SÜLEYMAN KARAKULLUK
HİÇ şüphe yok ki; okunan, okunmakta olan ve okunacak olan en güzel kitap Kur'an-ı Kerim'dir… Kuran-ı Kerim okumayı öğrenme ilmine KIRAAT ilmi diyoruz…
Kıraat ilminin, genelde 3 safhası bulunuyor.
Birinci safha; yüce kitabı yüzünden okuyacak ve namazlarda okunacak kadar ayetleri bilecek kadar öğrenmektir.
İkinci safha; Kur'an-ı Kerim'i ezberlemektir yani hafızlıktır.
Üçüncü safha; KIRAAT İLMİNİ derinlemesine öğrenmektir.
Haseki Eğitim Merkezi
Türkiye'de Kur'an-ı Kerim kıraat ve tilaveti üzerine en yetkili kurum Diyanet İşleri Başkanlığı bünyesinde hizmet veren Abdurrahman Gürses Haseki Eğitim Merkezi'dir. Diyanet İşleri, ülke çapında 25'ten fazla yerde kıraat-tilavet eğitimi veriyor. Diyanet dışında bu alanda eğitim verenleri de denetliyor.
Haseki Eğitim Merkezi Müdürü, Osman Eğin hoca, bize merkezin işleyişi ve Kıraat ilmi hakkında bilgiler verdi.
3 senelik eğitim
Konuyla ilgili olarak Abdurrahman Gürses Haseki Eğitim Merkezi Müdürü Osman Eğin hocamı ziyaret ettim geçtiğimiz çarşamba günü. Kendisine, görüşme isteğimi geri çevirmediği için teşekkürlerimi sunuyorum. Osman hoca, ilk önce kıraat ve tilavet ilmini öğrenmenin 3 sene sürdüğünü söyledi. Yani öyle kolay bir iş değil bu…
Hafızların ders odası.
Kimler eğitim alabiliyor?
Bu merkezde Diyanet İşleri Başkanlığı bünyesinde görev yapan Kur'an kursu öğreticisi, imam ve müezzinlere; Kur'an-ı Kerim'i usulüne uygun, doğru ve güzel okumalarını sağlamak, kıraat ilminde bilgi ve becerilerini geliştirmek, Aşere-Takrib alanında etkin ve yeterli hale gelerek uzmanlaşmalarını temin etmek amacıyla "Aşere-Takrib Hizmet İçi Eğitim Kursu" veriliyor. Merkez, yıllar sonra ilk mezunlarını geçtiğimiz günlerde verdi ve icazet töreni geçen hafta Pazar günü Fatih Camii'nde yapıldı.
Zamanında Sıbyan Mektebi olarak kullanılan bölüm.
Aşare-i Takrib nedir?
Osman Eğin hocam, aşere-i takrib'in ne demek olduğunu söylemeden önce bu ilmin iki yolla öğrenildiğini belirtti. Sema ve arz. Sema usulü, hocanın okuyup talebenin dinlemesi, arz ise talebenin okuyup, hocanın dinlemesi ve varsa yanlışlarını düzeltmesidir. AŞERE, On imamın kıraatının ikişer ravisiyle birlikte okunmasıdır. Yani, 30 farklı okuyuşu öğrenmektir. TAKRİB ise 10 imam, 2'şer ravisi ve onların da 2'şer tarikiyle Kur'an okumaktır. Varın bunların sayısını da siz hesap edin. Bu alanda icazet alanların, bunların hepsinden birer kez hatim yapmaları gerekiyor. Boşuna 3 sene sürmüyor yani bu ilmi öğrenmek.
Eğitim alanların ders aralarında sohbet ettikleri salon.
Nasıl seçiliyorlar?
Yukarıda da yazdığım gibi, Haseki Eğitim Merkezi'nde aşare-i takrib eğitimi alacak olanlar, Diyanet bünyesinde çalışan, imam, müezzin ve Kur'an Kursu hocaları arasından sınavla seçiliyor. Öncelikle hafız olmak şart tabii ki… Ardından yapılan ön jüri değerlendirmesinde ses güzelliği, 40 yaşını aşmamış olma hali, güçlü zeka, Arapça altyapısı da dikkate alınıyor.
Haseki Eğitim Merkezi'nin bahçelerinden biri.
4 aylık imtihanlar
Kursiyerler 4 aylık periyodlarda imtihana tabi tutuluyorlar. Bu imtihanlarda başarılı olamayanlar eleniyor. Son kursta, Osman Eğin hoca da dahil olmak üzere 23 kursiyer icazet alma hakkı kazandı.
Kalabalık kursiyerlerle toplantı odası.
Kimler eğitim veriyor?
Abdurrahman Gürses Haseki Eğitim Merkezi'nde aşere-i takrib eğitimini kıraat dalında Ramazan Pakdil, Talip Akbal, Halim Garip ile Salih Akyüz hocaların yanı sıra Arapça-tefsir alanında Durak Pusmaz ve Ali Rıza Temel hocalarımız eğitim veriyor. Hepsinden Allah razı olsun.
Misafir ağırlama odası.
Diğer yapılan sınavlar
Haseki Eğitim Merkezi'ndi aşere-i takrib eğitiminin yanı sıra Hafızlık Belge Sınavları da yapılıyor. Ayrıca, Diyanet bünyesi dışında aşere takrib eğitimini dışarıdan alanların sınavları da burada yapılıyor.
Haseki Eğitim Merkezi Yemek Salonu
10 KİRAAT İMAMI VE 20 RAVİSİ
1) Nafi bin Ebî Nü'aym (Ebû Rüveym) el-Leysî. Medîne Kıra'at İmamı'dır. Ravî'leri, Kalûn ile Verş.
2) Abdullah bin Kesir bin el-Muttalib Ebû Mabed. Tabiîn'den olup Mekke Kıraat İmamı'dır. Ravî'leri, Bezzî ile Kunbul
3) Zibban bin el-'Ala'i Ebû Amr et-Temimî el-Mazinî. Basra kıra'at İmamı'dır. Ravileri, Dûrî ile Sûsî
4) Abdullah bin Âmir bin Yezîd el-Yahsabî Ebû İmran. Şam kıraat İmamı'dır. Tabi'indendir. Ravileri Hişam ile İbnu Zekvan.
5) Âsım bin Behdele Ebi'n-Necûd Ebû Bekr el-Esedî el-Kahilî. Tebe-i Tabi'îndendir, Kûfe kıraat İmamı'dır. Ravileri, Ebû Bekr Şu'be ile Hafs bin Süleyman. (Türkler genellikle Kıratı Asım ve rivayeti Hafs üzere Kur'an-ı Kerim okumaktadırlar.)
6) Hamvva bin Habîb bin Ammara bin İsmaîl Ebû Ammaratu'l-Kûfi et-Teymî. Tebe-i Tabi'îndendir. Kûfe Kıraat imamı'dır. Ravileri, Halef el-Bezzar ile Haliaci.
7) Ali bin Hamza el-Kasa'î (189/804). Fars asıllıdır. Kıraat ve lugatta İmam'dır. Hamza'dan sonra, Kûfe Kıraat imamı olmuştur. Ravileri, Ebu'l-Haris ile Dûrı.
8) Ebu Ca'feri'ezıd bin el-Ka'ka el-Mahzûmî el-Medenî. Tabiînin meşhurlarındandır. Medîne Kıraat İmamı'dır. Ravileri, İbni Verdan ile İbni Cemmaz.
9) Yakûb bin İshak bin Zeyd bin Abdullah bin Ebî İshak el-Hadramı el-Basrî. Basra Kıraat İmamı'dır. Ravileri, Rüveys ile Ravh.
10) Halef bin Hişam bin Sa'leb bin Halef el-Esedı el-Bağdadî el-Bezzar. Altıncı İmam Hamza'nın birinci Ravısi olan bu zat, "Kıraat-ı Aşere"nin sonuncusudur. Kûfe Kıraat İmamı'dır. Ravileri İshak el- Verrak ile İdris el-Haddad.
Not: Bu 10 imam ve 2 ravilerinin yanı sıra her ravinin de en azı 3 tane olmak üzere 5'ten fazla tarikleri de vardır
Yazımda Kureyş Lehçesi kullanılır
Kur'an-ı Kerim'i farklı vecihle okuma (kıraat) izni verilmişse de kitabet (hat, yazı) sadece Kureyş lehçesi üzere olmuştur. Yani yazılı Kur'an-ı Kerim sadece Kureyş lehçesi üzerinedir. Okunuşlarında ise 10 kıraat ruhsatı vardır. Bu önemli bir noktadır, bunu da unutmamak gerekir.
Hicri 5. Asra kadar giden zincir
Kıraat-ı Aşere, yani On Kıraat; beşinci hicrî asra kadar; İmam, Ravî ve Tarikleriyle beraber tespit edilmiştir. Okunan bir vecih, ravîlerin ittifakıyla İmam'a atfedilince"Kıraat", Ravîlerden birine atfedilince "Rivayet"; Ravîlerden daha sonraki halkalardan birine isnad edilince de"Tarik" adını alır. Bu Tarik'lerden de bugüne kadar toplam 982 tevatür bulunmaktadır.
Kıraat-ı Seba ne demektir?
On Kıraattan Kisa'î'ye kadar olanlarına: "Kıraat-ı Seb'a" yani "Yedi Kıraat"; kalan üçüne de: "Kıraat-ı Selase" yani "Üç Kıraat" denilmektedir. İkisinin toplamı da, mütevatir olarak "On Kıraat"ı oluşturmaktadır.
Mimar Sinan'ın eseri bir külliye
İSTANBUL Fatih ilçesinin Kocamustafapaşa semtinde bulunan Haseki Külliyesi, Kanuni Sultan Süleyman'ın en ünlü hanımı ve hasekisi Hürrem Sultan adına Mimar Sinan'ın hassa başmimarı olduktan sonra yaptığı ilk eser. (Yıl 1551) Yapıldığı dönemde külliyede cami, medrese, sıbyan mektebi, imaret ve darüşşifa da bulunuyormuş. Hatta bir dönem akıl hastalarına da burada tedavi verilmiş.
Külliye 5 bin metrekare alana kurulu. Odalarındaki mefruşat Osmanlı mimarisine göre yerleştirilmiş. Odalar kışın sıcak yazın ise serin olacak biçimde inşa edilmiş. Her yer son derece temiz ve intizam içinde. Külliye bir zamanlar Haseki Hastanesi bünyesinde de hizmet vermiş.
1974 yılında Haseki Sultan Camii dışındaki binalar, turistik amaçlı kullanılması için yabancı kökenli bir firmaya verilmiş ancak çevre vatandaşının ısrarla karşı çıkmaları üzerine külliye, Diyanet İşleri Başkanlığına verilmiş. Bina 2000 yılından sonra 10 yıl metruk halde kalmış. 2014 yılında restorasyonların tamamlanmasıyla birlikte yeniden hizmet vermeye başlamış.
