Kur'an-ı Kerim de hicret sırasında Resûlullah'la beraber olmasından dolayı;
اِلَّا تَنْصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللّهُ اِذْ اَخْرَجَهُ الَّذينَ كَفَرُوا ثَانِىَاثْنَيْنِ اِذْ هُمَا فِى الْغَارِ اِذْ يَقُولُ لِصَاحِبِه لَاتَحْزَنْ اِنَّ اللّهَ مَعَنَا فَاَنْزَلَ اللّهُ سَكينَتَهُ عَلَيْهِ وَاَيَّدَهُ بِجُنُودٍ لَمْ تَرَوْهَا وَجَعَلَ كَلِمَةَ الَّذينَ كَفَرُوا السُّفْلى وَكَلِمَةُ اللّهِ هِىَ الْعُلْيَا وَاللّهُ عَزيزٌ حَكيمٌ
"Eğer siz O'na yardım etmezseniz muhakkak ki, Allah Teala O'na yardım etmiştir. O zaman ki, kafirler O'nu çıkarmışlardı. O ikinin biri bulunuyordu. O ikisi mağarada bulundukları sıra, o vakitte ki, refikine diyordu: "Mahzun olma, şüphe yok ki Allah Teala bizimle beraberdir." Artık Allah Teala O'nun üzerine sekîneti indirdi ve bunu da görmediğiniz askerlerle teyid buyurdu ve kafir olanların sözünü alçalttı. Allah Teala'nın kelimesi ise, o en yüksektir. Ve Allah Teala Azîzdir, Hakîmdir"[144] şeklinde ondan bahsedilmektedir.
Asıl adı Abdülkabe olup, İslam'dan sonra Rasûlullah (a.s.)'ın ona Abdullah adini verdiği kaydedilir. Azaptan azad edilmiş manasına "atik"; dürüst, sadık, emin ve iffetli olduğundan dolayı da "sıdık" lakabıyla anılmıştır. "Deve yavrusunun babası" manasına gelen Ebû Bekir adıyla meşhur olmuştur. Teym oğulları kabilesinden olan Ebû Bekir'in nesebi Mürre b. Ka'b'da Rasûlullah'la birleşir. Anasının adı Ümmü'l-Hayr Selma, babasının ki Ebû Kuhafe Osman'dır. Künyesi Abdullah b. Osman b. Amir b. Amir... b. Murra ...et-Teymî'dir.
Bedir savaşına kadar müşrik kalan oğlu Abdurrahman dışında bütün ailesi Müslüman olmuştur. Babası Ebû Kuhafe, Ebû Bekir'in halifeliğini ve ölümünü görmüştür. Hz. Ebû Bekir'in Rasûlullah (a.s.)'den bir veya üç yaş küçük olduğu zikredilmiştir. İslam'dan önce de saygın, dürüst, kişilikli, putlara tapmayan ve evinde put bulundurmayan "hanif" bir tacir olan Ebû Bekir, ölümüne kadar Hz. Peygamber (a.s)'den hiç ayrılmamıştır. Bütün servetini, kazancını İslam için harcamış, kendisi sade bir şekilde yaşamıştır.
Hz. Ebû Bekir, Fil yılından iki sene birkaç ay sonra 571'de Mekke'de dünyaya gelmiş, güzel hasletlerle tanınmış ve iffetiyle şöhret bulmuştur. içki içmek cahiliye döneminde çok yaygın bir adet olduğu halde o hiç içmemiştir. O dönemde Mekke'nin ileri gelenlerinden olup Arapların nesep ve ahbar ilimlerinde meşhur olmuştur. Kumaş ve elbise ticaretiyle meşgul olurdu; sermayesi kırk bin dirhemdi ki, bunun büyük bir kısmını İslam için harcamıştır. Rasûlullah'a iman eden Ebû Bekir (r.a.) İslam davetçiliğine başlamış, Osman b. Affan, Zübeyr b. Avvam, Abdurrahman b. Avf, Sa'd b. Ebî Vakkas ve Talha b. Ubeydullah gibi İslam'ın yücelmesinde büyük emekleri olan ilk Müslümanların bir çoğu İslam'ı onun davetiyle kabul etmişlerdir.
Hz. Ebû Bekir hayatı boyunca Rasûlullah'ın yanından ayrılmamış, çocukluğundan itibaren aralarında büyük bir dostluk kurulmuştur. Resûlullah birçok hususlarda onun görüşünü tercih ederdi. Umûmî ve husûsî olan önemli işlerde ashabıyla müşavere eden Peygamber (a.s) bazı hususlarda özellikle Ebû Bekir'e danışırdı.[145] Araplar ona "Peygamber'in veziri" derlerdi.
Teymoğulları kabilesi Mekke'de önemli bir yere sahipti. Ticaretle uğraşıyorlar, toplumsal temasları ve geniş kültürlülükleri ile tanınıyorlardı. Hz. Ebû Bekir'in babası Mekke eşrafındandı. Hz. Ebû Bekir, cahiliye döneminde de güzel ahlaki ile tanınan, sevilen bir kişi idi. Mekke'de "esnak" diye bilinen kan diyeti ve kefalet ödenmesi işlerinin yürütülmesiyle görevliydi. Muhammed (a.s) ile büyük bir dostlukları vardı. Sık sık buluşur, Allah'ın birliği, Mekke müşriklerinin durumu ve ticaret gibi konularda müşavere ederlerdi. ikisi de cahiliye kültürüne karşıydılar, şiir yazmaz ve şiiri sevmezlerdi, daha ziyade tefekkür ederlerdi.
İslam-ı Benimsemesi
Hz. Ebû Bekir, daha Müslüman olmamıştı. Çok tesîrinde kaldığı bir rüya gördü. Gökten dolunay inip, Ka'be-i muazzamaya gelmiş ve sonra parça parça olmuş, parçalar Mekke'deki her evin üzerine düşmüş, sonra da tekrar bir araya gelip göğe yükselmişti. Fakat, kendi evine düşen ay parçası evde kalmış tekrar göğe yükselmemişti. Hz. Ebû Bekir, evin kapısını kapayarak, ay parçasının çıkmasına mani olmuştu.
Kavminden Peygamber gelecek
Sabahleyin heyecanla uyanan Hz. Ebû Bekir, hemen bir Yahûdî alimine gidip, rüyasını anlattı. O da dedi ki:
-Bu rüya karışık rüyalardan biridir. Bunun tabîri yapılamaz.
Fakat bu söz O'nu tatmin etmemişti. Devamlı bu rüyanın tabîrini düşünüyordu.
Bir zaman sonra ticaret maksadıyla gittiği yerde, rahip Bahîra'ya rüyasını anlattı. Rüya Bahîra'nın çok dikkatini çekti. Bunun için Hz. Ebû Bekir'e sordu:
- Sen nerelisin?
- Kureyş'tenim.
- Tamam. Şimdi rüyanı tabîr edeyim. Mekke'de, bu kavimden bir peygamber gelecek, O'nun hidayet nûru her yere yayılacak. Sen, O hayatta iken O'nun vezîri, vefatından sonra da Halîfesi olacaksın!..
Hz. Ebû Bekir ne yapacağını şaşırmış haldeyken, rahip Bahîra sözlerine şöyle devam etti:
- Şimdi sen hemen memleketine dön! O'na ulaş! O'na vahiy gelmeye başladığında, git herkesten önce O'na îman et!
Hz. Ebû Bekir bu tabîri kimseye anlatmadı. Peygamber efendimiz, peygamberliğini teblîğe başlayınca sordu:
- Peygamberlerin, peygamber olduklarına dair delîlleri vardır. Senin delîlin nedir?
Peygamber efendimiz buyurdu ki:
- Peygamberliğime delîl, o rüyadır ki, bir Yahûdî aliminden tabîrini istedin. O alim, "Karışık bir rüyadır, itibar edilmez" dedi. Sonra rahib Bahîra, doğru tabîr etti. Ya Eba Bekr, seni Allahü tealaya ve Resûlüne îman etmeğe davet ederim.
Hira dağından dönen Hz. Muhammed ile Rasûlullah (a.s.) ona;
اِقْرَاْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذى خَلَقَ
"Allah'ın elçisi" olduğunu söyleyip "Yaratan Rabbinin adıyla oku"[146] diye başlayan ayetleri bildirdiği zaman hemen ona: "Allah'ın birliğine ve senin O'nun resûlü olduğuna iman ettim" demiştir. Hz. Hatice'den sonra Resûlullah'a ilk iman eden odur. Hz. Peygamber (a.s) İslam-ı tebliğinin ilk zamanlarında kiminle konuştuysa en azından bir tereddüt görmüş, ancak Ebû Bekir şeksiz ve tereddütsüz bir şekilde kabul etmiştir. Hatta Hz. Peygamber (a.s), "Bütün insanların imanı bir kefeye, Ebû Bekir'in ki bir kefeye konsa, onun imanı ağır başardı " diye latif bir benzetme de yapmıştır. mü'min Ebû Bekir, hayatının sonuna kadar tüm varlığını İslam'a adamış, bütün hayırlı işlerde en başta gelmiştir.
Ebû Bekir Mekke döneminde güçlü kabilelere mensup kişileri İslam'a kazandırmaya çalıştı, öte yandan müşriklerin işkencelerine maruz kalan güçsüzleri, köleleri korudu; servetini eziyet edilen köleleri satın alıp azad etmekte kullandı. Bilal, Habbab, Lübeyne, Ebû Fukayhe, Amir, Zinnire, Nahdiye, Ümmü Ubeys bunlardandır. Kendisi de Mescid-i Haram'da müşriklerin saldırısına uğramıştı. Ebû Bekir, iman ettikten sonra İslam'ı tebliğe gizli gizli devam ediyordu. Annesi, karısı Ümmü Ruman ve kızı Esma da iman etmiş, fakat oğulları Abdullah, Abdurrahman ve babası Ebû Kuhafe henüz iman etmemişlerdi. Osman b. Affan, Sa'd b. Ebî Vakkas, Abdurrahman b. Avf, Zübeyr b. Avvam, Talha b. Ubeydullah gibi ilk Müslümanlara İslam'a davet eden odur.
Müşriklerin eziyetleri çoğalıp Müslümanlara yapılan baskılar arttıktan sonra Hz. Peygamber Hz. Ebû Bekir'e de Habeşistan'a göç etmesini söylemiş ve Ebû Bekir yola çıkmış; ancak Berkü'l-Gimad'da Mekke'nin ileri gelen kabilelerinden İbn Dugunne ile karsılaştığında İbn Dugunne onu himayesine aldığını ve Mekke'ye dönmesi gerektiğini belirterek, ikisi birlikte Mekke'ye dönmüşlerdir. Ancak şartlı olarak Ebû Bekir'i himayesine alan İbn Dugunne, Ebû Bekir'in açıktan açığa ibadet etmesi ve inancını yaymaya devam etmesi sebebiyle şartları yerine getirmediğini iddia ederek ona ibadetini gizli yapmasını söylediğinde Ebû Bekir, onun himayesine ihtiyacı olmadığını, zaten kendisine söz de vermediğini ifade etmişti: "Senin himayeni sana iade ediyorum. Bana Allah'ın himayesi yeter." Böylece on üç yıl Mekke'de Resûlullah (a.s)'ın yanında kalan Hz. Ebû Bekir, Hz. Aişe'nin rivayetine göre, Rasûlullah hicret emrini alıp Ebû Bekir'e gelerek ona beraberce hicret edeceklerini söyleyince Ebû Bekir sevinçten ağlamaya başlamıştı.[147]
Hz. Peygamber (a.s)'ın bir gecede Mekke'den Kudüs'e oradan Sidretü'l Münteha'ya gittiği isra ve Mirac hadisesini duyan müşrikler bunu Hz. Ebû Bekir'e yetiştirdikleri zaman;
الَّذينَ اَنْعَمَ اللّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيّنَ وَالصِّدّيقينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحينَ وَحَسُنَ اُولئِكَ رَفيقًا
"O dediyse doğrudur." demiştir. Bu sözünden sonra Ebu Bekir'e; ihlaslı, asla yalan söylemeyen, özü doğru, itikadında şüphe olmayan anlamında, "Sıddık" lakabı verildi. Kur'an tabiriyle, "O, ne iyi arkadaştı"[148] denilebilir.
İşte o "Sıddık" ile o "Emîn", o iki arkadaş beraberce Sevr dağındaki mağaraya hareket ederek hicret etmişlerdir.
Hicreti
Sevr mağarasına ilk giren Hz. Ebû Bekir, (r.a.) mağarada keşif yaptıktan sonra Rasûlullah içeri girmiştir. Ebû Bekir'in kızı Esma yolda yemeleri için azıklarını hazırlamıştı. Onlar Mekke'den ayrılınca müşrikler her tarafa adamlarını yollayarak aramaya başladılar. Kureyş kabilesinin müşrikleri Ebû Cehil başkanlığında Esma'nın evini aradılar, hakaret edip dayak attılar. Hz. Ebû Bekir (r.a.) hicret yolculuğuna çıkarken yanına bütün parasını almıştı. Buna rağmen kızı Esma onun nerede olduğunu, nereye gittiğini kafirlere söylememiştir. İz süren Mekkeli müşrikler Sevr mağarasına kadar geldiler. Rasûlullah bu sırada Kur'an'da anlatıldığı biçimde şöyle diyordu:
لَاتَحْزَنْ اِنَّ اللّهَ مَعَنَا
"Üzülme, Allah bizimledir."[149]
Nitekim Allah ona güven vermiş, göremedikleri askerleriyle onu desteklemiştir; Allah güçlüdür, hakimdir. Kafirler tüm aramalara rağmen onları bulamadılar. Mağarada üç gün kaldıktan sonra Medine'ye yönelen Rasûlullah ile Ebû Bekir Kuba'ya vardılar.
Ebû Bekir mağarada kaldıkları günü şöyle anlatır: "Rasûlullah (a.s) ile beraber bir mağarada bulundum. Bir ara başımı kaldırıp baktım. O anda Kureyş casuslarının ayaklarını gördüm. Bunun üzerine, 'Ya Rasûlullah, bunlardan birkaçı gözünü aşağı eğse de baksa muhakkak bizi görür' dedim. O, 'Sus ya Ebû Bekir. iki yoldaş ki, Allah onların üçüncüsü ola, endişe edilir mi?' buyurdu. Kuba'da üç gün kalan Rasûlullah ile Hz. Ebû Bekir nihayet Medine'ye vardılar.
Medine'de Hz. Ebû Bekir humma hastalığına tutuldu. Hastalık ilerleyip yatağa düştüğünde Rasûlullah, "Allah'ım Mekke'yi bize sevgili kıldığın gibi Medine'yi de bize sevgili kil, hummayı bizden uzaklaştır' diye dua ettiği zaman Hz. Ebû Bekir ve hasta olan diğer sahabeler iyileştiler. Bu arada Hz. Âişe ile Hz. Muhammed (a.s)'ın düğünleri yapıldı. Mescidi Nebî inşa edildi. Masrafların bir kısmını Hz. Ebû Bekir karşıladı. Medine'de kardeşlik tesis edildiğinde Ebû Bekir'in kardeşliği Harise b. Zeyd oldu.
Hz. Ebû Bekir Medine'de Mescidi Nebî'nin inşasına katıldı. Rasûlullah İslam'ı yaymak ve düşmanlar hakkında bilgi toplamak için seriyye denilen keşif kollarını Medine dışına gönderiyor, bunlara bazen Hz. Ebû Bekir de katılıyordu. Rasûlullah ile birlikte bizzat çarpıştığı savaşlarda (Bedir'de, Uhud'da, Hendek'te) Ebû Bekir de yer aldı. O, Müreysi, Kurayza, Hayber, Mekke, Huneyn, Taif gazvelerinde de bulundu. Rasûlullah'ın bizzat idare ettiği harplere gazve denir. Ebû Bekir, bu sözü geçen büyük savaşlardan başka, otuzdan fazla gazveye katılmıştır. Çarpışma olmaksızın Veddan, Buvat, Bedr-i Ûla, Useyre gazveleriyle de düşmanlar itaat altına alınmıştır.
Bütün bu gazvelerde Hz. Ebû Bekir, Rasûlullah'ın en yakınında yer almış olup onun "veziri" gibi idi. Bedir'de, oğlu Abdurrahman müşrikler safında yer aldığında Ebû Bekir oğluyla çarpışmıştır. Sadece o değil, Bedir'de birçok sahabî, oğlu, kardeşi, babası, dayısı ile çarpışmıştı. Bedir savaşı, Müslümanların İslam'ı herşeyden üstün tuttuklarını, Allah için en yakınları olan müşrikleri kan bağı veya kabile taassubu içinde kalmadan, başka insanlardan ayırt etmeden öldürdüklerini göstermektedir. Rasûlullah'ın bir amcası Hamza, İslam ordusu safındayken öteki amcası Abbas, düşman safındaydı. Yeğeni Ubeyde kendi yanındayken, öteki yeğenleri Ebû Süfyan ve Nevfel müşriklerle beraberdi. Hatta kızı Zeyneb'in eşi Ebû'l-As da Rasûlullah'a karşı müşriklerle birlikte savaşıyordu.
Hicretin 9. yılında Medine'de büyük bir kıtlık oldu. Bu arada Bizans imparatoru, Şam'da Hicaz bölgesini istila etmek üzere büyük bir ordu hazırladı. Rasûlullah, bu orduya karşı İslam ordusunu hazırlarken, kıtlık sebebiyle zorluklarla karşılaştı. Ebû Bekir malının hepsini bu ordunun hazırlanmasında kullandı. Onuncu yılda "Veda Haccı"nda bulunan Allah'ın Rasûlü, on birinci yılda hastalandı.
Hilafeti
Hicrî on birinci yılda hastalanan Rasûlullah (a.s) 13 Rebiyülevvel Pazartesi günü (8 Haziran 632) vefat etti. Onun vefatını duyan müslümanlar büyük bir üzüntüye kapıldılar ve ilk anda ne yapmaları gerektiğine karar veremediler. Ama o da bir ölümlüydü. Hz. Ömer, onun Hz. Musa gibi Rabbi ile buluşmaya gittiğini, O'nun için "öldü" diyen olursa ellerini keseceğini söylüyordu. Ebû Bekir, Resûlullah'in iyi olduğu bir sırada ondan izin alarak kızının yanına gitmişti. Vefat haberini duyar duymaz hemen geldi, Rasûlullah'i alnından öptü ve "Babam ve anam sana feda olsun ya Resûlullah. Ölümünde de yaşamındaki kadar güzelsin. Senin ölümünle peygamberlik son bulmuştur. Şanın ve şerefin o kadar büyük ki, üzerinde ağlamaktan münezzehsin. Ya Muhammed, Rabbinin katında bizi unutma; hatırında olalım ..." dedi. Sonra dışarı çıkıp Ömer'i susturdu ve; "Ey insanlar, Allah birdir, O'ndan başka ilah yoktur, Muhammed O'nun kulu ve elçisidir. Allah apaçık hakikattir. Muhammed'e kulluk eden varsa, bilsin ki o ölmüştür. Allah'a kulluk edenlere gelince, şüphesiz Allah diri, bakî ve ebedîdir. Size Allah'ın şu buyruğunu hatırlatırım:
وَمَا مُحَمَّدٌ اِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ اَفَائِنْ مَاتَ اَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلى اَعْقَابِكُمْ وَمَنْ يَنْقَلِبْ عَلى عَقِبَيْهِ فَلَنْ يَضُرَّ اللّهَ شَيًْا وَسَيَجْزِى اللّهُ الشَّاكِرينَ
"Muhammed sadece bir elçidir. Ondan önce de peygamberler gelip geçmiştir. Simdi o ölür veya öldürülürse siz ökçelerinizin üzerinde geriye mi döneceksiniz? Kim ökçesi üzerinde geriye dönerse Allah'a hiçbir ziyan veremez. Allah şükredenleri mükafatlandıracaktır."[150]
Allah'ın kitabı ve Resûlullah'ın sünnetine sarılan doğruyu bulur, o ikisinin arasını ayıran sapıtır. şeytan, peygamberimizin ölümü ile sizi aldatmasın, dininizden saptırmasın. şeytanın size ulaşmasına fırsat vermeyiniz."[151]
Hz. Ebû Bekir bu konuşmasıyla orada bulunanları teskin ettikten sonra Rasûlullah'ın teçhiziyle uğraşırken, Ensar, Benû Saide sakifesinde toplanarak Hazrec'in reisi olan Sa'd b Uhade'yi Rasûlullah'tan sonra halife tayini için bir araya gelmişlerdir. Ebû Bekir, Hz. Ömer, Ebû Ubeyde ve Muhacirlerden bir grup hemen Benû Saîde'ye gittiler. Orada Ensar ile konuşulduktan ve hilafet hakkında çeşitli müzakereler yapıldıktan sonra Hz. Ebû Bekir, Ömer ile Ebû Ubeyde'nin ortasında durdu ve her ikisinin ellerinden tutarak ikisinden birine bey'at edilmesini istedi. O, kendisini halife olarak öne sürmedi.
Hz. Ebû Bekir'in konuşmasından sonra Hz. Ömer atılarak hemen Ebû Bekir'e bey'at etti ve, "Ey Ebû Bekir, Müslümanlara sen Rasûlullah'ın emriyle namaz kıldırdın. Sen onun halifesisin ve biz sana bey'at ediyoruz. Rasûlullah'a hepimizden daha sevgili olan sana bey'at ediyoruz" dedi. Hz. Ömer'in bu ani davranışı ile orada bulunanların hepsi Ebû Bekir'e bey'at ettiler. Bu özel bey'attan sonra ertesi gün Mescid-i Nebî'de Hz. Ebû Bekir bütün halka hutbe okudu ve resmen ona bey'at edildi. Rasûlullah'ın defni salı günü gerçekleşirken, onun nereye defnedileceği hakkında da bir ihtilaf meydana geldiğinde Hz. Ebû Bekir yine ferasetini ortaya koydu ve "Her peygamber öldüğü yere defnedilir" hadisini ashaba hatırlatarak bu ihtilafı giderdi. Rasûlullah (a.s)'ın cenaze namazı imamsız olarak gruplar halinde kılındı. Bütün bunlar olurken, Hz. Ali'nin Hz. Fatıma'nın evinde Haşimoğulları ve yandaşları ile toplandığı ve bey'ata ilk zamanlar katılmadığı nakledilir. Hz. Ali rivayetlere göre, el-Bey'atü'l-Kübra'ya bey'at edildiği haberini alır almaz, elbisesini yarım yamalak giydiği halde evden fırlamış ve gidip Hz. Ebû Bekir'e bey'at etmiştir.[152] Onun aylarca Hz. Ebû Bekir'e bey'at etmediği haberleri gerçeğe uygun olmasa gerektir. Çünkü onun Ebû Bekir'in üstünlüğünü bildiği, onun hakkında yaptığı konuşmalar ve tarihin akışı, diğer rivayetlere aykırıdır.
Rasulullah (a.s)'ın en yakın ashab-ı arasında -hatta Ebû Bekir ile Ömer arasında- zaman zaman ihtilaflar, görüş ayrılıkları meydana gelmişse de ilk iki halife zamanında da görüldüğü gibi daima birliktelik devam ettirilmiştir. Anlaşmazlık gibi görünen hadiselerin birçoğunda huy ve karakter farklılığı rol oynuyordu. Mesela Ebû Bekir yumuşak ve sakin davranırken, Ömer sertlik yanlısıydı. Ama her zaman birlikte hareket ettiler. Ebû Bekir'in yönetiminde, Hz. Ali ve Zübeyr b. Avvam Ridde savaşlarında kararların içinde, namazlarda Ebû Bekir'in arkasında yer almışlardır.[153] Hz. Ali, Rasûlullah'in bir vasiyeti olsaydı ölünceye kadar onu yerine getireceğini söylemiş[154] ancak, İbn Abbas'ın Rasûlullah hastalandığı zaman ona gidip hilafet işini sormak istemesini geri çevirmiştir. Yani Hz. Ebû Bekir'in halifeliğine karşı kimseden bir çıkış olmamıştır. Zaten tabii, fıtrî, akli ve maslahata uygun olan da onun halifeliğidir. Hz. Peygamber ölmeden önce yazılı bir ahitname bırakmamış, ancak Hz. Ebû Bekir'in faziletine dair Mescid'de konuşmuş, hasta yatağındayken onu ısrarla çağırtmış ve yerine imam tayin etmiştir.
Hz. Ebû Bekir, kendisine Rasûlullah'ın mirasından pay almak için gelen Hz. Fatıma'ya, "Rasûlullah'ın yaptığı hiçbir şeyi yapmaktan geri durmam" diyerek, Fatıma'nın peygamberin kızı olmasını dinin üstün tutulmasından daha önemsiz görmüş ve Rasûlullah'ın yanındayken ondan ne duymuş, ne görmüşse onu tatbik etmiştir.[155] Sonraları Hz. Ali'nin hilafeti zamanında Fatıma'ya -ki, Ebû Bekir'e gidip miras isterken onu savunmuştu- mirastan hiçbir şey vermemesi de ashabın Rasûlullah'ın sünnetine nasıl itaat ettiklerinin delilidir.[156] Hz. Ebû Bekir "Rasûlullah'ın Halifesi" seçildikten sonra Mescid'de yaptığı konuşmada, "Sizin en hayırlınız değilim, ama başınıza geçtim; görevimi hakkiyle yaparsam bana yardım ediniz, yanılırsam doğru yolu gösteriniz; ben Allah ve Rasûlü'ne itaat ettiğim müddetçe siz de bana itaat ediniz, ben isyan edersem itaatiniz gerekmez..." demiştir.[157]
Mürtedlerle Mücadele, Irak ve Suriye Fütühatı
Hz. Ebû Bekir Rasûlullah'ın halifesi olduktan sonra, onun vefatıyla Arabistan'da Mekke ve Medine dışındaki bölgelerde görülen dinden dönme hareketlerine, yalancı peygamberlere, "namaz kılarız, ama zekat vermeyiz" diyenlere karşı savaş açtı. Esvedu'l-Ansi, Müseylemetü'l-Kezzab, Secah, Tuleyha gibi yalancı peygamberlerle yapılan savaşlarla bu zararlı unsurlar yok edilmiş, isyan bastırılmış, zekat yeniden toplanmaya ve Beytü'l-Mal'e konulup dağıtılmaya başlanmıştır. Rasûlullah'ın hazırladığı, ancak vefatı sebebiyle bekleyen Üsame ordusunu Ürdün'e yollayan Ebû Bekir, Bahreyn, Umman, Yemen, Mühre isyanlarını bastırmıştır. içte isyancılarla mücadele edilirken, dışta da iki büyük imparatorluğun, İran ve Bizans'ın ordularıyla karşılaşılmıştır. Hîre, Ecnadin ve Enbar, savaşlarla İslam diyarına katılmış, Irak fethedilmiş, Suriye'nin de önemli kentleri ele geçirilmiştir.
Yermük savaşı devam ederken Hz. Ebû Bekir vefat etmiştir. Onun ordusuna verdiği öğütlerde şu ibareler vardır: "Kadın, çocuk ve yaşlılara dokunmayın, yemiş veren ağaçları kesmeyin, ma'mur bir yeri tahrip etmeyin, haddi aşmayın, korkmayın." Gerçekten İslam ordusu fethettiği yerlerde kimseye zulmetmemiş, adaletiyle düşmanların takdirini kazanmış, müslüman olmayıp da cizye vererek İslam'ın himayesine giren milletler huzur ve emniyet içinde yaşamışlardır.
Kur'an-ı Kerîm'in Toplanması, "Mushaf''ın Meydana gelmesi
Hz. Ebû Bekir, Ridde harplerinde, vahiy katiplerinin ve kurra'nın birçoğunun şehid olması üzerine, Hz. Ömer'in Kur'an'ın toplanması fikrine önce sıcak bakmamışsa da sonra ona hak vererek, Kur'an ayetlerinin toplanmasını sağlamıştır. Rasûlullah zamanında peyderpey inen vahiy, katiplerce ceylan derilerine, beyaz taşlara, enli hurma dallarına yazıldığı gibi, ashabın çoğu da Kur'an hafızı idi. Ancak, yazılı olan ayetler dağınıktı, kurra da azalınca Kur'an'ın muhafazası hususunda endişe edildi. Ebû Bekir, Zeyd b. Sabit'in başkanlığında bir heyet teşkil ederek, herkesin elindeki ayetleri getirmesini emretti. Ayrıca şahitlerle ayetler doğrulanıyor, kurra' ile te'kid ediliyordu. Böylece bütün ayetler toplandı ve "Mushaf" meydana getirildi. Bu Mushaf Ebû Bekir'den Ömer'e, ondan da kızı Hafsa'ya geçti ve Hz. Osman zamanında çoğaltılarak Darü'l-İslam'ın bütün vilayetlerine dağıtıldı.
Vefatı
Hilafeti iki sene üç ay gibi çok kısa bir müddet sürmesine rağmen Hz. Ebû Bekir zamanında İslam devleti büyük bir gelişme göstermiştir. Hz. Ebû Bekir Hicrî 13. yılda Cemaziyelahir ayının başında hicretten sonra Medine'de yakalandığı hastalığının ortaya çıkması üzerine yatağa düşünce yerine Ömer'in namaz kıldırmasını istedi. Ashabla istişare ederek Hz. Ömer'i halifeliğe uygun gördüğünü söyledi. Hz. Ömer'in sert ve kaba oluşu gibi bazı itirazlara cevap verdi ve hilafet ahitnamesini Hz. Osman'a yazdırdı. Ebû Bekir (r.a.) de, çok sevdiği Rasûlullah gibi altmış üç yaşında vefat etti. Vasiyeti gereği Rasûlullah'ın yanına -omuz hizasında olarak- defnedildi. Böylece bu iki büyük insanın, iki büyük dostun, kabirlerinde de birliktelikleri devam etti.
Kişiliği ve Yönetimi
Tacir olarak geniş bir kültüre sahip olan Hz. Ebû Bekir, dürüstlüğü ve takvası ile ashab içinde ilk sırada yer alır. Karakteri; yumuşak huyluluk, çok düşünüp çok az konuşmak, tevazu ile belirgindi. Hz. Âişe'nin rivayetine göre, "gözü yaşlı, gönlü hüzünlü, sesi zayıf" biri idi. Cahiliye döneminde müşrikler ona güvenir, diyet ve borç-alacak işlerinde onu hakem tanırlardı. Raslullah'ın en sadık dostu olan Ebû Bekir'in Mirac olayında sergilediği sonsuz bağlılık örneği ona "es-Sıddık" lakabını kazandırmıştır. O bu olayda "O ne söylüyorsa doğrudur" demiştir. Cömertlikte ondan üstünü de yoktur. Bütün malını mülkünü İslam için harcamış, vefat ederken vasiyetinde, halifeliği müddetince aldığı maaşların, topraklarının satılarak iade edilmesini istemiş ve geride bir deve, bir köleden başka bir şey bırakmamıştır. Dört eşinden altı çocuğu olan Ebû Bekir, kızı Âişe'yi Rasûlullah ile hicretten sonra evlendirmiştir.[158]
Hicret sırasında mağarada iken ayağını bir yılan soktuğunda ve ayağı acıdığında o sırada dizine yatıp uyumuş olan Peygamber'i uyandırmamak için sesini çıkarmaması, ağlarken Hz. Peygamber uyanıp ne olduğunu sorduğunda, "Anam-babam sana feda olsun ya Rasûlullah" demesi olayı Ebû Bekir'in Rasûlullah'a olan bağlılığının örneklerinden sadece biridir. Hz. Ebû Bekir'in beyaz yüzlü, zayıf, doğan burunlu, sakallarını kına ve çivit otuyla boyayan sakin bir adam olduğu rivayet edilir.[159]
Resûlullah'tan sonra bu ümmetin en hayırlısı Ebû Bekir'dir. O, Hz. Peygamber'in veziri, fetvalarda en yakını idi. Rasûlullah'ın, "insanlardan dost edinseydim, Ebû Bekir'i edinirdim."[160] Ve "Herkeste iyiliklerimin karşılığı vardır, Ebû Bekir hariç" demesi ve son hutbesinde, "Allah, kullarından birini dünya ile kendi katında olan şeyleri tercih hususunda serbest bıraktı; kul, Allah katında olanı tercih etti'' diye Ebû Bekir'i övmesi ve mescide açılan tüm kapıları kapattırıp yalnız Hz. Ebû Bekir'in kapısını açık bırakması ona verdiği değeri göstermektedir. Hz. Ebû Bekir'in nasslara aykırı hiçbir görüşü bize ulaşmamıştır, çünkü böyle bir reyi yoktur. Ebû Bekir nasih sünneti çok iyi biliyor, Rasûlullah'ı herkesten çok tanıyordu. Bu yüzden hilafetinde kendisine karşı içte muhalif bir hareket olmamış ve fitneler görülmemiştir.[161] İhtilaf veya ihtilaflarda çözümsüzlük, bid'atler onun devrinde yaşanmamıştır. "Üzülme, Allah bizimle beraberdir" buyuran Resulullah'ın haberi sanki lafızda ve manada Hz. Ebû Bekir'de zahir olmuştur.[162]
Kaynaklarda onun, "Ben ancak Rasûlullah'a tabiyim, birtakım esaslar koyucu değilim" diye kararlarında çok titiz davrandığı zikredilir.[163] Bir meseleyi hallederken önce Kur'an'a bakar, bulamazsa Sünnet'te araştırır, orda da bulamazsa ashabla istişare eder ve ictihad ederdi. Ganimetin bölüşümü meselesinde Muhacir-Ensar eşitliğinin ihtilafa yol açmasında Ömer'in Muhacirlere daha çok pay verilmesini savunmasına rağmen ganimeti eşit olarak bölüştürmüştür. O sebeple hilafetinde huzursuzluk çıkmadı. Rasûlullah ve kendisi, bir mecliste bir anda verilen üç talakı bir talak saymışlar, bu daha sonra-birçok "maslahat gereği" diye yapılan değişiklik gibi- üç talak sayılmıştır.
Yani Ebû Bekir, Resûlullah'ın tüm uygulamalarını aynen tatbik etmek istemiş; bazen -kalpleri İslam'a ısındırmak istenenlere toprak vermesi gibi- maslahat gereği veya zamanın değişmesiyle hükümlerin değişmesini söyleyen ashabına uymuştur. Müslümanlar henüz otuz sekiz kişiyken Mekke'de Mescid-i Haram'da İslam'ı tebliğ eden ve müşriklerce dövülen Ebû Bekir'e hilafetinde "Halifet-u Raşidin" denilmiş, sonraki halifelere ise "Emîrü'l-Mü'minîn" denilmiştir. Malî işlerini Ebû Ubeyde, kadılık ve kaza işlerini Hz. Ömer, katipliğini Zeyd b. Sabit ve Hz. Ali, başkumandanlığını Üsame ve Halid b. Velid yapmıştır. Medine Darü'l-İslam'ın başkenti olmuş, Mekke, Taif, San'a, Hadramevt, Havlan, Zebid, Rima, Cened, Necran, Cures, Bahreyn vilayetlere ayrılmıştır. Yönetimi merkezî olup, ganimetlerin beşte biri Beytü'l-Mal'de toplanmıştır.
Hz. Ebû Bekir, Mukillîn denilen çok az hadis rivayet eden ashabdan sayılır. O, yanılıp da yanlış bir şey söylerim korkusuyla yalnızca yüz kırk iki hadis rivayet etmiş veya ondan bize bu kadar hadis rivayeti nakledilmiştir. Hutbe ve öğütlerinden bazıları şöyledir:
"Resûlullah vahy ile korunuyordu. Benim ise beni yalnız bırakmayan bir şeytanım vardır... Hayır işlerinde acele edin, çünkü arkanızdan acele gelen eceliniz var... Allah için söylenmeyen bir sözde hayır yoktur... Herhangi bir yericinin yermesinden korktuğu için hakkı söylemekten çekinen kimsede hayır yoktur... Amelin sırrı sabırdır... Hiç kimseye imandan sonra sağlıktan daha üstün bir nimet verilmemiştir... Hesaba çekilmeden kendinizi hesaba çekiniz.[164]
Bizans ordusunun Müslüman olan komutanı George
Hz. Peygamber (a.s)'ın vefatından sonra, İslam Devleti'nin idaresini Hz.Ebû Bekir (r.a.) yüklendi.
Hz. Peygamber (a.s)'ın vefatıyla beraber, İslam'ın gerçeklerini anlayamamış olan birtakım müslümanlar, irtidat ettiler; yani İslam esaslarına inanmadıklarını ilan ettiler. İslam'da mürtedin, yani dinden çıkanın cezası ölüm olduğundan, Halife Hz.Ebû Bekir (r.a.), bu insanların üzerine ordular göndererek, onlara gereken cezayı verdi.
Bu arada birtakım müslümanlar da şöyle dediler:
"Biz İslam'ın dört şartını kabul ediyoruz: Kelime-i şehade-ti söyleriz, namaz kılarız, oruç tutarız, hacca gideriz; fakat zekat vermeyiz".
İslam'ın dört şartını yerine getirip, sadece bir tek şartını ifa etmeyeceklerini söyleyen bu müslümanlar üzerine de, Hz.Ebû Bekir (r.a). cihad ilan etti. Bu, son derece mühim bir karardı: müslümanlara cihad ilan etmek!
Hz.Ömer (r.a).; o sertliğiyle, şiddetiyle ün salmış olan insan, gelmiş Hz.Ebû Bekir (r.a.)'a yalvarıyor ve ona söyle diyor:
"Sen, Resûlullah (a.s)'ın, "Ben insanlar la ilahe illallah Muhammedun Resûlullah' deyinceye kadar onlarla savaşmakla emrolundum. Kim bunu derse malı ve canı emniyette olur, hukuku ve hesabı Allah'a kalır" dediğini duyduğun halde, nasıl Müslümanlara, "zekat vermiyorlar" diye savaş açarsın."[165]
Hz.Ebû Bekir (r.a.) söyle cevap verdi:
"Vallahi, namazla zekatın arasını açanlarla savaşacağım; çünkü zekat malın hakkıdır". Daha sonra Hz.Ömer (r.a) söyle demiştir:
"Vallahi, Allah'ın, Ebu Bekir'in göğsünü ferahlattığını gördüm ve anladım ki, o haklıdır."[166]
Hz.Ebû Bekir (r.a.), bu kararı aldıktan sonra, Halid b. Velid'i, İslam'ın beş şartından herhangi birisini terk edenlerle savaşmaya gönderdi.[167] Yani Hz.Ebû Bekir (r.a.) İslam'ın beş şartından bir tanesini dahi terk edeni Müslüman saymıyor ve onlara cihad ilan ediyor. "İslam bir bütündür" diyor; bir kısmı terk edilince, o İslam'dan başka bir şey olur diye kabul ediyor ve İslam'ı bu şekilde anlayanlara savaş açıyor.
Halid b. Velid, Esed oğulları ve Gatafan'dan bu gibi insanlarla savaşıp büyük bir kısmını öldürdü; geriye kalanlar da, ya esir oldular veya İslam'ın beş şartına harfiyyen uyacaklarını söyleyerek Müslüman oldular. Ve anladılar ki, bu işin şakası yok! Halîfe, İslam'ın bir tek şartını terk edeni öldürüyor!..
Halid b. Velid, Medine'ye geri döndükten sonra, Halife Hz.Ebû Bekir (r.a.) onu ordusuyla beraber kuzey cephesinde bulunan Bizans üzerine gönderdi.
Bizans Üzerine Ssefer
Hz.Peygamber (a.s.), İslam'ın payidar olması ve insanlığın kurtulması için, miladi 7. yüzyılın iki emperyalist süper gücü olan Bizans ve İran İmparatorlukların çökmesi gerektiğine işaret etmiş ve daha hayatta iken, buralara savaş açmıştır. Bizans ve İran: Bugünün Rusya ve Amerika'sı, Avrupa'sı ve Çin'i...
Bizans köyleri, kasabaları, şehirleri, teker teker İslam Devleti'nin egemenliğine giriyor: Halid b. Velid'in elinde teslim oluyorlardı... Resulullah (a.s)'ın duası gerçekleşmiş, Halid Allah'ın kılıcı (Seyfullah) olmuştu... Koca Bizans kaleleri, adeta onun kılıcıyla yerle bir oluyordu. Bunlar hikaye de değildi... Nitekim iki süper devletten Bizans, her gün biraz daha küçülüyor, topraklarını, vatandaşlarını İslam adaletine, yani Allah'ın kanunlarına terk ediyordu.
Bu şekilde, tek gayeleri Allah'ın kanunlarını her tarafa hakim kılmaya matuf olan[168] İslam ordusu, bugünkü Ürdün sınırları içerisinde bulunan ve o zamanlar Bizans'ın elinde bulunan Yermuk'a varmıştı.
İslam ordusunda, 100'ü Bedir savaşına iştirak etmiş olan (Bedrî) bin kadar sahabî vardı.[169]
İki Ordu Karşılaşıyor
İslam ordusuyla kafir ordusu karşı karşıya gelmişlerdi. Her iki tarafın ordu komutanları, ordularının savaş düzenine sokuyor, son taktiklerini veriyorlardı.
Her iki ordu bu şekilde karşı karşıya gelince, Bizans ordu komutanı George ordusunun saflarından ayrılarak, her iki ordu arasında durdu ve İslam ordu komutanı Halid'i istedi. Halid, yerine Ebû Ubeyde İbnu'l-Cerrah'i bırakarak, atını George'ye doğru sürdü. Her iki komutan birbirlerine o kadar yaklaştılar ki, atlarının boyunları birbirine değiyordu.[170]
İki davanın, ideolojinin, dünya görüşünün temsilcileri karşı karşıya gelmişlerdi: Bir yanda İslam, öbür yanda şirk ve küfür!..
Her iki komutan birbirlerine aman verip konuşmaya başladılar. George şöyle dedi:
- Ya Halid, bana doğruyu söyle ve yalan söyleme! Çünkü hür olan yalan söylemez. Bana oyun oynamaya da kalkma, çünkü asîl olanlar, Allah rızası için konuşmak isteyene oyun yapmazlar. Allah'ın sizin Peygamber'e gökten bir kılıç indirdiği ve Peygamber'in de onu sana verdiği, ve o kılıcı üzerlerine çekip savaştığın her kavmi mağlup ettiğin doğru mu? Halid:
- Hayır! dedi. George tekrar sordu:
- O halde, niçin Seyfullah (Allah'ın kılıcı) diye adlandın? Halid şu cevabı verdi:
- Allahu Teala bize Peygamberini gönderdi. O bizi İslam'a davet etti. Biz ise, ondan nefret edip, ondan uzaklaştık. Sonra bir kısmımız ona inanıp, tabi oldu, bir kısmımız da onu yalanlayıp uzaklaştı. Ben, onu yalanlayıp, ondan uzaklaşan ve onunla savaşanlar arasındaydım. Daha sonra Allah kalplerimize hidayet verdi ve ona inandık. O zaman bana, "Sen, Allah'a başka güçleri ortak koşanlar -yani O'na inandıklarını söyledikleri halde O'nun kanunlarına değil, kendi yaptıkları kanunlara tabi olanlar- üzerine çekilmiş olan Allah kılıçlarından bir kılıçsın!" dedi ve muvaffak olmam için dua etti. Böylece bana "Seyfullah" dendi. Ve ben, Allah'ın yanında başka güçler tanıyan, onlara tabi olanlara karşı en şiddetli savaşan Müslümanlardan biriyim. George:
- Doğru söylüyorsun, dedi ve devam etti:
- Ya Halid, beni neye davet ediyorsun? Halid şöyle dedi:
- Allah dışında, itaat edilecek hiç bir ilah, yani güç, yani put, yani makam, yani kişi tanımadığına; Muhammedin, O'nun hem kulu, hem de Peygamberi olduğuna inanmak ve bunu herkese karşı açıkça ilan edip şehadet etmek; Peygamber vasıtasıyla Allah'tan gelen kanunları ikrar edip uymak! George söyle sordu:
- Peki bu dediklerini kabul etmeyenlere ne yaparsınız? Halid su cevabı verdi:
- Teslim olurlarsa, onlardan cizye alır, inançlarına karışmayız ve İslam Devletine tabi olurlar. George devam etti:
- Cizye vermezlerse? Halid söyle dedi:
- Onlara savaş açacağımızı söyler ve onlarla savaşırız! George tekrar sordu:
- Bugün dininizi kabul edip size katılanların Allah katında mevkisi ne olur? Halid şu cevabı verdi:
- Allah'ın bize farz kıldığı gibi, mevkisi bizimkiyle ayrı olur. Güçlü olanımız, zayıf olanımız; önce Müslüman olanımız; sonra Müslüman olanımız, hepimizin mevkisi birdir. George yine sordu:
- Ya Halid, bugün sizin dininize girenin sevabı ile sizinki aynıdır, demek mi istiyorsun? Halid:
- Evet, hatta bizden de üstündür! George:
- Nasıl sizinle bir olur ki, siz ondan önce Müslüman oldunuz? Halid:
-Biz bu dine girip, Peygamberimiz (a.s.)'e biat ettiğimizde, o aramızda yaşıyordu. Ona Allah'tan haberler geliyor, o da bize tebliğ ediyordu. Bize öyle deliller gösteriyordu ki, bizim gördüklerimizi görenlerin, duyduklarımızı duyanların Müslüman olup, biat etmeleri tabii bir şeydi. Size gelince; siz bizim gördüklerimizi görmediniz, duyduklarımızı duymadınız ve onda müşahe de ettiğimiz harikalara şahit olmadınız. Onun için, aranızdan, kim samimi bir niyet ve ihlasla dinimize girse, o bizden üstün olur! George şöyle dedi:
- Billahi bana doğru söyledin, yalan söylemedin ve beni kendi fikrine çekmek için bir şey söylemedin. Halid:
- Billahi sana doğru söyledim. Benim, ne senden ve ne de siz-en olan hiçbir kimseden korkum yok! Sana söylediklerimin doğru olduğuna da Allah kefildir.
Bizans Komutanı Müslüman Oldu
Bunun üzerine George,, "doğru söyledin" dedikten sonra, kalkanını ters çevirdi ve Halid'e yaklaşarak, "bana İslam'ı öğret" dedi.
Halid, George'yi karargahına götürerek, üzerine bir tulum su döküp guslettirdi. Daha sonra da iki rekat namaz kildi.
George'nin Müslümanlar tarafına geçmesini hücum sanan Bizans askerleri saldırıya geçti ve savaş başladı.
George Müslüman olmuş, Halid'in yanında, biraz önce komutanı olduğu Bizans ordusuna karşı savaşıyordu. Savaş akşama kadar sürdü ve İslam ordusunun zaferiyle son buldu.[171]
Savaş meydanında binlerce ölü ve şehit... Müslüman şehitleri ve kafir ölüleri... Bir değillerdi tabii. Şehitler Allah için; ölüler ise Allah düşmanı, yani İslam nizamına düşmanlar için savaşmıştı. Aynı kefeye konamazdı bunlar! Kafir ölüsüne nasıl şehit, Müslümanla savaşan kafire nasıl gazi denir? Müslüman şehitle, kafir ölü, Müslüman gazi ile, savaştan sağ kurtulan kafir askeri aynı ise, niçin savaşıyorlar bunlar?.. dertleri ne bunların?
Elbette ki biri Müslüman, diğeri kafir; Biri şehit, diğeri ölü; biri gazi diğeri kafir firarisidir; "Müşrikler hoşlanmasalar da".
Allah'ın, birbirinin zıddı olarak gösterdiği şehitle kafir ölüsünü, hangi insan hangi hakla bir tutabilir?
Farklı Bir Şehit
Müslüman şehitleri arasında, bir tanesi vardı ki, farklıydı öbürlerinden. Peygamber'i görmemiş, Kur'an-ı duymamıştı o...
Zekat nedir bilmiyor, Hac 'dan habersizdi o... Ayet okumamış, oruç tutmamıştı o...
Bu farklı şehidin adı George idi. Halid'e bakarak kıldığı iki rekat namazdan başka namaz kılmadı. Adını bile Müslüman adına çevirmeye fırsatı olmadı. Bir tek şey bildi George: Kendini Allah davasına feda etmek...
Buram buram şehadet kokuyordu George. Cennet görevlileri onu cennette ağırlamak için yarışıyorlardı adeta...
Allah'ın kılıcı Halid, Müslüman oluşu henüz bir günü doldurmamış olan bu şehide gıpta ile bakıyor, Allah'ın hikmet ve kudreti karşısında, sevinç ve şükür gözyaşları döküyordu.
George, "
