Sahabe, Efendimiz (SAV)'in yol arkadaşları sırdaşları olan ''sahabeler'' İslam'ın ilerlemesinde büyük rol oynamış ve İslam tarihinde de önemli yere sahip olan insanlardır. Günümüz Müslümanları onların hayatlarını, Allah ve resulüne olan taat ve bağlılıklarını örnek alarak yol çizmeye çalışırlar. Müslümanlar hatta Müslüman olmayanlar bile ''sahabeler''deki büyük aşkı ve bağlılığı araştırıp kendi inanışlarınca hayatlarında uygulamaya çalışmışlardır. Sahabelerin hayatları merak ediliyor. Ne yapmışlarda tarihe nam salmışlar günümüz Müslümanlarına ayna olmayı başarmışlar diye kaynak yayınlardan okuyup öğrenmeye çalışıyorlar. Peki bu sahabeler kimler? Sahabe nedir? Kimlere sahabe denir?Ebû Seleme (r.a.) kimdir? kimdir? Sorularının cevabı merak konusu oldu. Yeni başladığımız ve hayatlarını sizlere aktarmaya çalışacağımız bu seriyi okumayı, ömürleri büyük mücadelelerle geçmiş, sistemden beslenmeyip sistem değiştiren ''sahabeler''in şanlı hayatlarını beraber öğrenelim.
Sahabe, terim olarak Hazreti Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'i, peygamberliği sırasında gören, Onunla konuşup görüşen, O'na iman eden ve müslüman olarak ölen kimselere verilen isimdir.
İslam alimlerinin çoğu sahabeyi böyle tarif etmişlerdir. Buna göre sahabe olmak için;
Hazreti Peygamberle görüşmek,
Onunla sohbet etmek,
O'na iman etmek,
Müslüman olarak ölmek şarttır
Sahabî olabilmenin ilk ve gerekli şartı Müslüman olmak olduğuna göre, O'nu mü'min olarak görüp de sonradan dinden çıkan kimse (mürted), sahabî sayılmaz. Aynı şekilde kafirken Hazreti Peygamber'i görüp o öldükten sonra müslüman olan kimse de sahabî olarak kabul edilmez.
Ebû Seleme (r.a.) kimdir?
İslam davetinin ilk yıllarıydı... İmanın ulvi mesajını alanlar birer birer cehalet zincirini kırarak Kur'an kalesine giriyor, dünya-ahiret saadetine erme bahtiyarlığına sahip oluyorlardı. Ebû Seleme, beraberinde Ebû Ubeyde bin Haris, Erkam bin Ebi'l-Erkam ve Osman bin Maz'un olduğu halde Peygamberimizin yanına vardılar. Niyetleri, Peygamberimizi dinlemek ve onun nurlu halkasına girmekti. Peygamberimiz, kendilerine İslam'ın esaslarını anlattı, bir miktar da Kur'an okudu. Neticede kalplerine hidayet güneşi doğan bu gönüldaşlar hemen iman edip ilk safa katıldılar.[1]
Hz. Ebû Seleme'nin (r.a.) esas ismi "Abdullah bin Abdülesed" idi. "Seleme" adında bir oğlu vardı. Bundan dolayı kendisine "Seleme'nin babası" manasında "Ebû Seleme" denildi. Peygamberimizin yakın akrabasıydı, halası Berre'nin oğluydu. Ayrıca Hz. Ebû Seleme, Peygamberimizin süt kardeşiydi. Süveybe Hatun'dan o da emmişti.
İmanı uğrunda bütün zorluklara göğüs geren Hz. Ebû Seleme'nin hayatı hep mücadele ve mücahede içinde geçti. Müşriklerin zulüm ve baskısı artınca Habeşistan'a hicret başladığında, Ebû Seleme, hanımı Ümmü Seleme (Hind) ile birlikte hicret kervanına katıldı. Uzun müddet orada yaşadılar. Çocuklarının dördü de Habeşistan'da doğmuştu. Sonunda muhacirler tekrar Mekke'ye döndüler. Hz. Ebû Seleme, Mekke'ye geldikten sonra yine müşriklerin zulmüne uğradı. Bunun üzerine Peygamberimiz, kendisinin Medine'ye hicret etmesini tavsiye etti.
Hz. Ebû Seleme yola çıkacağı sırada ailesini de beraberinde götürmek istedi. Oğlu Seleme ile hanımını ayrı bir deveye bindirerek Medine yolunu tuttular. Giderken hanımının akrabasından bazı adamlar karşılarına çıktı. Hz. Ümmü Seleme'yi başka şehre götürmesine müsaade etmediler ve elinden aldılar. Hz. Ebû Seleme, melül ve mahzun bir şekilde yalnız olarak yola devam etti. Çile ve ıstırapla geçen bir yıllık aradan sonra Ümmü Seleme de Medine'ye hicret etti. Böylece aile yeniden bir araya geldi.[2]
Hz. Ebû Seleme ilk muhacirlerdendi. Hicret'i müteakip Peygamberimiz, kendisini Ensar'dan Sa'd bin Heyseme (r.a.) ile kardeş ilan etti.[3]Hz. Ebû Seleme, İslam ve Kur'an hizmetine Medine'de devam etti. Kendisi okur-yazar sahabiler içinde yer alıyordu. Böylece, İslamiyet'e hem kılıcı hem de kalemiyle hizmet ediyordu. "Hilye" müellifi Ebû Nuaym, Hz. Ebû Seleme'yi Suffe Ashabı arasında saymaktadır.[4]Hz. Ebû Seleme okuma-yazma bildiği için sahabilere okuma ve yazma dersleri veriyordu.
Peygamber Efendimiz, Hz. Ebû Seleme'yi çok severdi. Ona ayrı bir yakınlık gösterirdi. Bir keresinde Hz. Ebû Seleme'yi yerine vekil olarak Medine'de bırakmıştı. O zaman Peygamberimiz Uşeyre Gazası'na çıkmıştı. Bu gaza, Hicret'ten 16 ay sonra meydan geldi.[5]
Hz. Ebû Seleme, Bedir ve Uhud Savaşlarına iştirak eden mücahitlerle birlikteydi. Uhud Savaşı'nın kızıştığı bir sırada Ebû Usame el-Cüşenî tarafından uzun ve yassı bir demirle pazusundan yaralandı. Savaşı müteakip Peygamberimiz, müşrikleri takip etti. "Hamraü'l-Esed" adıyla anılan bu sefere katılanların—başta Peygamberimiz olmak üzere—hepsi yaralıydı. Peygamberimizin bu seferini duyan Hz. Ebû Seleme, merkebine binerek yolda İslam ordusuna katıldı. Ruhundaki cihat aşkı onu yerinde durduramamıştı. Peygamberimiz seferdeyken kendisinin yaralı dahi olsa geride kalması mümkün müydü? Sefer bitip ordu Medine'ye dönünce, Hz. Ebû Seleme de evine geldi. Bir ay kadar yarasının tedavisiyle meşgul oldu ve iyileşti.[6]
Fakat bu defa ayrı bir hizmetin ucu görünmüştü. Necid bölgesinde bulunan Katan havalisinin sakinleri olan Esedoğulları, etraf kabileleri de kışkırtarak, onları Peygamberimizle muharebeye teşvik ediyorlardı. Bu durumu haber alan Peygamberimiz, Hz. Ebû Seleme'yi çağırarak kendisine bir sancak teslim etti ve şöyle buyurdu:
"Seni kumandan tayin ediyorum. Şu askerî birliği götür. Esedoğulları gelip sana kavuşmadan onların yurduna gir ve üzerlerine yürü. Baskın yap, mallarına el koy!"
Devamında Peygamberimiz ona, Allah'ın emirlerine aykırı bir harekette bulunmamasını ve idaresindeki askere iyi davranmasını tavsiye etti.
Ebû Seleme'nin 150 kişilik ordusunda Ebû Ubeyde bin Cerrah ve Sa'd bin Ebû Vakkas (r.a.) gibi sahabilerin ileri gelenleri de bulunuyordu. Hepsi de Ensar ve Muhacilerdendi. Ordu, ıssız ve sapa yollardan giderek Esedoğullarının toplandıkları subaşlarından birisi olan Katan'a yaklaştılar. Orada bulunanları hayvanlarıyla birlikte ele geçirdiler. Ellerinden kaçıp kurtulanlar koşarak, kalabalık bir İslam ordusunun geldiğini haber verdiler.
Daha sonra Katan'a gelince orada bir kavimle karşılaştılar. Hz. Ebû Seleme onları sabahın karanlığında kuşattı. Askerlerine dikkatli olmalarını, kimseyi kaçırmamalarını tembih ettikten sonra hücuma geçti. İslam mücahitlerinin geldiğini gören Esedoğulları darmadağın oldular. Hz. Ebû Seleme onları bir müddet takip etti.
Kavim dağıldıktan sonra Ebû Seleme, karargahını Katan suyunun başına kurdu. Etrafa yayılan İslam askerleri çok miktarda deve ve koyun toplayarak karargaha getirdiler. Beraberinde ganimetlerle Medine'ye dönen Hz. Ebû Seleme, Peygamberimizin tavsiyesine uymuş, verilen vazifeyi hakkıyla yerine getirmişti. Bu sefer, Hicret'in 4. senesi Muharrem ayında vuku bulmuştu.[7]
Bu seferden dönüşünde Hz. Ebû Seleme'nin Uhud'da aldığı yara açıldı. Neticede yatağa düştü. Beş ay sonra, cemaziyelevvel ayının sonunda vefat etti.
Hz. Ebû Seleme vefat ettiğinde gözleri açık kalmıştı. Hanımı Hz. Ümmü Seleme'nin anlattığına göre, Peygamberimiz geldi, fedakar sahabisinin yanına oturdu, gözlerini kapadı. Daha sonra şöyle buyurdu:
"Şüphesiz, ruh çıktığı zaman göz onu takip eder."
O sırada Hz. Ebû Seleme'nin aile efradından bazıları feryat edip ağlamaya başladılar. Kadınların ağıt yakmalarını hoş karşılamayan Resûl-i Ekrem Efendimiz, "Siz kendiniz için iyilikten başka bir şey istemeyin. Çünkü melekler söylediklerinize 'Âmin.' derler" buyurarak ikaz etti. Daha sonra şu duada bulundu:
"Allah'ım, Ebû Seleme'yi affet. Derecesini hidayete erenler arasında yükselt. Onun arkasında kalanları için de Sen ona halef ol. Bizi de, onu da mağfiret buyur. Ey Âlemlerin Rabb'i, [Ebû Seleme'nin] kabrini genişlet ve orada onun nurunu çoğalt."[8]
Kocası vefat edince Hz. Ümmü Seleme dul kaldı. İddetini bekliyordu. Bir kadının başka bir erkekle evlenebilmesi için, hamileyse doğum yapıncaya kadar, değilse dört ay 10 gün beklemesi gerekiyordu.
Hz. Ümmü Seleme "müminlerin annesi" olma şerefine nail olacaktı. Bir sahabi kadın için en büyük saadet, Resûlullah'a zevce olmaktı. Bunun nasıl gerçekleştiğini Hz. Ümmü Seleme'nin kendisi şöyle anlatır:
Hz. Ebû Seleme bir gün Resûlullah'ın meclisinde bulunmuştu. Eve geldiğinde çok sevinçliydi. Resûlullah'tan bir söz işittiğini ve çok sevindiğini ifade ettikten sonra şu hadisi nakletti:
"Müslümanlardan herhangi birisi bir musibete uğrar da, 'İnna lillahi ve inna ileyhi raciûn.' der, sonra da, 'Allah'ım, bu uğradığım musibetin mükafatını ihsan et ve beni ondan daha hayırlısına kavuştur.' diye dua ederse, muhakkak Allah onun duasını kabul eder."
Bu duayı Ebû Seleme'den ezberledim. Ebû Seleme vefat edince bu duayı okudum: "Allah'ım, uğradığım bu felaketin mükafatını ihsan et. Beni Ebû Seleme'den daha hayırlısına nail eyle!" Bu şekilde Allah'a yalvardım. Sonra kendi kendime, "Ebû Seleme'den daha hayırlısı kim olabilir?" diye düşünmeye başladım. İddetim bittikten sonra Resûlullah'ın beni istetmesi üzerine duamın kabul edildiğini anladım.[9](Meselenin devamı için "Ümmü Seleme" maddesine bakınız.)
[1]Üsdü'l-Gàbe, 5: 218.
[2]Üsdü'l-Gàbe, 5: 588.
[3]Tabakat, 3: 239.
[4]Hilyetü'l-Evliya, 2: 3.
[5]Tabakat, 2: 9.
[6]age., 3: 240.
[7]age., 2: 50.
[8]Müslim, Cenaiz: 7.
[9]Müsned, 4: 27-28.
İLGİLİ HABERLER
>>YASİN SURESİ
>>NAZAR DUASI
>>FETİH SURESİ
>>MERYEM SURESİ
>>VAKIA SURESİ
>>İSMİ AZAM DUASI
>>TAHA SURESİ
>>LEV ENZELNA
>>HAŞR SURESİ
>>FELAK NAS SURELERİ
