu bir yama.
- Kabuklu veya sertleşmiş bir lezyon.
- Üzerinde kanama veya ülserasyon olan bir yara.
Melanom:
- Asimetrik, düzensiz kenarlı benler veya lekeler.
- Renk değişiklikleri (kahverengi, siyah, kırmızı, mavi veya beyaz tonlar).
- Çapı 6 mm’den büyük olan benler.
- Zamanla büyüyen veya şekil değiştiren lezyonlar.
Genel belirtiler:
- Ciltte kaşıntı, hassasiyet veya ağrı.
- Yeni ortaya çıkan veya mevcut benlerde değişiklik.
- ABCDE kuralı: Melanomun erken teşhisi için kullanılan bu kural, benlerin Asimetri, Border (kenar düzensizliği), Color (renk değişikliği), Diameter (çap) ve Evolving (değişim) özelliklerini değerlendirir.
Cilt Kanseri Teşhisi Nasıl Konulur?
Cilt kanseri teşhisi nasıl konulur sorusunu merak edenler için, Cilt kanseri teşhisi genellikle bir dermatolog tarafından yapılan fiziksel muayene ile başlar. Şüpheli bir lezyon fark edildiğinde şu yöntemler uygulanabilir:
- Deri muayenesi: Doktor, ciltteki anormal bölgeleri inceler.
- Biyopsi: Şüpheli lezyondan bir doku örneği alınarak mikroskop altında incelenir. Bu, kanserin türünü ve evresini belirlemede en kesin yöntemdir.
- Görüntüleme testleri: Kanserin yayılımını değerlendirmek için röntgen, MR, BT veya PET taramaları yapılabilir.
- Dermatoskopi: Ciltteki lezyonları büyütülmüş bir şekilde incelemek için özel bir cihaz kullanılır.
Cilt Kanseri Tedavi Yöntemleri Neler?
Cilt kanseri tedavi yöntemleri neler sorusunun detaylarını öğrenmek isteyenlere, Cilt kanserinin tedavisi, kanserin türüne, evresine, büyüklüğüne ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak belirlenir. En yaygın tedavi yöntemleri şunlardır:
Cerrahi müdahale:
- Eksizyonel cerrahi: Kanserli doku ve çevresindeki sağlıklı doku çıkarılır.
- Mohs cerrahisi: Özellikle yüz gibi hassas bölgelerde kullanılan bu yöntem, kanserli dokunun katman katman çıkarılmasını ve mikroskop altında incelenmesini içerir.
- Küretaj ve elektrodesikasyon: Küçük cilt kanserlerinde, kanserli doku kazınır ve elektrik akımı ile yok edilir.
- Lenf nodu diseksiyonu: Kanserin lenf nodlarına yayıldığı durumlarda uygulanır.
Radyoterapi:
- Yüksek enerjili ışınlar kullanılarak kanserli hücreler yok edilir. Cerrahi müdahale yapılamayan durumlarda tercih edilir.
Kemoterapi:
- İlaçlar kullanılarak kanserli hücrelerin büyümesi durdurulur. Genellikle metastatik cilt kanserlerinde uygulanır.
İmmünoterapi:
- Bağışıklık sistemini güçlendirerek kanserli hücrelerle savaşmasını sağlar. Özellikle melanom tedavisinde etkili olan ilaçlar (örneğin, pembrolizumab) kullanılır.
Hedefe yönelik tedaviler:
- Kansere neden olan spesifik genetik mutasyonları hedefleyen ilaçlar kullanılır. Örneğin, BRAF inhibitörleri melanom tedavisinde etkilidir.
Kriyoterapi:
- Erken evre cilt kanserlerinde, kanserli doku sıvı nitrojen ile dondurularak yok edilir.
Fotodinamik terapi:
- Işığa duyarlı bir ilaç ve özel bir ışık kaynağı kullanılarak kanserli hücreler yok edilir.
Cilt Kanserinden Nasıl Korunulur?
Cilt kanserinden nasıl korunulur sorusunun yanıtı ise, Cilt kanserinden korunmak için alınabilecek önlemler şunlardır:
- Güneş koruması: SPF 30 veya daha yüksek koruyucu faktörlü güneş kremleri kullanın. Şapka, güneş gözlüğü ve uzun kollu kıyafetler tercih edin.
- Solaryumdan kaçınma: Yapay UV ışınları cilt kanseri riskini artırır.
- Düzenli cilt kontrolü: Kendi cildinizi düzenli olarak kontrol edin ve şüpheli değişikliklerde dermatoloğa başvurun.
- Sağlıklı beslenme: Antioksidan açısından zengin gıdalar cilt sağlığını destekler.
- Sigara ve alkol kullanımını azaltma: Bu alışkanlıklar kanser riskini artırabilir.
Cilt Kanseri Tedavisinde Erken Teşhisin Önemi
Erken teşhis, cilt kanseri tedavisinde başarının anahtarıdır. Özellikle melanom gibi agresif kanser türlerinde, erken evrede yakalandığında tedavi şansı çok yüksektir. Bu nedenle, ciltteki herhangi bir değişiklik fark edildiğinde vakit kaybetmeden bir dermatoloğa başvurulmalıdır.
